Жай механизмдер

Жай механизмдер

Жай механизмдер-күшті түрлендіріп, қозғалыс бағытын өзгерту үшін қолданылатын құралдар. Жай механизмдерге мыналар жатады: иіндік, блок,шығыр, көлбеу жазықтық, сына т.б.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Жай механизмдер»

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Статика – моменттер		Мектеп:
Күні:		Мұғалімнің аты-жөні:
Сынып: 7		Қатысқандар саны:				Қатыспағандар саны:
Сабақ тақырыбы			Жай механизмдер
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)			7.2.4.1 – «Механиканың алтын ережесін» тұжырымдау және қарапайым механизмдердің қолданылуына мысалдар келтіру; 7.2.4.2 – күш моменті ұғымының физикалық мағынасын түсіндіру
Сабақ мақсаттары			Барлық оқушылар:
			Оқулықта берілген тапсырмаларды орындайды. Тақырыпты меңгереді.
			Оқушылардың басым бөлігі:
			Тақырыптың маңызы туралы дәлелдеп айтып бере алады.
			Кейбір оқушылар:
			Білімді сыныптастарына түсіндіріп оқулықтан тыс ресурстар қоса алады.
Бағалау критерийлері			Қарапайым механизмдердің түрлерін біледі, өмірден мысал келтіре алады. Механиканың алтын ережесін біледі
Тілдік мақсаттар			Рычаг, көлбеу жазықтық,
Құндылықтарды дарыту			Ашықтық, өз ойын еркін жеткізу; Плагиатқа жол жоқ, көршісін сыйлау, академиялық шыншылдық; Өз бетінше іздену, өмір бойы білім алу; Жауапкершілік, өз өзіне баға беру, кемшілігін мойындау.
Пәнаралық байланыстар			Математика
АКТ қолдану дағдылары			Интернет желісі, интерактивті тақта.
Сабақ барысы
Сабақтың жоспарланған кезеңдері	Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет						Ресурстар
Сабақтың басы 6 мин	Ұйымдастыру кезеңі: Good morning! How are you? Психологиялық ахуал қалыптастыру: «Аялы алақан» Мақсаты: жылылық, сенімділік деңгейін, еркіндікті дамыту. Нұсқаулық: қатысушылар шеңбер болып отырады. «Бүгінгі сабақтан не алғыңыз, не көргіңіз келеді?» — сұрағын оқушыларға қойып, сұрақтарға жауап алу. Бастапқы қатысушы жанындағы көршісінің қолын ұстайды. Тренинг шеңбер бойымен жалғасады. (Тренинг соңында қатысушылар дөңгеленіп қолдарын ұстайды) Оқушылар бірдей суреттер бойынша бөлінеді. I.Kahoot! (Өткен сабақты қайталауға арналған сұрақтар)
Сабақтың ортасы 15 минут	II.Жаңа сабақ: «Brainstorming» Оқушылар видео материал арқылы жаңа сабақ жайында бастапқы түсінік алады. Өз бетінше білім алу. Жаңа сабақ «Джигсо2» әдісі арқылы түсіндіріледі. (Оушылар мәтін арқылы жаңа сабақты өздері түсіндіреді) Жаңа сабаққа арналған термин сөздерді қайталау Бағалау 1- балл						Презентация https://www.twig-bilim.kz/film/levers-wheels-pulleys-5773/

