Ө.Сахипов атындағы ЖББОМ мұғалім Утепов Мархабат Хамитович
Сабақтың тақырыбы: Баскетбол ойынын ойнау
Сабақтың мақсаты: I. Білімділік: Баскетбол ойынын оқушылар арасында кеңінен тарату.
II. Дамытушылық: Осы ойынды оқушылар өздері жасап үйренуге жаттықтыру.
III. Тәрбиелік: Оқушыларды ұйымшылдыққа, төзімділікке, командалық ойынға,
салауатты өмір салтын ұстануға тәрбиелеу.
Күні: 2013ж
Сынып: 11
Уақыты: 45 мин
Сабақтың өтілетін орны: Спорт зал.
Құрал.- жабдықтар: Баскетбол добы, жалаушалар, ысқырғыш, уақыт, т.б.
№
Сабақтың барысы.
Мөлшері
Әдістемелік нұсқаулар
I
II
III
Дайындық бөлімі:
Ұйымдастыру бөлімі:
- оқушыларды сапқа тұрғызу;
-оқушылармен амандасу;
-оқушыларды түгелдеу;
-үй тапсырмасын тексеру:
Назар аударатын жаттығулар
А) Оңға бұрыл санақ;
Б) Солға бұрыл санақ;
В) Кері бұрыл санақ;
Денені қыздыру жаттығуларың орындау:
Жүру, жүгіру, секіруге, арналған жаттығуларды орындау.
А) аяқтың ұшымен жүру.
Б) Өкшемен жүру.
В) Жартылай отырып жүру.
Г) Толық отырып жүру.
А) Оң жақ иықпен жүгіру.
Б) Сол жақ иықпен жүгіру.
В) Өкшені артқа лақтырып жүгіру.
Г) Тізені көтеріп жүгіру.
Д) Аяқты алға қайшылап жүгіру.
Е) Аяқты артқа қайшылап жүгіру.
Ж) Артпен жүгіру.
З) Жылдамдыққа жүгіру.
И) Тыныс алу жаттығулары.
Саптық жүріс.
Жалпы дамыту жаттығуларын орындау.
А) Б.Қ аяқ иық көлемінен
Санақ 1-2 басты оңға айналдыру
Санақ 3-4 басты солға айналдыру.
Б) Б.Қ аяқ иық көлемінде
Санақ 1-2 қолды алға айналдыру
Санақ 3-4 қолды артқа айналдыру.
В) Б.Қ аяқ иық көлемінде
Санақ 1-2 кеудені иықты алға айналдыру
Санақ 3-4 кеудені артқа айналдыру.
Г) Б.Қ аяқ иық көлемінде
Санақ 1-2 оңға брылу
Санақ 3-4 солға бұрылу.
Д) Б.Қ аяқ иық көлемінде
Санақ1-2 белді оңға айналдыру
Санақ 3-4 белді солға айналдыру.
Е) Б.Қ Аяқ иық көлемінде
Санақ1 оң аяққа еңкею
Санақ 2 ортаға еңкею
Санақ 3 сол аяққа еңкею
Санақ 4 б.қ қол белде.
З) Б.Қ негізгі тұрыс
Қол алда 1 дегенде отырамыз, 2 дегенде тұрамыз.
И) Б.Қ аяқ иық көлемінде
Санақ1-2 тізені ішке айналдыру
Санақ 3-4 тізені сыртқа айналдыру.
Негезгі бөлім:
Бұл ойын АҚШ-та будан 100 жылдай бұрын пайда болған.Ол кезде допты торға емес, тоқылған әдеттегі себетке (кәрзиңкеге) лақтырып түсірген. Осыдан барып ойынның аты шыққан екен: «баскет» - ағылшын тілінен аударғанда «себет» («кәрзиңке»), «бол» -«доп».
Осы бір әлемге өте кең тараған ойынмен айналысу арқылы денсаулық нығаяды, жүректің қан тамырлары мен өкпенің жұмысы жақсарады, шыдамдылық пен икемділік дамиды. Баскетболмен денсаулығында ақауы жоқ адамдардың бәрі де айналыса алады.
Ойынның негізгі ережелері. Баскетболды және кіші баскетболды әрқайсысында 5 ойыншысы бар екі команда ойнайды. Бір команда екіншісінің торына доп салуға ұмтылады, ал екіншісі өз кезегінде бұған кедергі келдтіреді. Допқа ие болған команда- шабуылдаушы, оның барлық бес ойыншысы- шабуылдаушылар болады. Добы жоқ команда қарғаушы, оның барлық бес ойыншысы осы кезде қорғаушылар деп аталады.
Ойын алаңында допты баскетболшы 6 метр жерден себетке дәл түсірсе -2 ұпай, 6 метрден қашық жерден түсірсе- 3 ұпай, айып алаңы сызығынан дәл түсірсе, команда есебіне 1 ұпай қосады. Көп үпай жинаған команда жеңіске жетеді.
Баскетбол аланының ұзыңдығы -26 м, ені -14 м (кіші баскетболда айып ұпайының сызығы қалқан себетіне дейін 4 м болады). Себет 260 см биіктікте болуы тиіс.
