kopilkaurokov.ru - сайт для учителей

Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей

"?лтты? ойындар"

Нажмите, чтобы узнать подробности

Т?ЙЕ МЕН БОТА (ТОО ЖАНА БОТО)

Б?л – ?ыр?ыз балаларыны? ойыны. Ойыншылар арасынан т?йе мен бота та?далады. ?ал?ан ойыншылар ?зара ?ол ?стасып, д??гелек ше?бер ??рады. Бота ше?бер ішінде т?рады. Ал т?йе ше?бер сыртында ж?ріп, ая?ымен жер со?ып, ботасын іздейді. Ше?бер ішіндегі ботасын к?ріп: «Ботам, ботам, ?йге тез ?айт!» – дейді де, ?зі ішке кіріп, ?стап алу?а талпынады. Бота болса: «Бар?ым келмейді!» – деп, ?сталмау?а тырысады. Егер т?йе ботасын ше?берге кіріп, ?стап алса, бас?а ж?п та?далады. Егер т?йе ?за? уа?ыт бойы ботаны ?стай алмаса, ойыншы балалар о?ан «Ш?к, ш?к!» деп ай?айлайды. Ал т?йе басында к?нбей, ая?ын жерге со?ып, ботасын ?стау?а талпына береді. Сонда балалар хормен «ш?к, ш?к» деп ай?айлай береді. Т?йе же?ілгенін мойындап отыр?ан бетте, балалар оны айнала ж?гіре бастайды. Т?йе сонда ?ай баланы бірінші ?стаса, сол бала – т?йе, екінші ?стал?аны бота болып, ойынды жал?астырады.

Ойын ережесі: т?йе ше?берге тек балалар отырып ?лгермеген кезде ?ана кіріп, не шы?а алады. Ше?берде т?р?ан балалар бота?а к?мектесуі керек.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Наладить дисциплину на своих уроках.
Получить возможность работать творчески.

Просмотр содержимого документа
«"?лтты? ойындар" »

ОТАНЫМЫЗ – БІР, ОЙЫНЫМЫЗ – МЫҢ БІР!

Көктем келді, күн жылынды. Енді далада асыр салып ойнауға болады! Осы тұста бір сауал қояйын. Ауылдарыңда көптеген ұлттың өкілдері тұратын шығар? Сонда бәрің бас қосып, қандай ойын ойнайсыңдар? Қай ұлттың ойындарын білесіңдер?

Сендер еске түсіргенше, біз өздеріңді елімізді мекен ететін әртүрлі ұлттардың ойындарымен таныстыра отырайық. Мәселен, орыс достарыңның аулада « – Гу-си, гу-си! – Га-га-га! – Есть хоти-те? – Да! Да! Да!» деп тақылдап жүргенін естіген шығарсыңдар? Ал қырғыз балалары қандай ойын ойнайды? Біле білсеңдер, қазақ пен қырғыз халқының тілі де, салт-дәстүрі де өте ұқсас. Бұл ұқсастық балалар ойындарында да бар. Мәселен, «орамал тастамақты» қырғыз балалары «жоолух таштамай» деп атайды. «Жамбы ату» да – екі халыққа ортақ ойын түрі. Қырғыз халқында қазақтар тәрізді төрт түлік малға қатысты ойын түрлері көп-ақ. «Тоқты сұрамақ», «қойыма қасқыр шапты», «түйе мен бота» деген ойындар – соның көрінісі. Елімізде сан жағынан алдыңғы орындағы ұлттың бірі – татарлар. Татар балалары «сары бөрі», «орын тап», «түлкі мен тауықтар», «тап та, қуып жет» деген ойындар ойнайды. Украин халқының ойындары: «биік емен», «мак», «хлибчик»… Беларусь халқының ойын түрлері: «михасик», «кірпілер мен тышқандар», «Иванка»… Түріктің балалары «бес тас», «тоғыз тас», «асық», «жеті керемет» сынды ойындар ойнап өседі. Байқасаңдар, түріктердің де көп ойыны қазақтармен ұқсас келеді. «Ақ терек, көк терек! Бізден сізге кім керек?» деп ойнауға әуессіңдер, солай емес пе? Бұл ойынды өзбек халқы өздерінің ұлттық ойыны санайды. Біздің елімізде ең үлкен диаспораның бірі – корей ұлты. Бізден алыста тұратын кәріс елінің балалары «кону», «ют нори», «чжегичхаги», «ён налиги» атаулы ойындарын жақсы көреді екен.