6 мин 3 мин	III. (D)Зертханалық жұмыс 1.Иіндік 2.Көлбеу жазықтық 3.Блок II. Сергіту сәті. Физикалық эстафета: Оқушылар екі топқа бөлініп формула жазу бойынша сайысқа түседі, соңынан бір-бірін тексеріп, бағалайды.
7 мин	IV (W). 1)Жай механизмдер деп: ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 2) Жай мехаизмдердің түрлерін ата. ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 3) «Механиканың алтын ережесін» тұжырымдап бер: ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 4)Жай механизмнің түрлерін анықтаңдар: (10 балл)
3 мин	«Кеме» кері байланыс Үй жұмысы. Жай механизмдер
Саралау –оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?				Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?			Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы
Саралауіріктелгентапсырмалар, нақтыбіроқушыданкүтілетіннәтижелер, оқушығадербесқолдаукөрсету, оқуматериалдарыменресурстарыноқушылардыңжекеқабілеттерінесепкеалаотырыпіріктеу (Гарднердіңжиындықзияттеориясы) түріндеболуымүмкін. Саралаууақыттыұтымдыпайдаланудыесепкеалаотырып, сабақтыңкез-келгенкезеңіндеқолданылаалады				Бұлбөлімдеоқушылардыңсабақбарысындаүйренгенінбағалауүшінқолданатынәдіс-тәсілдеріңіздіжазасыз. 1. Қалыптастырушы бағалау. А)«True/False questions»әдісі В) «Дифференциация» әдісі			Денсаулықсақтаутехнологиялары. Сергітусәттеріменбелсендііс-әрекеттүрлері. Осысабақтақолданылатын
Сабақбойыншарефлексия Сабақмақсаттары/оқумақсаттарыдұрысқойылғанба? ОқушылардыңбарлығыОМқолжеткіздіме? Сабақтасаралаудұрысжүргізілдіме? Сабақтыңуақыттықкезеңдерісақталдыма? Сабақжоспарынанқандайауытқуларболды, неліктен?					Бұлбөлімдісабақтуралыөзпікіріңіздібілдіруүшінпайдаланыңыз. Өзсабағыңызтуралысолжақбағандаберілгенсұрақтарғажауапберіңіз.

Жалпы баға Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)? 1: 2: Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)? 1: Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?

Қосымша №1

механизм	механизм	mechanism
блок	блок	block
жылжымайтын блок	неподвижный блок	fixed block
жылжымалы блок	подвижный блок	fall block
көлбеу жазықтық	наклонная плоскость	inclined plane
тіреу нүктесі	точка опоры	fulcrum
момент	момент	torque
сына	клин	wedge
бұранда	отвертка	screwdriver
иіндік	рычаг	lever arm

Қосымша №2

Механизмдер

• Архимед деген кім?

Архимед – біздің заманымызға дейінгі шамамен 287-212 жылдар аралығында өмір сүрген математик әрі инженер. Ол математика ғылымына үлкен үлес қосқанымен, механикада ашқан жаңалықтарымен кеңінен танымал. Оның Екінші Пун соғысы кезінде Сицилиядағы Сиракузды римдіктердің шабуылынан қорғау үшін сан түрлі машиналар ойлап тапқандығы жайлы көптеген қауесеттер кездеседі.

Архимед туралы танымал оқиға – оның тәждің расында да таза алтыннан жасалғанын тәжді суға батырғанда, судың қанша көлемін ығыстырып шығаруын байқай отырып, анықтауы. Бұл үшін ғалым толтыра су құйылған ваннаға түскен кезде кенеттен туындаған ойды қолданды. Бұл оқиғаның болғаны жайлы ешқандай деректер болмаса да, ол өзінің жүзгіш денелер туралы зерттеулерінде гидростатиканың негізгі заңдарын ашып, жүзгіштік принциптерін түсіндірді.

Қосымша сұрақтар

Архимед бұрандасы дегеніміз не?

Архимед бұрандасы қуыс цилиндрдің ішіне орнатылған бұрандадан жасалған. Егер цилиндр көлбеу орнатылса, бұранда айналған сайын, су цилиндр бойымен жоғары көтеріледі. Архимед бұл құрылғыны кеме түбіндегі суды кетіру үшін ойлап тапқан деп есептелінеді, дегенмен қазіргі уақытта да Архимед бұрандасы көптеген қызметтер атқарады. Ол суды ағызу және ауылшаруашылық өнімдерін суландыру мақсатында, сонымен қатар сорғыға қарағанда аз бітелетіндіктен, тазарту құрылғыларында кеңінен қолданылады.

Неліктен иінтірек үлкен денелерді қозғалтуды жеңілдетеді?

Егер қысқа қашықтық көп күшті қажет етсе, иінтірек үлкен қашықтықта аз күшті қолдану әдісін ұсынады. Иінтірек адамдарға орнынан қозғалту мүмкін емес ауыр денелерді көтеруге көмектеседі. Архимед иінтіректі ойлап таппаса да, оның жұмыс жасау принципін түсіндірді.

