4) ?орытынды. Т?жірибе: кішкене а?ашты арамен кесіп к?рсетемін.
Ньютонны? ?шінші за?ына бірнеше т?жірибелер жасап к?рсетемін. К?птеген ба?ылаулар мен т?жірибеден ?орытынды:
Екі дене алайы?. Олар бір-бірімен ?серлеседі.
В денесіні? екінші бір А денесіне т?сірген к?ші шама жа?ынан А-ны? В-ге т?сіретін к?шіне те? ж?не ба?ыты жа?ынан ?арама-?арсы болады.
;
Осы екі к?шті? кез-келген біреуін ?сер етуші, екіншісін ?арсы ?сер етуші деп атайды. ?зара ?серлеуші денелерді? бір-біріне ?сер ететін к?штері бір т?зуді? бойымен ба?ытталады да, модульдері жа?ынан те?, ал ба?ыттары ?арама-?арсы болады.
Сонымен, біз И.Ньютон т?жырымда?ан ?оз?алысты? негізгі ?ш за?ымен танысты?. Олар айналамызда болып жат?ан алуан т?рлі механикалы? ?оз?алыстар ?шін бірдей. Алайда, Ньютонны? екінші ж?не ?шінші за?дары тек инерциялы? сана? ж?йелерінде ж?не материялы? н?ктелер ретінде алынуы м?мкін баяу ?оз?алыста?ы денелер ?шін ?ана орындалады. Ал жары? жылдамды?ына жуы? жылдамды?пен ?оз?алатын денелер ?шін релятивтік механика за?дары орындалады.
IV. ЖБ ж?мысы:
С?ра?: Координаталар осін та?дап алып, шал?ан?а байланысты Ньютонны? екінші за?ын жазы?дар. ?андай жа?дайда шал?ан ?деу алады? Жауабы:
Ньютонны? екінші за?ыны? аны?тамасын, формуласын, ?лшем бірлігін, тестік есептерді барлы? о?ушылар?а беріп, жауаптарын парта?а таратыл?ан ?осымша ?а?аздар?а т?сіртемін.
№1 есеп.
Бер: F=400 кН=4*10Н;
a=0,2м/с Т/к: m = ? V. Сыныпта орындалатын тапсырма:
С?ра?.Ньютонны? ?шінші за?ын ?алай бай?ау?а болады? Жауап: А?ашта?ы араны? іркілуінен ж?не тісіні? м??алуынан бай?ау?а болады. VI. Бекіту с?ра?тары:
Денелерді? ?зара ?рекеттесуі кезінде туындайтын к?штерді? таби?аты туралы не айту?а болады?
Екі денені? ?зара ?рекеттесуі кезінде пайда болатын к?штер бірін-бірі те?гере ала ма?
Ньютонны? ?шінші за?ын т?жырымда?дар.
Ньтонны? екінші за?ы ?андай себеп-салдарды? байланысын ашады ?
VII. Ба?алау. Берілген тапсырмаларды орындаулары?а ?арай ба?алау.
VIII. ?йге тапсырма § 13, 14; 11 жатты?у №3,4 есеп.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
ІІІ. Жаңа сабақ: 1). Оқулықтағы 47,48,49 суреттерді жаңа сабақты түсіндіремін. 2) Анықтама мен формуланы, көрсету арқылы сабақты пысықтаймын. 3). Оқулықтағы 11 жаттығудың №1,2,3 есептерді шығару арқылы сабақты бекітемін.
4) Қорытынды. Тәжірибе: кішкене ағашты арамен кесіп көрсетемін.
Ньютонның үшінші заңына бірнеше тәжірибелер жасап көрсетемін. Көптеген бақылаулар мен тәжірибеден қорытынды:
Екі дене алайық. Олар бір-бірімен әсерлеседі.
В денесінің екінші бір А денесіне түсірген күші шама жағынан А-ның В-ге түсіретін күшіне тең және бағыты жағынан қарама-қарсы болады.
;
Осы екі күштің кез-келген біреуін әсер етуші, екіншісін қарсы әсер етуші деп атайды. Өзара әсерлеуші денелердің бір-біріне әсер ететін күштері бір түзудің бойымен бағытталады да, модульдері жағынан тең, ал бағыттары қарама-қарсы болады.
Сонымен, біз И.Ньютон тұжырымдаған қозғалыстың негізгі үш заңымен таныстық. Олар айналамызда болып жатқан алуан түрлі механикалық қозғалыстар үшін бірдей. Алайда, Ньютонның екінші және үшінші заңдары тек инерциялық санақ жүйелерінде және материялық нүктелер ретінде алынуы мүмкін баяу қозғалыстағы денелер үшін ғана орындалады. Ал жарық жылдамдығына жуық жылдамдықпен қозғалатын денелер үшін релятивтік механика заңдары орындалады.
IV. ЖБ жұмысы:
Сұрақ: Координаталар осін таңдап алып, шалқанға байланысты Ньютонның екінші заңын жазыңдар. Қандай жағдайда шалқан үдеу алады? Жауабы: Ньютонның екінші заңының анықтамасын, формуласын, өлшем бірлігін, тестік есептерді барлық оқушыларға беріп, жауаптарын партаға таратылған қосымша қағаздарға түсіртемін.
№1 есеп. Бер: F=400 кН=4*10Н; a=0,2м/с Т/к: m = ? V. Сыныпта орындалатын тапсырма:
Сұрақ.Ньютонның үшінші заңын қалай байқауға болады? Жауап: Ағаштағы араның іркілуінен және тісінің мұқалуынан байқауға болады. VI. Бекіту сұрақтары:
Денелердің өзара әрекеттесуі кезінде туындайтын күштердің табиғаты туралы не айтуға болады?
Екі дененің өзара әрекеттесуі кезінде пайда болатын күштер бірін-бірі теңгере ала ма?
Ньютонның үшінші заңын тұжырымдаңдар.
Ньтонның екінші заңы қандай себеп-салдардың байланысын ашады ?
VII. Бағалау. Берілген тапсырмаларды орындауларыңа қарай бағалау.
VIII. Үйге тапсырма § 13, 14; 11 жаттығу №3,4 есеп.