Мінеки, балалардың сан түрлі ойындарын осылай тізе беруге болады. Мүмкін, солардың біразын үйреніп аларсыңдар? Бірге ойнайық! Ал, кеттік!



ТҮЙЕ МЕН БОТА (ТОО ЖАНА БОТО)

Бұл – қырғыз балаларының ойыны. Ойыншылар арасынан түйе мен бота таңдалады. Қалған ойыншылар өзара қол ұстасып, дөңгелек шеңбер құрады. Бота шеңбер ішінде тұрады. Ал түйе шеңбер сыртында жүріп, аяғымен жер соғып, ботасын іздейді. Шеңбер ішіндегі ботасын көріп: «Ботам, ботам, үйге тез қайт!» – дейді де, өзі ішке кіріп, ұстап алуға талпынады. Бота болса: «Барғым келмейді!» – деп, ұсталмауға тырысады. Егер түйе ботасын шеңберге кіріп, ұстап алса, басқа жұп таңдалады. Егер түйе ұзақ уақыт бойы ботаны ұстай алмаса, ойыншы балалар оған «Шөк, шөк!» деп айқайлайды. Ал түйе басында көнбей, аяғын жерге соғып, ботасын ұстауға талпына береді. Сонда балалар хормен «шөк, шөк» деп айқайлай береді. Түйе жеңілгенін мойындап отырған бетте, балалар оны айнала жүгіре бастайды. Түйе сонда қай баланы бірінші ұстаса, сол бала – түйе, екінші ұсталғаны бота болып, ойынды жалғастырады.

Ойын ережесі: түйе шеңберге тек балалар отырып үлгермеген кезде ғана кіріп, не шыға алады. Шеңберде тұрған балалар ботаға көмектесуі керек.

ТАП ТА, ҚУЫП ЖЕТ (ЧИТАНМЕ, БУЗМЕ)

Бұл – татар балаларының ойыны. Ойын-шылар орындыққа немесе шөп үстіне бір қатарға отырады. Жүргізуші бала олардың алдына жайғасады. Оның көзі байлаулы болады. Ойыншылардың бірі жүргізушіге келіп, иығына қолын қойып, оны атымен атайды. Жүргізуші оның кім екенін табуы тиіс. Егер ол тапса, онда тезірек көзіндегі орамалды шешіп, әлгі баланы қуып жетуі керек. Егер жүргізуші ойыншыны дұрыс таппаса, онда басқа ойыншы келеді. Есімін дұрыс тапса, ойыншы оның жүгіруі керектігін қандай да белгі (мәселен, иығынан нұқу) арқылы білдіреді.

Ойын ережесі: Жүргізуші ойыншыны қуып жетпесе, ойынды келесі баламен қайталап, жалғастыра береді. Қуып жетсе, ойыншылар қатарының соңына жайғасады. Ал ұсталған бала жүргізуші болады. Ойында реттілік қатаң сақталуы тиіс.





АҚ ДОП ЖӘНЕ ҚАРА ДОП (АГ ТОН ВЗ ГАРА ТОН)

Әзірбайжан халқының бұл ойыны үшін екі кішігірім доп керек. Киіз немесе жүннен жасалған. Ойынға қатысушылар екі топқа бөлінеді. Әр топтан бір-бірден жүргізуші таңдалады. Бір жүргізушіге ақ допты, екіншісіне қара допты береді. Дыбыстық белгі берілгенде, әр жүргізуші өз доптарын мейлінше алысқа лақтыруға тырысады. Екінші рет дыбыстық белгі берілгенде, әр топтан бір ойыншы өз добына қарай жүгіреді. Қай ойыншы бірінші болып өз жүргізушісіне допты әкелсе, сол топ ұпай алады. Көп ұпай жинаған топ жеңімпаз атанады.

Ойын ережесі: Допты лақтыру және жүгіру тек белгі берілген соң ғана рұқсат етіледі. Допты барынша алысқа лақтыру керек.