Иінтіректің бірнеше түрлері бар, соның ішіндегі ең қарапайымы – 1-ші санатты иінтірек. 1-ші санатты иінтірекке әткеншекті жатқызуға болады. Егер жүк, әсер ететін күш түсетін нүктеге қарағанда, орталық нүктеге (тіреу нүктесі) жақын болса, онда жүкке түсетін ауырлық күші әсер ететін күштен көп болады. Бұл – ауыр денелерді көтеруге қолданылатын қарапайым иінтіректердің немесе денелерді ажыратуға қолданылатын сүймендердің жұмыс жасау принципі.

• Ұсынылатын фильмдер

- Иінтіректер, дөңгелектер, блоктар

Дөңгелекті қолданудың қандай артықшылықтары бар?

Домалау үйкелісі сырғанау үйкелісіне қарағанда әлдеқайда аз болатындықтан, дөңгелек пен ось жүктің оңай көшірілуіне мүмкіншілік береді. Дөңгелектер мыңдаған жылдар бойы қолданылып келеді. Дегенмен, кейбір өркениеттерде дөңгелегі бар көлік түрлерін алып жүре алатын қолға үйретілген ат секілді жануарлардың жетіспеушілігінен, дөңгелек шектеулі қолданыста болды.

Дөңгелектер жолдар бар жерде ғана кең қолданыла алады, себебі олар жұмсақ немесе кедір-бұдыр жерлерде шектеулі қолданысқа ие. Осындай жерлерде жүруге арналған заманауи көлік түрлері көлік салмағын тең дәрежеде бөлу үшін және кедергілерге төтеп беру үшін дөңгелектерді қолданады.

Қосымша №3 «Сағат әдісі»

Қосымша №4

Қалыптастырушы бақылау жұмысы.

1)Жай механизмдер деп: ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2) Жай мехаизмдердің түрлерін ата.

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3) «Механиканың алтын ережесін» тұжырымдап бер:

4)Жай механизмнің түрлерін анықтаңдар:

10 балл

Адамның жәрдемшісі

Біздің дәуірімізге дейінгі заманда адамдар өз еңбектерін жеңілдету үшін әр түрлі механизмдерді қолданған. Сол механизмдердің көмегімен адамның күшінен бірнеше есе артық күш алып отырған. 3 мың жыл бұрын ежелгі Египттегі Пирамидаларды салу үшін қажетті тас плиталарды орнынан жылжытып, жоғары көтеру үшін жай механизмдерді қолданған.

Күшті түрлендіріп, қозғалыс бағытын өзгерту үшін қолданылатын құралдар жай механизмдер деп аталады.

Біз өмірлік тәжірибеден білеміз, адам ауыр жүктерді орнынан қозғалта алмайды. Себебі оның түсіретін күші дененің ауырлық күшінен аз болғандықтан дене орнынан қозғалмайды. Бірақ иіндіктің ұзын иіні арқылы көтеруге болады.

Иіндік – қозғалмайтын тіреудің маңайында айнала алатын кез-келген дене.

Аз күшті, иіндіктің көмегімен, үлкен күшпен теңестіруге болады.

Көлбеу жазықтық.Қарапайым механикалық қондырғы, ауыр денелерді көлбеу бұрышпен жоғары көтергенде күштен ұтыс алу үшін қолданылады.

Сына- көлбеу жазықтықтың бір түрі, бұл призмаға ұқсайтын қарапайым механизм.

Бұранда — қарапайым механизм. Цилиндрдің айналасындағы көптеген көлбеу жазықтықтар жиыны.

Блок дегеніміз- өз өсінің төңірегінде айнала алатын,шетінде науасы бар доңғалақ тегершік. Блоктар жылжымалы және жылжымайтын болып екіге бөлінеді.

Жылжымайтын блок деп – жүк көтергенде айналу осі не жоғары, не төмен қозғалмайтын блокты айтамыз. Күштен ұтыс бермейді.

Жылжымалы блок деп – жүкпен бірге блоктың айналу осі де көтеріліп немесе төмен түсіп отыратын блокты айтамыз. Күштен 2 есе ұтыс береді.

Механиканың «Алтын ережесі»

Жай механизмдердің көмегімен күштен қанша есе ұтсақ, орын ауыстырудан сонша есе ұтыламыз. Жұмыстан ұтыста, ұтылыста бермейді.