Физика әлеміне саяхат

Мұнайлы ауданы

№ 6 Орта мектеп

Сыныптан тыс жұмыс

Тақырыбы:

Физикаәлемінесаяхат

Физика пән мұғалімі: Усенова М.Р.

Сыныбы: 9 «А», 9 «В», 9 «Ж».

2018 – 2019 оқу жылы.

Тақырыбы: «Физика әлеміне саяхат»

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Оқушылардың сұрақтарға, жұмбақтарға жауап

беруде және физикалық тәжірибелер жасауда нақты тұжырымдама айтуға, қорытындылауға физика сабақтарынан алған білімдерін пайдалану мүмкіндіктерін бақылау.

Дамытушылық: Оқушылардың белсенділігін, логикалық ойлау

қабілеттерін, пәнге деген қызығушылықтарын, есте сақтау қабілеттерін дамыту.

Тәрбиелік: Оқуышларды адамгершілікке, ұқыптылыққа, алғырлыққа,

тапқырлыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Сайыс сабақ

Пән аралық байланыс: әдебиет, өнер, математика

Көрнекілігі:интерактивті тақта

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі

ІІ. Оқушылардың назарын сайыс сабаққа аудару, мақсаты мен міндетін

түсіндіру.

ІІІ. Сайыс сабақтың өтілу кезеңдері:

І тур. Танытыру (оқушылар өз топтарын жеке таныстырады)

ІІ тур. Сырлы сауалдар

ІІІ тур. «Танымдылық»

ІV тур. « Қалжыңы мен әзілі аралас физика»

V тур. «Мақал – мәтелдер» сәйкестендіру (оқушыларға бірнеше мақал- мәтелдер беріледі, олар сол мақалды физикалық тілмен түсіндіру керек)

VI тур. Жұмбақтар елінде (бірнеше жұмбақтар жасырылады)

VII тур. Марапаттау.

VІII. Қорытынды.

Сабақтың барысы:

Мұғалім:

Армысыздар бүгінгі «Физика әлеміне саяхат» атты физикалық кешімізге жиналған қауым! Бүгінгі сайыс сабағымызға қош келіпсіздер!

Таланттылар ойланып,толғансын,

Тұлпарлары топ жарысында жүлде алсын.

Көңілді тапқыштар,білгіштер,

Бар өнерін алдарына салады.

Кім білімді, оқыған болса егер,

Бүгінгі күннің жеңімпазы болады, - дей отырып сайысымызды бастаймыз.

Ағатын мөлдір бұлақтар,

Білімнен кім бар жырақтар.

Тақтаға қарап үңілсең,

Сырлы сауал сұрақ бар – дей келе сайысымыздың екінші бағыты бойынша сырлы сауалдарға кезек берейік.

І. Архимед тобына :

1. Екі адам тоғыз құмалақты 2сағатта ойнаса, әрқайсысы неше сағатта ойнайды? (2 сағат)

2.Термосты тоңазытқыш ретінде уақытша пайдалануға бола ма? (Болады. Суық су ұзақ уақыт суық күйінде сақталады. Өйткені ондағы ауасыз бос кеңістік , жылтыр қабат энергияны шағылтып , сәуле шығару арқылы берілуіне кедергі жасайды.)

3. Вектор дегеніміз не? ( сандық мәнімен қатар кеңістіктегі бағытымен сипатталатын шама)

4. Столдың 4 бұрышы бар, бір ұшын кесіп тастаса неше бұрышы қалады? (5 бұрышы)

5. Түнгі сағат онда жауын жауып тұрса, 24 сағаттан кейін күн жарқырап шығуы мүмкін бе? (Мүмкін емес, жоқ түнде күн шықпайды)

6. Ауырлық күші дегеніміз не? (денелердің Жердің центріне тартылу күшін айтады)

7. Аспан сферасы дегеніміз? (радиусы анықталмаған жорамал сфера)

8. Тембр дегеніміз не? ( адамның дауысына немесе аспаптың үніне өзіндік баяу беретін дыбыстың сапасы)

9. Жұпарды жасыра алмайсың. Бұл нені білдіреді? (Диффузия құбылысын)

10. Жарық вакуумдағы жылдамдығы нешеге тең: (c=3*10⁸ м/с)

ІІ. Ньютон тобына :