Ойынның ұзақтығы – 10 минуттан 4 тайм ( мектеп оқушылары 6 минуттен 4 тайм ойнауы керек).
Ойыншылар допты еденмен домалата алады, бере алады, бір қолмен алып жүріп, торға лақтыра алады. Доп себетке жоғарыдан салынса, түсті деп есептелінеді. Доп себетке түскеннен кейін, қарсы команданың ойыншысы допты 5 секунд ішінде ойынға қосу тиіс.
Ойыншы допты қолға ұстап тек екі қадам ғана жасай алады. Қарсылас ойыншыны ұстауға, итеруге, ұруға болмайды. Бір ойыншы қолында допты 3 секундтан артық ұстап тұруына болмайды.
Ескертулер. Ойынның басталуына дейін кыздырыну жаттығуларын орындап, денені ойынға даярлау қажет. Ойын алдында жақсы қыздырыну жаракат алудан сақтайды.
Алаңда тәртіп сақталуы керек. Ойын аяқталған соң допты арнайы бөлінген орынға міндетті түрде ұқыптап қою қажет.
Егер жаттығу залда өтетін болса, ол желдетілген, жарық жақсы түсетін, жарақат алатындай артық заттардан босатылған болуы тиіс.
Тайып құламау үшін және ойын кезінде жарақат алмау үшін алаңның ылғал жерлерін шүберекпен бірден сүртіп құрғату керек.
Баскетболды спорттық киіммен ойнау қажет. әрбір жаттығудын алдында аяқ киімнің, әсіресе оның баулары дұрыс байланғандығын ерекше тексерген дұрыс.
Аяққа жүн шұұлық киген жөн.
Киімге ғана емес, оқушылардың өздері де әрқашан жинақы болуы керек. Жаттығу кезінде сағат, сақина, сырға, алқа т.б. тақпаған дұрыс. Олар жарақат алуға себепші болуы мүмкін.
Бұл ережелер барлық спорт ойындарына қатысты.
Ойынның негізгі тәсілдері. Тұру, жүгіру, секіру, тоқтау, бұрылу, допты беру алу, допты жұлып алу және т.б.- мұның бәрі ойынның тәсілдерін орындағанда жасалатын қимыл- қозғалыстар. Ойын кезінде баскетболшылар әртүрлі техникалық қимыл жасауға дайын болулары керек. Бұл үшін баскетболшының негізгі тұрысын сақтаған жөн. Шабуылшының негізгі қозғалысы- жүгіру : бағытты кенет өзгерте білуі алға қарай, теріс қарап қозғала білуі қажет. Қорғаушылар жандарына, алға және артқа қосарланған қадаммен ауса білген жөн. Баскетболшының негізгі тұрыс бағытынан қозғалыс бағытына қарай қозғалуды алда тұрған аяқпен бірге бастау керек. Оны бір мезгілде жылжыту, оған екінші айқты қосу арқылы қосарланған қадам жасалады. Қосарланған қадам жасағанда аяқтар айқаспай, секірмей бір қалыпты қозғалу керек. Ұстап алу. Бұл тәсілдін көмегімен баскетболшы допқа ие болады. Допты ұстағанда әрқашан оған қарсы шығып, қолды ілгері еркін созу керек. Доптың ұшуына ерекше назар аударып, ол саусақтарға тиген бойда, оны қысып ұстау қажет. Жоғары ұшып келе жатқан немесе еденнен шоршыған допты ұстау үшін қолды доп саусақтар ұясына келіп түсетіндей етіп бағыттайды. Допты ұстағаннан кейін, оны командалас ойыншыға беруге дайын болу керек. Допты беру- ойыншылардың өзара іс-қимылының және допты себетке жақындатыдың негізгі тәсілі.
Берілегн допты қағып алу үшін екі қолды доптың бағытына қарсы созып, сол аяқпен шамалы ғана серпіле секіріп допты ұстап алу керек. Осы қимылды меңгергеннен кейін, соңғы адым жасап, қол саусақтарының белсенді қатысуымен допты серігіне беруді үйренген жөн. Ұстау үшін ұшып келе жатқан доп саусақтардың ішкі бетіне келіп тиетіндей етіп бір қолды допқа қарсы созу керек. Допты қабылдағанда қол серіппелі түрде бүгіледі. Қабылдаңған допты ұстауға екінші қолмен көмектесуге болады. Допты бір қолмен беру әдісі негізгі тұрыста допты иық тұсында бір қолмен ұстап тұрып, доптың бағытына аздап бұрылып, дененің шалт қимылымен қолды тіке жазып лақтыру арқылы орындалады. Допты беру- қарсыластың торына жақындаудың ең жылдам тәсілі. Командаластың ұстап алуна қолайлы болу үшін, допты кеуде тұсынан беруге тырысқан жөн. Ол сені көріп және беруінді күтіп тұрғанда ғана оған допты лақтыру керек. Егер командалас ойыншы қарсы жүгіріп келе жатса, допты қатты лақтырмай берген дұрыс.
