Саба?ты? ма?саты:
Білімділік: Африка материгі туралы м?лімет алу;
Дамытушылы?: Кескін картамен ж?мыстанып ?йрену, ?з ойларын ашы? ж?не батыл т?рде жеткізе алу, ?зін ?орша?ан орта?а ?ызы?ушылы?ын арттыру;
Т?рбиелілік: ?орша?ан ортаны ?ор?ау?а т?рбиелеу;
Саба?ты? т?рі: д?ст?рлі, аралас
Саба?ты? ?дісі: Ассоциация, с?ра? - жауап, кескін картамен ж?мыс
П?наралы? байланысы: тарих, экология
К?рнекілігі: Интерактивті та?та, Африканы? физикалы? картасы, слайдтар, суреттер, ?осымша материалдар
Саба? барысы:
?йымдастыру б?лімі.
О?ушыларды т?гендеу, саба??а назарын аудару
?й ж?мысын с?рау.
1) Ассоциация ?дісі
2) Тор к?з артында?ы тапсырмаларды орындау:
1. ?зендер: О?т?стік Американы? ірі ?зендерін ата ж?не олар ?ай алап?а жататынын к?рсет
2. Хал?ы: Креолдар. Самболар. Метистер. Мулаттар
3. Елдері: Таби?ат жа?дайларына байланысты Анд елдері мен Шы?ыста?ы жазы? елдерін ажырат.
4. Жер бедері: О?т?стік Американы? жер бедеріні? сипаты.
5. Зерттеушілері: О?т?стік Американы зерттеген саяхатшылар
6. Е?, е?, е?. Е? мол сулы ?зен.
Е? биік сар?ырама.
Биік тау к?лдеріні? е? ірісі.
Д?ние ж?зіндегі е? ?зын тау.
Е? ірі эстуарийлы? ?зен са?асы.
7. Бразилия: Мемлекеттік ??рылымы
Географиялы? орны
К?рікті ?алалары
8. Амазонка. Амазонка?а сипаттама
9. Анд елдері: Анд елдері, не себепті олай атал?ан?
3) Нысандарды тап: (карта?а берілген нысандарды т?сіру)
1 - Анхель сар?ырамасы
2 - Аконкагуа шы?ы
3 - Титикака к?лі
4 - Поопо к?лі
5 - Ла - Плата
6 - Амазонка ойпаты
7 - Бразилия таулы ?стірті
Жа?а саба?:
Африка материгі – Жер планетасында?ы ?лкендігі ж?не хал?ыны? саны бойынша екінші орынды алатын ??рлы?. Бірінші орында Азия. Жеріні? аума?ы 30. 2 млн. км² болады. Ол дегеніміз, Жер шарыны? 6%, ал ??рлы?ты? жерді? 20. 4%. Африка ??рлы?ыны? хал?ы бір миллиард адамды ??райды. Ол Жер планетасын мекен еткен халы?тарды? 14. 72% ??райды, халы?ты? орналасу ты?ызды?ы 30. 51/шаршы км. Африкада 54 ел бар.
Африка атауыны? шы?у тарихы
Афри – солт?стік Африкада, Карфагенде ?мір с?рген адамдар тобыны? атауы.
Географиялы? орналасуы
Африка материгі солт?стігінде Жерорта те?ізімен, солт?стік шы?ысында Суэц каналы ж?не ?ызыл те?ізбен, о?т?стік - шы?ысында ?нді м?хитымен, ал батысында Атлант м?хитымен шектеседі. Былай ?ара?анда, ??рлы?ты барлы? жа?ынан те?іздер мен м?хиттар шайып жатыр.
Африканы? е? шеткі н?ктелері: о?т?стікте Игольный м?йісі (34?52′с. е.), солт?стікте Бен - Сэка м?йісі (Тунисте) (37°21′ с. е.), шы?ыста Рас - Хафун м?йісі (Сомалиде), батыста Альмади м?йісі (Жасыл м?йісі).
Африка материгі о?т?стіктен солт?стікке ?арай 8 км, батысы мен шы?ысында?ы екі м?йісті? аралы?ында ені 7500км-ге жетеді.
Зерттеулері:
Бізді? эрамыздан к?птеген ?асырлар б?рын материкті? жа?алауы мен ішкі аудандарында Азия мен Солт?стік Африканы? халы?тары: финикиялы?тар, египеттіктер, карфагендіктер болып т?р?ан. Ерте орта ?асырда Шы?ыс ж?не Солт?стік Африка?а Арабия т?бегінен арабтар ?ткен.
XV ?асырда португалды?тар Индия?а апаратын жол іздеу барысында Африканы? жа?алауын зерттеген. Б?л, ??л сйудасыны? ж?не Африка елдерін европалы?тарды? басып алынуыны? бастап?ы кезе?і болатын. XVIIІ ?асырды? ая?ы мен ХІХ ?асырды? бас кезінде Англия мен Франция материкті? ішкі жа?ында?ы бірнеше отарларды жаулап алды. Б?л жаулаулар кезінде ашылыстар мен зерттеулер ?атар ж?ргізілді. 1788 жылы а?ылшындар «Африканы? ішкі б?ліктерін ашу?а ж?рдем ететін ассоциация» ??рды. ХІХ ?асырда?ы зерттеулерді? айтарлы?тай н?тижесі - Африканы? e? ірі ?зендері Нигер, Ніл, Конго ж?не Замбези бассейндеріні? зерттелуіне байланысты негізгі гсографиялы? проблемаларды шешу болды. Орталы? ж?не О?т?стік Африканы зерттеп білуге а?ылшын ?алымы Д. Ливингстон ?лкен ?лес ?осты. Ол отыз жыл бойы (1843 - 1873) Атлант м?хитынан ?нді м?хитына дейінгі ж?не Кейптауннан экватор?а дейінгі ?лан - байта? ке?істікті зерттеді.
ХІХ ?асырды? екінші жартысында Ніл мен Конго суайры?ы облысын зерттеу ж?мыстарын орыс ?алымы В. В. ІОнкер ж?ргізді.
Бекіту.
Африканы? шеткі м?йістерін белгілеу:
Солт?стікте – Бен - Сека м?йісі
Батыста - Альмади м?йісі (Жасыл м?йісі).
О?т?стікте - Игольный м?йісі
Шы?ыста - Рас - Хафун м?йісі (Сомалиде),
Номенклатурамен ж?мыс:
Жауабын тап:
1. XIV ?асырда Африка?а саяхат жаса?ан марокколы? араб. ?бу Ибн Баттута
2. Эфиопия жеріні? ?атты ба?алы бидайын тап?ан ?алым. Н. И. Вавилов
3. ?ызыл те?ізде кемелерге кедергі келтіретін ??рылымдар. Маржанды? рифтер
4. Суы? а?ыстарды? ?серінен материк жа?аларында не пайда болады? ш?лдер
5. Африкада?ы е? тере? к?л. Таньганика
?й ж?мысы: § 44. Материк жа?алауында?ы м?хиттар мен те?іздер. Зерттелу тарихы