ЧЖЕГИЧХАГИ

Кәріс балаларының ең сүйікті ойындарының бірі – чжегичхаги. Бұл қазақтың ләңгісіне ұқсайды. Тіпті, ойын ережесі де сондай. Тек, кәріс балаларының негізгі құралы – чжеги деп аталатын дөңгелек пішінді (ләңгіге ұқсас) нәрсе. Оны ойыншы алдын ала ойласып алған шартқа сәйкес не бір аяғымен, не екі аяғымен түсірмей, қағып ойнауы тиіс. Ең көп жерге түсірмей ойнай білген ойыншы жеңімпаз болмақ. Кәріс «ләңгісінің» ерекшелігі сол, оны топ болып та ойнайды. Бұл жерде ереже біраз өзгереді. Ойыншылар дөңгелене тұрып, бір-біріне чжегиді аяқпен лақтырады. Кім қағып ала алмаса немесе ойыншыларға дұрыс лақтыра білмесе, ойыннан шығып отырады. Қарсыластар сондай-ақ джегиді бір-бірінен қағып алуға да хақылы. Бұл ойынды кәрістер ертеде Қытайдан келген деп есептейді екен.

Кәріс балалары аспанға батпырауық ұшыруды да ерекше жақсы көреді. Жаңа жылдың алғашқы жартысында немесе желтоқсанның аяғында «ён налиги» деп аталатын дәстүрлі ойын өткізеді. Батпырауыққа эк (зұлымдық)иероглифін салып, оны аспанға биік ұшыруға тырысады. Сол арқылы зұлымдық біржола қайтып келмесін деп тілейді. Осындай батпырауық ұшыру мерекелерінде кәріс балалары «ён саум» дейтін ойын жарысын ұйымдастыруға құмар. Бұл ойынның мәнісі – қарсыласының «зұлым» батпырауығын соғып, өзінікін барынша биікке ұшыру.













Беларусь ұлттық ойындары.

Пасадка бульбы

Создаются две команды по пять человек. Игрок, стоящий первым,— капитан, он держит в руках мешочек с пятью картофелинами (камешками). На расстоянии двадцати — тридцати шагов от каждой колонны начерчены пять кружков. По сигналу капитаны бегут к кружочкам и сажают картошку по одной в каждый — кружок, затем возвращаются и передают мешочек следующему игроку, который, взяв мешочек, бежит собирать картошку и т. д.

 Правила игры. Капитаны стартуют по сигналу. Игроки не выходят за линию без мешочка. Если картошка упала, ее следует поднять и затем бежать. Подбегать к команде надо с левой стороны.

Млын

Все играющие становятся в круг на расстоянии не менее 2 м друг от друга. Один из играющих получает мяч и передает его другому, тот третьему и т. д. по кругу. Постепенно скорость передачи возрастает. Каждый игрок старается поймать мяч.

 Правила игры. Игрок, который упустил мяч или бросил его неправильно, выбывает из игры. Побеждает тот, кто остается в игре последним.

Лянок

На земле рисуют кружки — гнезда, которых на два-три меньше, чем игроков. Все становятся в круг, берутся за руки. Ведущий в кругу делает разные движения, все повторяют их. По команде «Сажай лен» игроки занимают гнезда, а кто не займет гнездо, считается «посаженным»: его сажают в гнездо до конца игры.

Правила игры. Побеждает тот, кто займет последнее свободное гнездо.

Паляўнічы і качкі

Играющие делятся на две команды с одинаковым количеством участников. Одна команда — качки (утки), другая — охотники. Охотники образуют внешний большой круг и очерчивают его. Утки очерчивают внутренний малый круг на расстоянии 2,5—3 м от круга охотников. По сигналу охотники стреляют в уток — стараются попасть в них мячом. Когда все утки пойманы, команды меняются.

 Правила игры. Охотникам и уткам нельзя выходить из очерченных кругов. Осаленный мячом выходит из игры. Если играют несколько команд, выигрывает та команда, которая быстрее переловит уток.

Зацеп - упражнение в перетягивании. Противники садятся за стол друг против друга и, зацепившись средними фалангами согнутых пальцев (чаще указательных), тянут каждый к себе. Разрешается свободной рукой упираться в стол. Победителем считается тот, кто разогнет палец противника.

