Бекітемін:
М??алімні? аты-ж?ні
Карасаева Эльмира Тулеш?ызы
Д.Н?рпейісова атында?ы орта мектеп
5 к?н
22.01.2016ж
Тарих кабинеті
Сыныбы:
8 б
П?ні:
?аза? ?дебиеті
Саба? та?ырыбы:
Ма?жан Ж?мабаев «Т?ркістан» ?ле?і
Сілтеме:
?Р Білім беру стандарты,п?н ба?дарламасы, Авторы: С. Ма?пыр?лы, Г. ??рманбай, А.?ыраубаева Баспасы: Алматы «Мектеп»2004ж. Алтын Орда д?уіріндегі ?дебиет
Жалпы ма?саты:
А?ынны? ?мірін, шы?армаларын,?ле?ні? тарихи сипатын ??ындыру
?діс- т?сілдер:
Талдау, саралау, салыстыру, ба?а беру, тал?ылау ?діс- т?сілдері
К?тілетін н?тиже
«Т?ркістан» ?ле?іні? идеялы?-та?ырыпты? мазм?нын жете ме?гереді.
?ле?і ар?ылы тарихи т?л?алар?а сипаттама беру
Тапсырманы орында?ында бастап?ы біліміне с?йеніп, ал?а ?арай да ?мірде пайдалану;
?з бетімен білім алу?а м?мкіндік ту?ызу;
Сыни т?р?ыдан ойлану?а м?мкіндік ту?ызу.
Негізгі идеялар
О?ушыларды? адамгершілік ?асиеттерін жетілдіру, адалды??а, ізгілікке т?рбиелеу
Дерекк?здер
Интернет деректері, ресурстар, хрестоматия
Саба? кезе?дері
М??алімні? іс- ?рекеті
О?ушыны? іс- ?рекеті
І ?йымдастыру
4 минут
Ынтыма?тасты? атмосферасын орнату ?шін ше?берге т?рып, «Е? ??нды » тренингін ?ткіземін
О?ушылар арасында ынтыма?тасты? атмосферасы орнайды. Не ??нды ? деген с?ра? ?ойылып, жауап алынады (Мыс: уа?ыт ??нды, білім ??нды..)
ІІІ жа?а материалды ме?геру
Білу, тану
Топты? ж?мыс
«Ма?жанны? барлы? ?мірі – поэзиясында» та?ырып аясында ?з ойымызды орта?а салса?.
1) Неліктен Ма?жан ?мірін оны? поэзиясымен то?ыстырамыз?
2) Неге Ма?жанды ?лы а?ын дейміз?
3) Ма?жанны? лирик, сыршыл а?ын аталу себебі неде?
1. «Арт?ы к?нге аны? ?алу?а жарайтын с?з – Ма?жанны? с?зі»
(М.?уезов)
2. «М.Ж?мабаев – Абай мен ?азіргі ?аза? поэзиясыны? арасында?ы поэтикалы? к?пір»
(?.Ибрагимов)
3. «Ма?жанны? а?ынды?ы да, кісілігі де ерекше б?лек еді. А?ынды? ?міріне, біліміне келсек, алашты? екі к?шті адамыны? бірі, тіпті е? дарындысы, к?штісі Ма?жан болатын. Бірі – бізді? осы к?нгі М.?уезов» (
- Ма?жанны? барлы? ?мірі – поэзиясында. А?ын ел ішіндегі ?леуметтік, ?о?амды? ?мірге белсене араласады. Солар?а а?ынды? ?н ?осып, ?з ?ле?дері мен ма?алаларын баспас?з беттерінде жиі жариялап отырады. Бірнеше ?ле? жина?тары жары? к?реді. Мысалы, «Шолпан» атты т???ыш ?ле?дер жина?ы Ма?жан ?ле?дері негізінен хал?ыны?, ел – ж?ртыны? та?дырына ба?ыштал?ан. А?ынны? еліне, хал?ына, б?кіл т?ркі н?сілдес, ?андас халы?тар?а деген с?йіспеншілігі, оны? жырларынан аны? к?рінеді.
