Тұрақты токтың жұмысы мен қуаты

«Бекітемін»

Мұғалім: Наушек Г.

Күні: 12.02.2017

Сыныбы: 8

Пәні: физика

Сабақ бойынша мұғалімнің жазбалары: (мұғалім және оқушы немен айналысады)

І.Ұйымдастыру

1. Сәлемдесу

2. Түгелдеу

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау

1. Физикалық тест алу.

1.Тізбектеп қосуда қандай шама тұрақты болады?

а) I ә) U б) R

2. Параллель қосқанда ток күші қалай өзгереді?

а) I =0 ә) I = I1 + I2 б) I = I1 - I2

3. Тізбектеп қосқанда толық кернеу неге тең?

а) U = U1 + U2 ә) U = 0 б) U = U1 -U2

4. Параллель қосқанда тізбектің жалпы кедергісі қалай өзгереді?

а) артады ә) кемиді б) өзгермейді

5. Тізбектеп қосқанда тізбектің жалпы кедергісі неге тең?

а) R=0 ә) R = R1 + R2 б) R = R1 - R2

6. Параллель қосуда қандай шама тұрақты болады?

а) I ә) U б) R

7. Тізбектеп қосуда жалпы кедергісі қалай өзгереді?

а) артады ә) кемиді б) өзгермейді

8. Тізбектегі ток күші барлық жерде бірдей болса, өткізгіштер қалай қосылады?

а) параллель ә) тізбектей б) аралас

Тест жауаптары: 1 – а, 2 - ә, 3 – а, 4 - ә, 5 - ә, 6 - ә, 7 – а, 8 – ә

1. Тізбек жайлы не білеміз?

2. Өткізгіштерді тізбектей жалғағанда қандай шама тұрақты?

3. Өткізгіштерді параллель жалғағанда ше?

ІҮ. Топтық жұмыс

Оқушыларды қағаз стикерлер арқылы 3-топқа бөлу. 3 топқа постер қорғату:

І. А тобы – Тұрақты токтың жұмысы:

1. Тұрақты ток дегеніміз? (ток күшінің шамасы мен бағыты уақытқа байланысты өзгермейтін ток)

2. Жұмыс дегенімізді қалай түсінесіңдер?

3. Кернеу дегеніміз не, формуласы? (Тізбектің бір бөлігінде зарядтың орын ауыстыруы үшін жасаған жұмысын анықтайтын физикалық шама.)

4. Ток күші дегеніміз не? (t уақыт ішінде өткізгіштің қимасынан қанша заряд өтетінін анықтайтын физикалық шама.)

5. Ом заңының формуласы арқылы ток күшін, кернеуді, кедергіні өрнектеп ток жұмысының формуласын өрнектеңдер.

ІІ. В тобы- Тұрақты токтың қуаты.

1. Тұрақты ток дегеніміз? (ток күшінің шамасы мен бағыты уақытқа байланысты өзгермейтін ток)

2. Қуат дегеніміз не?

3. Тұрақты токтың жұмысының формуласы арқылы қуаттың формуласын анықтап, Ом заңы арқылы ток күші, кернеу және кедергіні өрнектеп формуланы түрлендіру.

4. Тұрмыстағы электр тогының қуаты жайлы айту.

ІІІ. С тобы – Джоуль – Ленц заңы.

Джоуль – Ленц заңының жазылуын түсіндір. Формуласын түрлендіру.

Ү. Жаңа сабақты түсіндіру.

І.Электр тогының жұмысы.

Сонымен біз электр тогының бар екенін оның жылулық,химиялық,магниттік және биологиялық әсерлері бойынша білуге болады дедік. Осы әсерлер арқылы элкетр тогы,нақты айтқанда электр тогының көзі жұмыс жасайды.Мысалы ток өткенде өткізгіш қызады,соның салдарынан олардың ішкі энергиясы өседі.Ал өтзгіштің ішкі энергиясының артуы ток жұмысының есебінен жүреді, осы жұмысты есептейік. Сонда электр өрісі А=q*U жұмыс өндіреді.Ток күші I=q/t болғандықтан жұмыс мынаған тең: A=IUt

Тізбектің бөлігі үшін Ом заңына сүйеніп Токтың жұмысының өрнегін мыны түрде жазуға болады. A=I²Rt. Тізбектің бөлігіндегі токтың жұмысы ток күшінің кернеуге және жұмыс өндіруге кеткен уақытқа көбейтіндісіне тең.

Токтың жұмысы джоульмен (ДЖ) өлшенеді. 1ДЖ= 1А*1В*1с

ІІ.Токтың қуаты – Кез келген электр приборы – электр шамы,электр двигателі т.б. уақыт бірлігінде белгілі бір энергия тутынуға есептелген.

Сондықтан токтың қуаты деген ұғымның маңызы,токтың жұмысы ұғымымен қатар жүреді.,яғни бірін –бірі толықтыратын физикалық ұғымдар.

Токтың қуаты t уақыттағы ток жұмысының сол уақыт аралығына қатынасына тең шама;

P=A/t=IU=I²R=U²/R

ІІІ.Джоуль-Ленц заңы. Егер өткізгіш қозғалмаса, токтың барлық жұмысы өткізгішті қыздыруға жұмсалады. Сол кезде бөлінетін жылу мөлшері мынаған тең болады Q=A=I²Rt. Бұл формула Джоуль-Ленц заңын сипаттайды.

Өмірмен байланыстыру-Өндірісте,тұрмыста қолданыстағы электр приборларының жылуының мөлшері осы заңға негізделген. Заңның тұжырымдамасы: Өткізгіштегі токтың бөліп шығаратын жылу мөлшері ток күшінің квадратына,өткізгіш кедергісіне және электр тогының өту уақытына тура пропорционал

Бұл заңды тәжірибе жүзінде 1841 жылы ағылшын ғалымы Дж.Джоуль және 1843 жылыПетербург академигі Э.Х.Ленц ашқан. Сонымен электр тогының жылулық әсерін тусіндіретін заң Джоуль-Ленң заңы болды.

Элэктр тогының жылулық әсері тұрмыстық,өнеркәсіптік жылу қондырғыларында қолданылады.Олар электр шамдарында,өлшеу техникаларының аспаптарында,электрлік дәнекерлеуде,тағы да басқа көптеген қазіргі заманғы техниканың салаларында пайдаланылады.

ҮІ. Практикалық тапсырма. (3 топқа бөлініп беріледі)

1. Егер қалта фонары шамының кернеуі 3,5В,ал ток күші 0,28 А болса,ондағы электр тогы 5 минутта қандай жұмыс істейді?

2. Егер резистордағы ток күші10мА,ал кедергісі 1кОм болса, онда 10 минут ішінде қанша жылу мөлшері бөлініп шығады?

3. Кернеуі 400В электр двигателіндегі токтың күші 92А.Электр двигателінің орамындағы токтың қуатын анықтаңдар ?

ҮІІ. Үй жұмысы: