?ткізгіштерді тізбектей ж?не параллель жал?ау

Саба?ты? та?ырыбы: ?ткізгіштерді тізбектей ж?не паралель жал?ау.

Саба?ты? ма?саты:

Дамытушылы?: О?ушыларды ?зара жарыстыра отырып, ойларын жина?тай білуге ?йрету. Аны?тамалар бойынша физикалы? шамаларды? формуласын т?жырымдай білуге оны т?рлендіруге ?з бетімен ?орытынды жасау?а ?йрету.

Т?рбиелік: О?ушыларды? саба??а ?ызы?уын, ынтасын ізденімпазды?, белсенділік ?абілетін дамыту, шыдамдылы??а, е?бекке т?рбиелеу.

Білімділік: О?ушыларды? білім да?дысын ?алыптастыру. ?зіндік іс – ?рекетін дамыта отырып, о?ушыны? ?зі ж?мыс жасауына жа?дай жасау.

Саба?ты? типі: аралас саба?

О?ыту ?дістері: Ой ту?ызатын с?ра?тар беру, о?ушыны? топты? ж?мысын ?йымдастыру. Схема ар?ылы тізбек ??растырып т?жірибе жасап ал?ан білімін бекіту, сызбалар. О?улы?пен, тест с?ра?тарымен ж?мыс.

Саба?ты? к?рнекілігі: ??рылымды сызбалар, ??ралдар (кедергісі белгілі резисторлар, электр шамдары, кілт, амперметр, вольтметр, то? к?зі жал?а?ыш сымдар)

Саба?ты? барысы: 1. ?йымдастыру кезе?і.

2. О?ушылар білімін ай?ындау, ?й тапсырмасы бойынша.

3. Жа?а материалдар о?ып ?йрену

4. Саба?ты бекіту

5. ?йге тапсырма беру

2. О?ушылар білімдерін ай?ындау.

1. Т?ра?ты электр тогы тарауын сипаттайтын физикалы? шамалар:

Ток к?ші – I парта

Кернеу -II парта

Кедергі – III парта о?ушылары топ?а б?лінеді.

Тірек схема бойынша т?ра?ты «Электр тогы» б?ліміні? ?тілген та?ырыптар бойынша білімін ай?ындау.

3) Мені? ойым.

?р топ?а тапсырма та?та?а ілінеді. Салын?ан схемада?ы ?ателіктерді аны?тап топ ?з ойы бойынша схеманы? д?рыс н?с?асын ?сынады.

4) Сонымен берілген тапсырмалар бойынша алда келе жат?ан топ м?шелерін атап, жа?а саба? ?теміз.

II. Жа?а материалдар о?ып ?йрену.

О?ушы нені т?сініп, орындай білуі керек.

?ткізгіштерді тізбектей параллель жал?ау ?дістері ж?нінде т?сінік беру. Тізбектей ж?не параллель жал?ау кезіндегі негізгі физикалы? за?дылы?тарды о?ып ?йрену. Тізбектей, параллель жал?ау кезіндегі ерекшеліктерді салыстыра отырып, о?ушыларды? талдау жасау, саралау ?абілеттерін дамыту. Электр тізбегіні? ??рамды б?ліктерін біз білеміз, олар то? к?зі, ажыратып ?ос?ыш т?тынушы ??ралдар ж?не ?ткізгіш, жал?а?ыш сымдар.Б?л ?арапайым электр тізбегі т?рмыста, техникада к?рделі микросхема ейін кездеседі.

?ткізгіштер не электр т?тынушы ??ралдар бір ?ана ?ткізгіштен ??ралмай, т?рлі – т?рлі бірнешеу болуы м?мкін. Осы ?ткізгіштерді жал?ауды? екі ?дісі бар. Олар тізбектей, параллель. Осы екі ?діспен жал?ан?анда тізбекті? бойында?ы жалпы

Ток к?ші I Кернеу U Кедергі R ?алай ?згереді (математикалы? формуласы)

Тізбектей жал?ану ережесі.

Бірінші ?ткізгішті? екінші клемасын, екінші ?ткізгішті? бірінші клемасы ?рі ?арай сол ?ткізгішті? екінші клемасы, бірінші клемасы осылай тізбектей жал?асады.

Тізбектей жал?ан?анда тізбекті? кез келген б?лігінен а?ып ?тетін то? бірдей, олай болса 11 =12 = I ж

Кернеу ?р ?ткізгіште т?рліше болуы м?мкін. Кедергісі к?п болса кернеуді к?п кернеуді есептейміз.

Кедергісі - тізбектен ?осыл?анда жалпы кедергі тізбекті? жеке б?ліктеріндегі кедергілерді? ?осындысына те? болады. Rж= R1+ R2

, ,

Тізбектей жал?ан?анда жалпы кедергіні? ?зынды?ы артады.Олай болса жеке бір ?ткізгіш кедергісінен к?п болады. Осы ?ткізгіштерді? кедергілері бірдей болса жалпы кедергіні? ?зынды?ы артады, олай болса жеке бір ?ткізгіш кедергісінен к?п болады. Осы ?ткізгіштерді? кедергілері бірдей болса жалпы кедергі Rж=nR есептеледі.

Параллель жал?ау ережесі.

Бірінші ?ткізгішті? бірінші клемасы А н?ктесіне жал?анса В н?ктесіне екінші клемасы жал?анады.Екінші ?ткізгішті? бірінші клемасы сол А н?ктеге екігші клемасы В н?ктесін жал?анды, ?рі ?арай осылай жал?ану паралелеь жал?ау деп ат

Параллеь жал?ан?анда то? тарма?таладаы, то? к?ші есептеу ?шін Ом за?ына с?йенеміз.

І1= U/R1 І2= U/R2

Жалпы то? жеке ?ткізгіштегі то? ?осындысына те?.

Кернеу параллель жал?ан?анда бірдей болады,бірінші ?ткізгіште кереуде екігші ?ткізгіштегі кернеуге те?. U1= U2= Uж кернеуге те?.

Кедергі ?ткізгішті? кедергілеріні? кері шамасыны? ?осындысына те? болады.

Паралель ?осыл?анда кедергіні? ауданы артады, олай болса тізбекті? жалпы кедергі бір ?ткізгішті? бір кедергісінен аз болады.

?ткізгіштерді? кедергісі бірдей болса, жалпы кедергі Rж = R/n есептеледі.

Жа?а саба?ты ме?герту барысында о?ушылар?а «де?гейлік тапсырмалар » орындау?а бердім.

I де?гей 1- суретті к?рсетіп мынадай с?ра?тар беріледі.

Суретке ?арап тізбекті? ??рамды б?ліктерін ата. (1, 2-сурет)

Суреттегі т?тынушы ??ралдар ?алай жал?ан?ан.

?р шаманы? кедергісі 1 ом болса тізбектей ж?не параллель жал?ан?анда?ы жалпы кедергісін есепте. (ауызша) ?андай формула пайдаланды?. (4-схема)

4-схема

Схемада?ы кедергісі белгілі резисторлар ?алай жал?ан?ан? (6- схема) R1= 6ом

R2 = 2 ом U1 = 12В I -? U2-? Осы шамалар боойынша тізбекті? жалпы кедергісі Rж кернеуі Uж то? к?ші Iж есепте.

5-схема 6-схема

Осы резисторларды параллель жал?ап, тізбектегі шамаларды ?згертпей жалпы кедергі Rж кернеуі Uж то? к?ші Iж есепте

II де?гей. Топты? ж?мыс.

Ал?ан білімдерін бекіту ?шін о?ушыларды? топты? ж?мысын ?йымдастыру. ?р топты? ?з

ішінен «монтажшы», «конструктор», «есепші» сайлаймыз. «Конструктор» - схеманы сызып тізбекті? ??рамды б?ліктерін оларды? ?алай жал?ан?анын т?сіндіріп береді.

«Монтажшы» - схема?а ?арап, тізбек ??растырады, ??ралдарды? ?алай жал?ан?анын, ?р ??ралды?і ?ызметін т?сіндіреді. «Есепші» - резисторларды? кедергілері бойынша тізбектей ж?не паралель жал?ан?анда?ы жалпы кедергілерін есептейді.

III де?гей. Та?тада аралас жал?ан?ан (7 - схема) кедергі схемасына ?арап, оларды? ?андай б?ліктері тізектей ж?не параллель жал?ан?анын ажырату, к?рсетілген шамалар бойынша тізбекті? жалпы кедергісін есепте?дер.

7-схема

Сонымен о?ушылар ?ткізгіштерді тізбектей жал?ан?анда ?ткізгіштерді? жалпы кедергісі артады ма, ?лде кемиді ме? Сол ?ткізгіштерді параллель жал?аса? ше? Кедергі артса сол ?ткізгіштер бойынан ?тетін то? к?ші ?алай ?згереді? Ал кедергісі кемісе то? к?ші ?алай ?згереді? Осы с?ра?ты? жауабын на?тылай отырып, саба?та ме?геруге ?атыс?ан о?ушыларды ба?алаймын ж?не топ?а ба?а беремін. «?те жа?сы», «жа?сы», «орташа» деп саба?ты ?орытындылаймын.

?йге тапсырма: §41. 20 – жатты?у ж?не о?ушылар?а тапсырма.

?орытындылау: Де?гейлеп тапсырма беру ар?ылы о?ушыларды? білімді же?іл ме?геруіне, сонымен ?оса оны ?з бетінше ала білуіне ж?не топпен ж?мыс істеуге, ?йренуге м?мкіндік жасадым.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«?ткізгіштерді тізбектей ж?не параллель жал?ау »

Сабақтың тақырыбы: Өткізгіштерді тізбектей және паралель жалғау.

Сабақтың мақсаты:

Дамытушылық: Оқушыларды өзара жарыстыра отырып, ойларын жинақтай білуге үйрету. Анықтамалар бойынша физикалық шамалардың формуласын тұжырымдай білуге оны түрлендіруге өз бетімен қорытынды жасауға үйрету.

Тәрбиелік: Оқушылардың сабаққа қызығуын, ынтасын ізденімпаздық, белсенділік қабілетін дамыту, шыдамдылыққа, еңбекке тәрбиелеу.

Білімділік: Оқушылардың білім дағдысын қалыптастыру. Өзіндік іс – әрекетін дамыта отырып, оқушының өзі жұмыс жасауына жағдай жасау.

Сабақтың типі: аралас сабақ

Оқыту әдістері: Ой туғызатын сұрақтар беру, оқушының топтық жұмысын ұйымдастыру. Схема арқылы тізбек құрастырып тәжірибе жасап алған білімін бекіту, сызбалар . Оқулықпен, тест сұрақтарымен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: Құрылымды сызбалар, құралдар (кедергісі белгілі резисторлар, электр шамдары, кілт, амперметр, вольтметр, тоқ көзі жалғағыш сымдар)

Сабақтың барысы: 1. Ұйымдастыру кезеңі.

2. Оқушылар білімін айқындау, үй тапсырмасы бойынша.

3. Жаңа материалдар оқып үйрену

4. Сабақты бекіту

5. Үйге тапсырма беру

2. Оқушылар білімдерін айқындау.

1. Тұрақты электр тогы тарауын сипаттайтын физикалық шамалар:

Ток күші – I парта

Кернеу -II парта

Кедергі – III парта оқушылары топқа бөлінеді.

Тірек схема бойынша тұрақты «Электр тогы» бөлімінің өтілген тақырыптар бойынша білімін айқындау.

3) Менің ойым.

Әр топқа тапсырма тақтаға ілінеді. Салынған схемадағы қателіктерді анықтап топ өз ойы бойынша схеманың дұрыс нұсқасын ұсынады.

4) Сонымен берілген тапсырмалар бойынша алда келе жатқан топ мүшелерін атап, жаңа сабақ өтеміз.

II. Жаңа материалдар оқып үйрену.

Оқушы нені түсініп , орындай білуі керек.

Өткізгіштерді тізбектей параллель жалғау әдістері жөнінде түсінік беру. Тізбектей және параллель жалғау кезіндегі негізгі физикалық заңдылықтарды оқып үйрену. Тізбектей, параллель жалғау кезіндегі ерекшеліктерді салыстыра отырып, оқушылардың талдау жасау, саралау қабілеттерін дамыту. Электр тізбегінің құрамды бөліктерін біз білеміз, олар тоқ көзі, ажыратып қосқыш тұтынушы құралдар және өткізгіш, жалғағыш сымдар.Бұл қарапайым электр тізбегі тұрмыста, техникада күрделі микросхема ейін кездеседі.

Өткізгіштер не электр тұтынушы құралдар бір ғана өткізгіштен құралмай, түрлі – түрлі бірнешеу болуы мүмкін. Осы өткізгіштерді жалғаудың екі әдісі бар. Олар тізбектей, параллель . Осы екі әдіспен жалғанғанда тізбектің бойындағы жалпы

Ток күші I Кернеу U Кедергі R қалай өзгереді (математикалық формуласы)

Тізбектей жалғану ережесі.

Бірінші өткізгіштің екінші клемасын, екінші өткізгіштің бірінші клемасы әрі қарай сол өткізгіштің екінші клемасы , бірінші клемасы осылай тізбектей жалғасады.

Тізбектей жалғанғанда тізбектің кез келген бөлігінен ағып өтетін тоқ бірдей , олай болса 11 =12 = I ж

Кернеу әр өткізгіште түрліше болуы мүмкін. Кедергісі көп болса кернеуді көп кернеуді есептейміз.