1.Айдың бетінде тұрып «аққан жұлдыздарды» көруге бола ма? (Жоқ, өйткені айда атмосфера жоқ)

2. Жаңғырық дегенміз (қандайда бір кедергіден шағылған және бастапқы орнына қайта оралатын дыбыс толқындары)

3. 1 жұмыртқаны 3 минутта пісірсе, 5 жұмыртқаны неше минутта пісіреді? (3 минутта)

4. Шоқжұлдыз ( аспанның нақты шекарасы анықталған белгілі бір бөлігі)

5. Үйдің 4 бұрышында 4 мысық отыр, әрбір мысықтың алдында 3 мысық. Үйде жиыны қанша мысық бар? (4 мысық)

6. 4 пен 5-тің арасына қандай таңба қойылғанда, 4-тен артық 5-тен кем сан шығады? (үтір)

7. Планк тұрақтысы нешеге тең? (һ =6,62*10^-34 Дж*с)

8. Атомның планетарлық моделін ұсынған ғалым? Қай жылы ( 1911 жылы Э.Резерфорд)

9. Температураның өзгеруіне байланысты зат неше түрлі күйде болады?(Үш түрлі күйде)

10. Меркурий планетасының қазақша атауы (Болпан немесе Кіші Шолпан)

ІІІ. Паскаль тобына:

1.Жаздыгүні қандай түсті көйлек кисең ыстықтамайсың? (Ақ түсті көйлек кисең ыстықтамайсың, ақ түс қара түске қарағанда жылуды өзіне нашар жұтады.)

2.Протондар қандай бөлшектер? (ядроның құрамына кіретін оң зарядты бөлшектер)

3.Сарқыраманың қай жерінде судың температурасы жоғары? (Сарқыраманың табанында)

4.1898 жылы радий мен полонийді ойлап тапқан ғалым? ( Пьер Кюри мен Мария Складовская)

5.Марс планетасында жұмыртқаны пісіруге бола ма?( Болмайды,өйткені атмосфера өте сирек)

6.Радиактивті сәулелену дегеніміз не? ( радиактивті элементтердің ерекше сәуле шығарылуын айтамыз)

7.1609 жылы телескопты ойлап тапқан ғалым (Г.Галилей)

8. Жерді ортасынан қақ бөлсе не болады? Жауабы: Екі жарты шар.

9. Күш өлшейтін құрал қалай аталады?:(Динамометр)

10. Еркін түсу үдеуінің мәні (9,8Н/кг)

ІІІ. « Танымдылық»

Бұл адамдар ардақтаған халықты,

Физикада даңқы шыққан алыптар.

Қара, ойлан зерек болсаң балақай,

Алыптарды әрқашанда танып қал.

Ойын шарты: Ғалымдардың суреті беріледі, олардың кім екенің және сол ғалымдар жайлы қандай деректер білесіздер, қандай жаңалық ашқанын постер қорғау арқылы анықтайсыздар..

1.Исаак Ньютон (1643 - 1727)

Бұл ғалымды «сэр» деп атаған

Оны «классикалық механиканың атасы» деп атаған

Ол «бүкіл әлемдік тартылыс заңының» авторы

Оның құрметіне күштің өлшем бірлігі берілген

2. Галелео Галилей (1564 1642)

Итальян ғалымы, инерция заңын ашқан. Денелер

қозғалысын зерттеу

бойынша тәжірибесі бар

3.А.Эйнштейн

1911жылы атомның планетарлық моделін ұсынған және фотоэффект құбылысын түсіндірген

4. 1785 жылы тәжірибе жүзінде вакуумдегі нүктелік зарядтың өзара әрекеттесу заңын ашқан француз ғалымы (Ш.Кулон)

5. К.Э.Циолковский (1857 – 1935)

Ғарышқа алғаш қадам жасаған.Оның идеялары «Әлемдік кеңістікті реактивті құралдармен зерттеу» еңбегінде көрініс тапты.

6. А.Ампер (1775 – 1836)

«Электр тогы» түсінігін физикаға енгізген француз ғалымы.