Потяг - групповая игра с перетягиванием. Две группы играющих, сцепившись согнутыми в локтях руками, образуют две цепи "Заводные", стоящие во главе цепей, захватывают друг друга таким же образом. Затем каждая цепь тянет в свою сторону, стараясь разорвать цепь противника или затянуть ее за обусловленную линию.



Өзбек ұлттық ойындары

Шайтан-шайтан (черт-черт) - подвижная игра детей старшего возраста. Каждый из играющих роет в земле ямку (лунку). Одна из лунок делается шире др. и наз. "шайтан" (черт). Затем выбирают, кому стоять над шайтаном. Избранный объявляется вожаком и наблюдает за правилами игры. Потом играющие по очереди катят мяч по лункам. Если мяч закатится в чью- нибудь лунку, то бросавший мяч садится верхом на хозяина лунки и катается на нем. Затем мяч закатывают уже не по очереди, а этим правом пользуется только "конь", к-рый старается закатить мяч в чужую лунку, чтобы избавиться от седока и самому превратиться в него. На вожака не садятся, но когда мяч попадет в шайтан, то вожак быстро вынимает его и пятнает кого-нибудь из играющих, к-рые убегают от него. Запятнанный становится конем, и вожак сажает на него кого пожелает или садится сам.

Чилик - подвижная игра, аналогичная русской игре "чижик". Очень распространена среди узбекских детей и юношей 7 - 15 лет. На земле роется небольшая ямка, на к-рую кладут палочку ("каруш агач"). Один из играющих палкой делает удар по палочке и, когда та взлетает, еще раз сильно ударяет по ней. После этого ударивший кладет свою палку на выемку в земле, а др. юноша бежит к каруш агачу и бросает его в палку, лежащую на выемке. Если он не попадает, то ему назначается штраф ("опай"). Штраф заключается в том, что каруш агач забрасывается на далекое расстояние и прош трафившийся должен бежать от места падения палочки до выемки, не переводя дыхания, и кричать "а-а-а". Эта игра проводится почти во всех районах Узбекистана.

Оксок карга (хромая ворона) - подвижная игра типа эстафеты. Две команды с равным колич. играющих выстраиваются друг против друга. По очереди каждый из играющих завязывает себе ногу (правую или левую) так, чтобы платок охватывал голень и бедро одной ноги. Затем подается команда "марш", и игроки обеих команд на одной ноге скачут до противоположной команды, а потом, развязав платок на ноге, бегут обратно к своей партии. Затем платок передается др. игроку, и так продолжается до последнего играющего, к-рый бежит к руководителю игры и передает ему платок. Выигрывает команда, первой передавшая платок руководителю игры.

Орыстың ұлттық ойыны. Веревочка

Играющие становятся в круг вокруг веревочки. Водящий перемещается внутри круга, стремясь осалить чью-то ладонь, пока она касается веревочки. Спасаясь, стоящие могут отдергивать эту ладонь от веревочки или двигать ею вдоль веревки. Осаленный сменяет водящего.

Волчки, вертушки, юлы

Запустить на ракетке на длительность; запустить и перекинуть на другую сторону. Дуга Необходимо пролезть под дугой, стоящей на земле, так, чтобы не упасть самому и не уронить дугу. Закрутиха

Играют двое. Один играющий ударами по мячу закручивает на шест веревку в одну сторону, а другой старается закрутить в другую – пока вся веревка не намоталась, в чью сторону больше витков, тот и победил. Можно играть на время. Котел Водящий гонит клюшкой шар, стараясь закатить его в котел (ямка, находящаяся в середине круга), или занять концом своей клюшки одну из лунок вокруг котла, хотя каждую охраняет игрок с клюшкой.

Кубарь

Кубарь раскручивается между ладонями, он получает вращательное движение, которое поддерживается обычно подхлестыванием кнутика.

Малечина

Поставив палочку на палец, ладонь, ногу или другую часть тела, стараются поддержать ее в равновесии, пока произносят слова: «Малечина-калечина, сколько часов до вечера? Раз, два, три… десять»

Дракон

Дракон – это мишень, кто быстрее накормит дракона 10 мячиками.