Кедергісі - тізбектен қосылғанда жалпы кедергі тізбектің жеке бөліктеріндегі кедергілердің қосындысына тең болады. Rж= R1+ R2

, ,

Тізбектей жалғанғанда жалпы кедергінің ұзындығы артады.Олай болса жеке бір өткізгіш кедергісінен көп болады. Осы өткізгіштердің кедергілері бірдей болса жалпы кедергінің ұзындығы артады, олай болса жеке бір өткізгіш кедергісінен көп болады. Осы өткізгіштердің кедергілері бірдей болса жалпы кедергі Rж=nR есептеледі.

Параллель жалғау ережесі.

Бірінші өткізгіштің бірінші клемасы А нүктесіне жалғанса В нүктесіне екінші клемасы жалғанады.Екінші өткізгіштің бірінші клемасы сол А нүктеге екігші клемасы В нүктесін жалғанды, әрі қарай осылай жалғану паралелеь жалғау деп ат

Параллеь жалғанғанда тоқ тармақталадаы, тоқ күші есептеу үшін Ом заңына сүйенеміз.

І1= U/R1 І2= U/R2

Жалпы тоқ жеке өткізгіштегі тоқ қосындысына тең.

Кернеу параллель жалғанғанда бірдей болады,бірінші өткізгіште кереуде екігші өткізгіштегі кернеуге тең. U1= U2= Uж кернеуге тең.

Кедергі өткізгіштің кедергілерінің кері шамасының қосындысына тең болады.

Паралель қосылғанда кедергінің ауданы артады, олай болса тізбектің жалпы кедергі бір өткізгіштің бір кедергісінен аз болады.

Өткізгіштердің кедергісі бірдей болса, жалпы кедергі Rж = R/n есептеледі.

Жаңа сабақты меңгерту барысында оқушыларға «деңгейлік тапсырмалар » орындауға бердім.

I деңгей 1- суретті көрсетіп мынадай сұрақтар беріледі.

Суретке қарап тізбектің құрамды бөліктерін ата. (1, 2-сурет)

Суреттегі тұтынушы құралдар қалай жалғанған.

Әр шаманың кедергісі 1 ом болса тізбектей және параллель жалғанғандағы жалпы кедергісін есепте. (ауызша) қандай формула пайдаландық. (4-схема)

4-схема

Схемадағы кедергісі белгілі резисторлар қалай жалғанған? (6- схема) R1= 6ом

R2 = 2 ом U1 = 12В I -? U2-? Осы шамалар боойынша тізбектің жалпы кедергісі Rж кернеуі Uж тоқ күші Iж есепте.

5-схема 6-схема

Осы резисторларды параллель жалғап, тізбектегі шамаларды өзгертпей жалпы кедергі Rж кернеуі Uж тоқ күші Iж есепте

II деңгей . Топтық жұмыс.

Алған білімдерін бекіту үшін оқушылардың топтық жұмысын ұйымдастыру . Әр топтың өз

ішінен «монтажшы», «конструктор», «есепші» сайлаймыз. «Конструктор» - схеманы сызып тізбектің құрамды бөліктерін олардың қалай жалғанғанын түсіндіріп береді.

«Монтажшы» - схемаға қарап, тізбек құрастырады, құралдардың қалай жалғанғанын, әр құралдыңі қызметін түсіндіреді. «Есепші» - резисторлардың кедергілері бойынша тізбектей және паралель жалғанғандағы жалпы кедергілерін есептейді.

III деңгей. Тақтада аралас жалғанған (7 - схема) кедергі схемасына қарап , олардың қандай бөліктері тізектей және параллель жалғанғанын ажырату, көрсетілген шамалар бойынша тізбектің жалпы кедергісін есептеңдер.

7-схема

Сонымен оқушылар өткізгіштерді тізбектей жалғанғанда өткізгіштердің жалпы кедергісі артады ма, әлде кемиді ме? Сол өткізгіштерді параллель жалғасақ ше? Кедергі артса сол өткізгіштер бойынан өтетін тоқ күші қалай өзгереді? Ал кедергісі кемісе тоқ күші қалай өзгереді? Осы сұрақтың жауабын нақтылай отырып, сабақта меңгеруге қатысқан оқушыларды бағалаймын және топқа баға беремін. «Өте жақсы», «жақсы», «орташа» деп сабақты қорытындылаймын.

Үйге тапсырма: §41. 20 – жаттығу және оқушыларға тапсырма.

Қорытындылау: Деңгейлеп тапсырма беру арқылы оқушылардың білімді жеңіл меңгеруіне, сонымен қоса оны өз бетінше ала білуіне және топпен жұмыс істеуге, үйренуге мүмкіндік жасадым.