Таразылар. Жай механизмдер

П?ні: физика

Класы: 7а                                                                                               К?ні:

Саба? та?ырыбы:  §70.Иінді таразылар. §71. Жай механизмдер

Саба?ты? ма?саты:  О?ушылар?а  иінді таразылар, жай механизмдер ж?не оларды?  ж?мыс істеу принциптері туралы  т?сінік беру.

Саба?ты? міндеттері:

 1. Жай механизмдерді? т?рлерімен таныстыру.

2. О?ушыларды ?ылыми ой ?орытындыларын жасай білуге да?дыландыру.

3. Жауапкершілікке, тияна?тылы??а, е?бек?орлы??а т?рбиелеу.

Саба? т?рі: д?ст?рлі емес, саяхат саба?

Саба?ты? типі:  жа?а та?ырыпты т?сіндіру

Саба? ?дісі: баяндау, с?ра?-жауап, есеп шы?ару

Саба??а ?ажетті ??ралдар: компьютер, слайдтар, видеопроектор, иінтірек, таразылар, блоктар, ж?ктер, саяхат ба?ыты сызыл?ан плакат, суреттер.

Саба?ты? ??рылымы:

1. ?йымдастыру б?лімі
2. Саяхат?а даярлы? (?й тапсырмасын тексеру).
3. Жа?а саба?ты т?сіндіру.

А) «Иінді таразылар» елімен танысу. (жа?а та?ырыпты т?сіндіру)

      №1 б?гет (жа?а саба?ты бекіту)

     ?)«Жай механизмдер» елімен танысу. (жа?а та?ырыпты т?сіндіру)

1. Саба?ты  бекіту тапсырмалары:

№2 б?гет

№3 б?гет

№4б?гет

1. ?йге тапсырма беру.
2. Ба?алау.

Саба? барысы:

1.  ?йымдастыру кезе?і: О?ушылармен амандасу, саба??а ?атысымы мен даярлы?ын тексеру.

2.М??алімні? с?зі: О?ушылар, б?гінгі саба?ымызда саяхат?а  шы?амыз. Саяхат?а шы?у ?шін т?мендегідей тапсырмаларды орындаулары?ыз керек:

1. Денені? механикалы? энергиясы деп ?андай энергияны айтады?

2. Механикалы? энергияны? са?талу за?ын ?алай т?жырымдайды?

3. Иіндік деген не?

4. К?ш иіні дегеніміз не?

5. К?ш моменті деген не?

6. ?андай шарт орындал?анда ?оз?алмайтын ось т??ірегінде айнала алатын дене тепе-те?дікте т?ра алады?

Автобуспен саяхатымызды жал?астырайы?.

3. Енді, о?ушылар автобустан т?сіп,  «Иінді таразылар» елімен танысайы?.

Иінді таразылар денені? массасын ?лшеу ?шін ?олданылады.

Зертханалы? те?иінді таразыны? ж?мыс істеу принципін демонстрациялау.

 Таразы тепе-те?дікте т?р?анда б?л к?штерді? к?ш моменттері те? болуы керек, я?ни    немесе

Зертханалы? те?иінді таразыда к?ш иіндері т?ра?ты шама:

d1=d2

m1g=m2g

m1=m2.

Егер кір тастарыны? массасы ?лшенетін денені? массасына те? болса, онда те?иінді таразы тепе-те?дік к?йде болады.

Аса ауыр денелерді? массаларын аны?тау ?шін ?олданылатын таразыларды? о? ж?не сол иіндері ?р т?рлі ?зынды?та жасалады.

Ондай таразыны? тепе-те?дік шарты:

mg?=MgL, м?нда?ы m-кір тастарыны? массасы, М-?лшенетін денені? массасы.

Иіндері ?шін он саны еселік болып келетін таразылар онды? таразылар деп аталады.

О?ушылар,  «Иінді таразылар» елімен танысып болса? ?рі ?арай саяхатымызды жал?астырайы?.

4. Жол бойында?ы б?гетті? тапсырмасын орындау:

1. Те?иінді таразыны? тепе-те?дік шарты ?алай о?ылады?

2. Те?иінді ж?не онды? таразыларды? ж?мыс істеу принциптеріні? ?згешелігі неде?

3. Бір ?ана кір тасымен ж?мыс істейтін таразы т?рі бар ма? Бар болса, оны? ж?мыс істеу принципі ?андай?

         Саяхатымызды одан ?рі жал?астырайы?.

5. Алдымызда та?ы бір елді? барын к?ріп келе жатырмыз. Енді «Жай механизмдер» елімен танысайы?:

К?шті т?рлендіріп, ?оз?алыс ба?ытын ?згерту ?шін ?олданылатын ??ралдар механизмдер деп аталады.

