Алған білімін өмірде қолдана алатын, шығармашылыққа бейім жеке тұлғаны қалыптастыруда мұғалімнің орны ерекше. Қазіргі білім парадигмасының мұғалімнің балаға дайын білім беруінен алшақтап, баланы өз бетімен білім алуға үйретуді талап етеді. Өз бетімен білім алу, ол баланың фнукционалды сауаттылығын дамытып, академиялық білімін өмірде қолдануына ықпал береді. Оқушы өз бетімен білім алып қана қоймай, оны өмірде іске асыра білуі қажет. «Оқыту- бұл жекеленген құбылыс немесе дағды емес, ол оқушының оқуға қабілеттілігін жақсартуға мүмкіндік беретін педагогикалық тетіктердің біртұтас кешені» деп айқындалған ҚР педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттыру курсының бағдарламасында.
Оқушының түрлі шығармашылық қабілетінің ашылуы мен дамуы көп жағдайда мұғалімнің кәсіби біліктілігіне, тұлғалық ерекшелігіне тікелей байланысты. Оқушының шығармашылығын арттыру үшін жеке тұлғаның қажеттілігіне қарай білім беру, тапсырманы оқушының деңгейіне қарай әзірлеу мұның бәрі тұлғаның сабаққа деген қызығушылығын арттырады. Оқушының қызығушылығы бар жерде фнукционалдық сауаттылық та арта түседі.
Сабағында оқушы– ұлттық салт-дәстүрімізбен сусындап, үнемі еркін пікір алмасып, ана тіліндегі сөз маржандарын пайдаланып бір-бірімен немесе көркем шығармадағы кейіпкермен қарым-қатынаста болады. Балалар өзі туралы, өзінің ішкі ойлары, көзқарасы, кез - келген іс - әрекетіне қарсы ойын немесе пікірін білдіре алады. Сабақтың өзіне тән ерекшелігі - сабақтың стандартты емес түрлері ұсынылады: талдау сабақтары, жоба қорғау, пікірталас, сайыс сабақтары, кездесу, экскурсия сабақтары, ойын сабақтары, топ серуен сабақтары. Ұлттық құндылықтарымызға негізделген сабақтан тыс жұмыстардың өзі қазақ тілі мен әдебиеттегі сабақта меңгерген білімдерін іс - жүзінде қолдануына мүмкіндік береді. Біз оны оқушылардың кез-келген ортада жағымды қатынас орната алатынынан, өз ойын нақты жеткізуінен байқаймыз. Сондай-ақ шығармашылық жұмыста оқушылар өз оқыған мәтіні бойынша үнсіз мәтін құрау, немесе суретті кадрлар жасау, өлең жазу, тілек құрап айту, кітапшалар жасау сияқты жұмыстарымен балалардың шығармашылық шабытын оятып, өз ісіне сын көзбен қарауға баулыймыз. Мәтінді түсініп оқи отырып сол мәтін негізінде бірнеше мәтін түрлерін түрлендіріп құрастыра алады. Бұл оқушылардың функционалдық сауаттылығын дұрыс қалыптастырып, дұрыс бағыт-бағдар беруге мүмкіндік береді. Оқушы білім алу барысында мәтінді түсініп оқып, одан бірнеше тапсырма түрлерін түрлендіріп орындай алса, онда оның алған білімінің өмірде қолдануына, келешекте оқушының белгілі қоғамдық ортада тез араласып, өз орнын табуына оңды ықпал етеді.
Функционалдық сауаттылық–адамның сыртқы ортамен қарым-қатынасқа түсе алу қабілеті мен сол ортаға тез бейімделе алуы мен қарым-қатынас жасай алу деңгейінің көрсеткіші.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Семей қаласы. Т.Аманов атындағы №16 орта мектептің дене шынықтыру пәні мұғалімі-Бақыт Сатпаев
Алған білімін өмірде қолдана алатын, шығармашылыққа бейім жеке тұлғаны қалыптастыруда мұғалімнің орны ерекше. Қазіргі білім парадигмасының мұғалімнің балаға дайын білім беруінен алшақтап, баланы өз бетімен білім алуға үйретуді талап етеді. Өз бетімен білім алу, ол баланың фнукционалды сауаттылығын дамытып, академиялық білімін өмірде қолдануына ықпал береді. Оқушы өз бетімен білім алып қана қоймай, оны өмірде іске асыра білуі қажет. «Оқыту- бұл жекеленген құбылыс немесе дағды емес, ол оқушының оқуға қабілеттілігін жақсартуға мүмкіндік беретін педагогикалық тетіктердің біртұтас кешені» деп айқындалған ҚР педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттыру курсының бағдарламасында.