IV.«Қалжыңы мен әзілі аралас физика»

1. Үзіліс кезіндегі екі оқушының соқтығысуының арасындағы аралық неге тең ? Жауабы: Еркін жүру жолының ұзындығына тең

2.Қандай «кулонды» мойынға тағуға болмайды ? Жауабы: Электр зарядының бірлігі - Кулонды

3.Кез – келген адамның ала алмайтын сыйлығы? Жауабы: Нобель сыйлығы

4.Қандай «Бормен» тақтаға жазуға болмайды?Жауабы: Оге Бор атом ядросының құрылысы теориясын жасаған ғалым.

5.Қандай сақинаны тағуға болмайды? Жауабы: Ньютон сақинасы

6.Қандай торға қамауға болмайды? Жауабы: Дифракциялық торға

7.Қандай моль киімді жемейді? Жауабы: Моль - заттың мөлшерінің бірлігі

8.Қандай өріске мал жаюға болмайды? Жауабы: Электрлік және магниттік өріс

9. Бөлмеде отырып ауаның қысымын неге сезбейміз? Жауабы: Сыртқы ауа мен адамның ішкі қысымдары тең

V.Мақал-мәтелдер (сәйкестендіру)

І. Архимед тобына:

1. Жеті рет өлшеп бір рет кес Диффузия

 

2. Көсеу ұзын болса қол күймес Физикалық шаманы өлшеу

 

3. Бір құмалақ бір қарын майды шірітеді Заттың агрегаттық күйі (балқу)

 

4. Отқа салса темірде балқиды Жылу өткізгіштік

ІІ. Ньютон тобына:

1.. Қарыстан сүйем жақын Күш

2. Білекті бірді жығар, білімді мыңды жығар Физикалық шама

 

3. Қимылдаған қыр асар Заттың агрегаттық күйі

 

4.Таумен тасты су бұзар

Адамзатты сөз бұзар Механикалық қозғалыс

ІІІ. Паскаль тобына: 

1. Аяқ сүрінсе басқа салмақ түсер Жылдамдық

2. Шапшаң озар

Жатқан қалар Инерция

3. Таң атпайын десе де, күн қоймайды. Энергия

4. Ас адамның арқауы Жердің өз осінен айналуы

VI. Жұмбақтар елінде

1) Бойындағы зарядты,

Ұзақ уақыт сақтайды.

Реленің күшімен

Бүлдірместен баптайды (Аккумулятор)

2) Қозғалысқа келтіріп,

Жылдамдығын береді.

Өлшемдерін қарасаң,

Ньютонға ол келеді (Күш)

3)Көтерілсе жоғары

Ерітер мұхит мұздарды

Төмен түссе шамалы

Сездірер суық ызғарды (Температура)

4) Жоғарламайды ешқашан

Түрлендірсең егерде

Басқа күйге ауысса

Жұмыс істейді әрқашан (Энергия)

5) Өзі затты құрайды,

Теңесуге таразыны сұрайды. (Масса)

6)Жай көзге көрінбейді қозғалуға ерінбейді (Молекула)

7) Қанатсыз құс маңып барады,

Көзінен жас тамып барады. (Бұлт)

8) Екі апай дауласты,

Шындық үшін күресті.

Ақиқатқа қол жеткен соң,

Дау-жанжалды тоқтатты (Таразы)

9) Көп болса, асықпайсың,

Мезеттен қашықтайсың.

Асықсаң аз болады,

Табасың мұны қайсың? (Уақыт)

10) Жылдамдықты өзгертеді,

Қозғалысты тездетеді.

Қарсы шықса қозғалысқа,

Тоқтарына көз жетеді. (Үдеу)

Мұғалім:

Сайыс болған соң жеңу де бар, жеңілу де бар. Сайыстың аты сайыс құрметті қатысушылар. Бүгінгі ойынымыздың жеңімпазын анықтау үшін әділ қазымызды шақырайық.

IV. Марапаттау

Олар жайлы төреші,

Көрермендер өздерің.

Ақ – қарасын айырып,

Куә болды көздерің.

– деп әділ қазылар алқасы бағалайды.

V. Қорытынды:

Қатысқандарыңызға көптен көп рахмет! Ал құрметті қонақтар, сіздерге де дендеріңізге саулық, бастарыңызға амандық, еңбектеріңізге табыс тілеймін. Зейін қойып тыңдағандарыңызға көп рахмет. Осымен сайыс сабағымыз аяқталды.