Допты сол және оң қолымен алып жүру. Допты алып жүру допты кідіртпей соғып отыру арқылы орындалады. Алып жүргенде саусақтардың женіл қимылымен допты төмен итереді. Доптын шоршуын күтіп, қол төмен ұсталады. Сонан соң оны доппен бірге жоғары көтеріп, допты қайтадан төмен қарай саусақпен итереді. Алақанмен ұрмаған дұрыс. Осыдан кейін не сол, не оң қолымен доптың еденнең шоршуын өзгерте отырып алып жүруді үйрену керек. Оң қолмен допты алып жүргенде, сол аяқ жарты қадамдай ілгері қозғалады. Допты адымдап алып жүруге үйренгеннен кейін, оны баяу жүгіріс кезінде орындауға тырысқан жөн. Екі допты бір мезгілде алып жүруді үйренген қабілетті шыңдай түседі.
Допты бағытты өзгертіп алып жүру. Бағытты алып жүру ойында қорғаушының қарсы қимылын жеңуге септігін тигізетіндігімен маңызды. Бұл қозғалысты былай орындайды: егер допты сол қолмен алып жүрсе, онда оң аяқпен қадам жасап, допты еденге соғу арқылы ілгері және қозғалыстың бағытын өзгертіп оң қолмен алып жүруді бастау керек.
Допты бір орында тұрып екі қолмен лақтыру. Бастапқы жағдайда доп кеуде денгейінде болады. Бір аяқ біршама ілгері қойылуы мүмкін. Аяқпен кеуденің бір мезгілде жазылуы арқылы қол допты себетке доға бойынша бағыттап лақтырады. Екі қолмен жоғарыдан лақтыруға да болады. Бұл жағдайда доп кең жайылған саусақтарда, бастың үстінде болады. Алақан алға қаратылады. Ойыншы себетті қөздеп отырып, аяқ пен кеудені тіктеп және қолды бір мезгілде жоғарыға толықтай жазылғанша сермейді.
Бір орында тұрып және қозғалыс кезінде допты бір қолмен иықтан лақтыру. Доп иықта ұсталады. Бұл жағдайда қолдың басымен алақан алға қарап, қолдын сырты иыққа тірелген қалыпта болады. Лақтыру үшін аяқты тізеден бүгіп және бір мезгілде допты жоғары «иықтын үстіне» көтеру керек. Аяқта жаза, қолды жоғары көтере созып, қолдын басымен саусақтардың үйлесімді қимылымен доп ілгері әрі жоғары бағытталып лақтырылады. Қозғалыс кезіндегі лақтыру бір аяқпен серпілген секіріс үстінде орындалады. Оны орындау реті мынадай: орын ауыстыра жүріп, допты екі қолмен алып, бірінші адым, сонан соң екінші адымды жасап, аяқпен серпіле секіріп лақтыру.
Допты қарсыластан тартып алу. Бұл тәсіл допты жұлып алу және қағып жіберуден тұрады. Олар қарсылық көрсету тәсілдеріне жатады. Егер қарсыласын бір орында допты ұстап тұрса, онда өзіне қарай екі қолмен жұлқи жұлып алған немесе жұлку мен қатар денеңді бір мезгілде бұра- қарсыласыңа арқанды бере отырып, допты бұрылған жаққа ілгері әрі төмен қарай тез бағыттаған дұрыс. Қолдан қағып жіберу жоғарыдан не төменнен допты қолдың қырымен ұрып жіберу арқылы жүзеге асырылады.
Қорытынды бөлім:
Оқушыларды сапқа тұрғызу;
-сапта орындалатын жаттығуларды орындау;
-сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды мадақтау және бағалау;
-үйге тапсырма: Баскетбол ойынын ойнау.
-оқушылармен қоштасу;
-оқушыларды спорт алаңнан шығарып салу.
15 мин
25 мин
5 мин
Бір сызықтың бойына өкшені бір-біріне тигізе, қолды денеге жапсыра, саусақтың ұшын жартылай бүгуге, денені тік ұстап тұруы.
Саптық жаттығулар бұйрық бойынша орындалады.
Қол жоғарыда, алақан бір-біріне қарайды.
Қол белде, денені түзу ұстау.
Қол жанда.
Қол тізеде.
Қолды алға айналдыру.
Қолды артқа айналдыру.
Қол жамбаста.
Қол алда.
Қол белде.
Қол желкеде.
Сол жақ иықпен қарау.
Залды айналып жүгіру.
Терең дем алу.
1:1; 1:2:3.
Бір орында орындалатын жаттығулар.
Қол алда
Айналдыру барысында көзді ашып, бір нүктеге қарау.
Қол иықта
Айналдыру барысында шынтақ бір-біріне тиюі тиіс.
Қол желкеде
Бұрылу барысында денені түзу ұстау.
Қол белде
Белді толық айналдыру.
Қол белде
Еңкею барысында
Тізені бүкпей орындау.
20 рет орындау.
Қол тізеде
Жаттығуды дұрыс орындау.
Оқушылардың сапта дұрыс тұруын қадағалау.