Оқушының түрлі шығармашылық қабілетінің ашылуы мен дамуы көп жағдайда мұғалімнің кәсіби біліктілігіне, тұлғалық ерекшелігіне тікелей байланысты. Оқушының шығармашылығын арттыру үшін жеке тұлғаның қажеттілігіне қарай білім беру, тапсырманы оқушының деңгейіне қарай әзірлеу мұның бәрі тұлғаның сабаққа деген қызығушылығын арттырады. Оқушының қызығушылығы бар жерде фнукционалдық сауаттылық та арта түседі.
Сабағында оқушы– ұлттық салт-дәстүрімізбен сусындап, үнемі еркін пікір алмасып, ана тіліндегі сөз маржандарын пайдаланып бір-бірімен немесе көркем шығармадағы кейіпкермен қарым-қатынаста болады. Балалар өзі туралы, өзінің ішкі ойлары, көзқарасы, кез - келген іс - әрекетіне қарсы ойын немесе пікірін білдіре алады. Сабақтың өзіне тән ерекшелігі - сабақтың стандартты емес түрлері ұсынылады: талдау сабақтары, жоба қорғау, пікірталас, сайыс сабақтары, кездесу, экскурсия сабақтары, ойын сабақтары, топ серуен сабақтары. Ұлттық құндылықтарымызға негізделген сабақтан тыс жұмыстардың өзі қазақ тілі мен әдебиеттегі сабақта меңгерген білімдерін іс - жүзінде қолдануына мүмкіндік береді. Біз оны оқушылардың кез-келген ортада жағымды қатынас орната алатынынан, өз ойын нақты жеткізуінен байқаймыз. Сондай-ақ шығармашылық жұмыста оқушылар өз оқыған мәтіні бойынша үнсіз мәтін құрау, немесе суретті кадрлар жасау, өлең жазу, тілек құрап айту, кітапшалар жасау сияқты жұмыстарымен балалардың шығармашылық шабытын оятып, өз ісіне сын көзбен қарауға баулыймыз. Мәтінді түсініп оқи отырып сол мәтін негізінде бірнеше мәтін түрлерін түрлендіріп құрастыра алады. Бұл оқушылардың функционалдық сауаттылығын дұрыс қалыптастырып, дұрыс бағыт-бағдар беруге мүмкіндік береді. Оқушы білім алу барысында мәтінді түсініп оқып, одан бірнеше тапсырма түрлерін түрлендіріп орындай алса, онда оның алған білімінің өмірде қолдануына, келешекте оқушының белгілі қоғамдық ортада тез араласып, өз орнын табуына оңды ықпал етеді.
Функционалдық сауаттылық–адамның сыртқы ортамен қарым-қатынасқа түсе алу қабілеті мен сол ортаға тез бейімделе алуы мен қарым-қатынас жасай алу деңгейінің көрсеткіші. Олай болса, функционалдық сауаттылыққа алдымен білім, одан кейін жеке тұлғаның тұлғалық қаситеттері, шығармашылық ізденіс деңгейі керек. Сабақтарында оқушының функционалдық сауаттылығын дамыту үшін оқытушы оқыту əдістерін оқу материалының мазмұнына сай ыңғайлағаны дұрыс. Бір сабақтарға сын тұрғысынан ойлау технологиясын, ал бірде «диалогтік оқытуды», бірде деңгейлік тапсырманы, бірде АКТ әдістерін түрлендіріп сабақ мазмұнына қарай пайдалансақ, біз оқушының тұлғалық-шығармашылық жетілуіне мүмкіндік береміз. Жұптық, топтық жұмыс кезінде оқушы жаңа білімді алуға белсене қатысып, өз білімін және әріптесінің білімін әділ бағалауға тырысады. Топтық жұмыс арқылы оқушылар өздері ізденіп, еңбектеніп жаңа білім алады Ал, диалогтік оқыту кезінде оқушының шешендігі мен тапқырлығы, ой ұшқырлығы бірден көрінеді. Кез-келген өз беттерімен орындаған жұмыс оқушының ойлау қабілеттерін арттырып, өзіндік тұжырым жасауға көмектеседі. Оқушы мәтін бойынша алған білімін қадағалайды, алған мәліметтерді интерпретациялайды, бұдан арғы іс-әрекетті анықтауға бағытталған қорытынды жасайды. Халықаралық PISA бағдарламасында тапсырма түрі де осы талаптарға ыңғайланып құрылған. Яғни көркем əдебиеттегі оқиғалар желісі мен кейіпкерлерге талдау жасай отырып, оған өзіндік тұжырым, ойын білдіріп отыру. Бұл тапсырмалар оқушының фнукционалды сауаттылығын дамытудағы ең тиімді әдіс. Александер «диалог арқылы мұғалімдер күнделікті ойталқыларда «саламатты» келешек мүмкіндіктерін анықтап, оқушылардың дамып келе жатқан идеяларымен жұмыс жасауларына және түсінбеушілікті жеңе білулеріне көмектесе алады» -деп пайымдайды. Мәтін бойынша ойлауын дамытатын тапсырмалар мен сұрақтар беріп, өмірге бейімділігін байқауға болады.