Свайка

Игра для юношей и мужчин. Металлический стержень длиной 12- 15 см , имеющей круглую или граненую головку, необходимо бросить так, чтобы воткнуть в центр лежащего на земле кольца.

Скакалка

Развивает координацию движений. Незамысловатая веревка помогает умельцам показывать хитроумные и самые неожиданные прыжки.

Ходули

Ходули бывают разной высоты: кто дальше пройдет

Репа

Игра у столба. Один из играющих держится за столб, остальные становятся за ним в цепочку и пытаются отцепить его от столба.

Украин ұлттық ойыны

Перед началом игры выбирают колдуна. Для этого один из игроков вытягивает перед собой правую руку ладонью вниз, остальные подставляют под нее по одному указательному пальцу. По команде «Раз, два, три!» или по окончании считалки все отдергивают пальцы, а игроку с вытянутой рукой необходимо захватить чей-нибудь палец. Тот, чей палец таким образом будет захвачен трижды, становится колдуном. Все разбегаются, а колдун пытается догнать кого-нибудь и дотронуться рукой. Пойманный замирает, разведя руки в стороны. Расколдовать его могут другие игроки, дотронувшись до него рукой. Однако колдун следит за своей жертвой, и только кто-либо снимает чары, то он старается повторным ударом снова напустить их. Кроме того, он пытается заколдовать и тех, кто отваживается выручить товарища.

Правила игры. Заколдованный игрок остается на месте. Заколдованный трижды сам становится колдуном, а его предшественник присоединяется к убегающим.

















Получите в подарок сайт учителя

Предмет: Физкультура

Категория: Уроки

Целевая аудитория: Прочее

Скачать
"?лтты? ойындар"

Автор: Дущанов Бекежан Узакбаевич

Дата: 13.03.2015

Номер свидетельства: 185773

Похожие файлы

object(ArrayObject)#864 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(37) "?аза? ?лтты? ойындары "
    ["seo_title"] => string(23) "k-azak-u-lttyk-oiyndary"
    ["file_id"] => string(6) "180188"
    ["category_seo"] => string(12) "russkiyYazik"
    ["subcategory_seo"] => string(7) "prochee"
    ["date"] => string(10) "1425137521"
  }
}
object(ArrayObject)#886 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(44) "Сценарий. ?лтты? ойындар "
    ["seo_title"] => string(26) "stsienarii-u-lttyk-oiyndar"
    ["file_id"] => string(6) "234093"
    ["category_seo"] => string(10) "vneurochka"
    ["subcategory_seo"] => string(12) "meropriyatia"
    ["date"] => string(10) "1443348790"
  }
}
object(ArrayObject)#864 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(96) "Баяндама "?лтты? ойындар ар?ылы дене т?рбиесіне баулу""
    ["seo_title"] => string(59) "baiandama-u-lttyk-oiyndar-ark-yly-dienie-t-rbiiesinie-baulu"
    ["file_id"] => string(6) "286449"
    ["category_seo"] => string(10) "fizkultura"
    ["subcategory_seo"] => string(7) "prochee"
    ["date"] => string(10) "1454340586"
  }
}
object(ArrayObject)#886 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(58) "Ұлы дала елінің ұлттық ойындары"
    ["seo_title"] => string(31) "uly_dala_elinin_ulttyk_oiyndary"
    ["file_id"] => string(6) "514127"
    ["category_seo"] => string(10) "fizkultura"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1560113790"
  }
}
object(ArrayObject)#864 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(69) "Саба? жоспары: ?аза?сты? ?лтты? ойындары"
    ["seo_title"] => string(43) "sabak-zhospary-k-azak-styn-u-lttyk-oiyndary"
    ["file_id"] => string(6) "286469"
    ["category_seo"] => string(16) "nachalniyeKlassi"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1454342517"
  }
}


Получите в подарок сайт учителя

Видеоуроки для учителей

Курсы для учителей

ПОЛУЧИТЕ СВИДЕТЕЛЬСТВО МГНОВЕННО

Добавить свою работу

* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт

Удобный поиск материалов для учителей

Ваш личный кабинет
Проверка свидетельства