Жай механизмдерге мыналар жатады: иіндік, блок, шы?ыр, к?лбеу жазы?ты? ж?не оны? ?зге т?рлері: сына, б?ранда.

d1-ж?мысшы к?шіні? иіні,

d2-ж?кті? ауырлы? к?шіні? иіні,

?1-ж?мысшыны? жасайтын к?ші,

?2-к?теретін денені? ауырлы? к?ші.

Ж?мысшы к?шіні? иіні ауырлы? к?шіні? иінінен неше есе ?лкен болса, ж?мысы к?штен сонша есе ?тады.

?р т?рлі иіндіктер т?рмыста жиі ?олданылады. Мысалы:

Блок дегеніміз-?з осіні? т??ірегінен айнала ?оз?ала алатын, шетінде науасы бар до??ала? тегершік.

Ж?к к?тергенде айналу осі не жо?ары, не т?мен ?оз?алмайтын блок жылжымайтын блок деп аталады (а-сурет).

Жылжымайтын блокты те?иінді иіндік деп ?арастыру?а болады (?-сурет).

Ж?кпен бірге блокты? айналу осі де к?теріліп немесе т?мен т?сіп отырса, ондай блок жылжымалы блок деп аталады (б-сурет).

В-суретте жылжымалы блок иіндік ретінде к?рсетілген. М?нда?ы 0-иіндікті? тіреу н?ктесі, Р-ауырлы? к?шіні? иіні –АО, ? ж?мыс істейтін к?шті? иіні-ВО.

ВО иіні АО иінінен 2 есе арты? бол?анды?тан ? к?ші Р к?шінен 2 есе кем. К?ш моменттеріні? тепе-те?дік шарты бойынша  Б?дан:    я?ни  К?штен ?ту ?шін жылжымалы ж?не жылжымайтын блоктарды бірге пайдаланады (г-сурет).

«Жай механизмдер» елімен танысып болса?, саясатымызды ?рі ?арай жал?астырайы?.

2   б?гет            Де?гейлік тапсырмалар.

                                                                        І де?гей

                                                         (О?улы?пен ж?мыс)     

                                    41 – жатты?у

    1. 177 - суреттегі иіндіктерді? тірек н?ктелерін ж?не к?ш иіндерін сызба т?рінде аны?та?дар.

ІІ де?гей

Иіндік (рычаг) тепе – те?дікте болуы ?шін А н?ктесіне ?андай к?ш т?сіру керек?

Берілгені:                        формула:                      шешуі:

l1=4cм=0,04м                  F1 l1= F2 l2                                   F2=4H*

l2=0,01м                         

F1=4H                                                     Жауабы: ?2=1Н

F2-?

ІІІ  де?гей

Иіндікті? иіндеріні? ?атынасы 10:1. Оны? ?зын иініне ?сер ететін к?ш 150Н- ?а те? болса, онымен ауыр ж?шікті 12 см биіктікке к?тергенде ?анша ж?мыс істеледі?

Берілгені:                               формула:                     шешуі:

                                                                                 l1                                 l2

?1=150Н                                

?=12 см =0,12м                                          

  F1                                                                        F2

А - ?                                                          A=150H *0,12м*10м=180Дж

№3 б?гет

Семантикалы? карта

Механизмдер

Блок

Онды? таразылар

Жылжымалы блок

Жылжымайтын блок

1. Ж?кпен бірге блокты? айналу осі де к?теріліп немесе т?мен т?сіп отырады.

2.?з осіні? т??ірегінде айнала алатын, шетінде науасы бар д??гелек тегершік.

3.К?шті т?рлендіріп, ?оз?алыс ба?ытын ?згерту ?шін ?олданылатын ??ралдар

4.Он саны еселік болып келетін иінді таразылар

5. Ж?к к?тергенде айналу осі не жо?ары, не т?мен ?оз?алмайды.

№4 б?гет тапсырмасы.

Инсерт ?дісі.

Білетінім

Мен ?шін жаналы?

Білгім келеді

5. ?йге тапсырма:

1. §70.Иінді таразылар. §71. Жай механизмдер.

2.  195 бет, 18 – тапсырма орындау;

3.  ережелерді жаттау;

4. Та?ырып бойынша тест ??растыру.

6. Ба?алау. Саба??а барысында белсене тапсырмаларды уа?ытында орында?ан  о?ушылар?а                                             фигуралар таралатылды. Со?ында  фигураларды? ?ырларын ?осып орта? б?лімін  табу ар?ылы ба?аланады.