- Ма?жан – ?лы а?ын. ?аза?ты? кеме?гер жазушысы М.?уезов: «Абайдан кейін Ма?жанды с?йемін.Ма?жан культурасы зор а?ын.Сырт?ы кестені? келісімі мен к?йшілігіне ?ара?анда б?л бар заманны? шегінен ас?андай. б?гінгі к?нні? бар жазушысыны? ішінен келешекке бой ?рып, арт?ы к?нге аны? ?алу?а жарайтын с?з – Ма?жанны? с?зі» деп, оны? а?ынды?ын да, ?дебиет тарихында?ы орнын да д?п басып айт?ан.
- Ма?жан – эпик а?ын. Оны? ?аламынан «Батыр Баян», «?ор?ыт», «Ж?сіпхан» сия?ты поэмалар ту?ан. «Батыр Баян» поэмасында ?зіні? хал?ына, Алашына деген перзенттік ж?регіні? ысты? сезімін ?ле? ?рнегіне шынайылы?пен т?сірген. А?ылг?й, далаг?й а?ын бабаларымыз бен аты шулы батырларымызды жыр ар?ауына енгізіп, ас?ан ілтипатпен бейнеленген
Зерделі с?зге зер сал
ДЖИГСО-1
?олдану
Шы?ыс ж?лдызы ?бдірахман Ж?ми жырла?андай, М.Ж?мабаев ?ле?деріні? ??діретіне табынбас?а болмайды. ?аза? поэзиясыны? жары? ж?лдызы Ма?жан Ж?мабаевты? ?ай ?ле?ін алса? та, адамны? сезімін селт еткізіп, ойла?аны?ды д?п басып айтады.
«Т?ркістан» деген ?ле?і – елім, жерім, ерім деп со??ан а?ын ж?регіні? ?айнарынан т?гілген отаншылды? жырды? шынайы да шебер ?лгісі.
Т?ран – к?не м?дениет бесігі, с?улет ?неріні? ке? сарай к?рінісі. Нелер ?лы а?ындар ордасы. ?аза? хал?ыны? ?ткендегі тарихы, та?дыры, м?дениеті Т?ранмен ?штасып жатыр.
М.Ж?мабаев - ?з тілін, ел дінін, м?дениетін, тарихын, жер – суын жетік білетін а?ын.
Та?тадан к?не Т?ркістан суреттерін к?рсету.
«Т?ркістан» ?ле?ін м?нерлеп о?ып беру, жекелеген шума?тарына т?сінік беру.
Ол Алашын алаламай, Т?ркістан, Т?ран – т?тас т?ндік, б?рі – т?рік жері, ?аза? жері деп есептеген. М?нда мекендеген халы?тар бір кіндіктен жаралды деп таны?ан.
О?ыта отырып, т?сінік беру
А?ынны? еліне, жеріне деген на?ыз шынайы перзенттік сезімін ?ай жолдардан бай?ау?а болады?Т?ркістан?а, Т?ран?а о?ушыны ынталандыру ?шін дыбыстардан керемет ?рнек, сурет жаса?ан.
?ле?ге жоспар ??ру.
- ?асиетті Т?ркістан - бабалар мекені.
- Т?ран жері – т?ркілер елі.
- Ке? а?ыл, отты ?айрат, ж?йрік ?иял ер т?рік.
- Т?ран топыра?ында?ы ?лы т?л?алар.
- Ту?ан жер – т??ыры?.
А?ын тарих ?ойнауына тере? ??іледі. Елім деп еміренген ер азаматтарын, ел зиялыларын ас?ан с?йіспеншілікпен жыр етеді. Осы жерде Алашты? абзал азаматтары Шы??ыс хан, Ас?а? Темір, ?лы?бек, Ибн Сина ?бу?али, ?л – Фараби, ?асым хан, Есім хан, Т?уке, Абылай секілді даналарын с?йсіне еске алып, ?рпа?ына ?лгі етеді.
Ма?жан –хал?ыны? болаша?ына сенген, келешектен зор ?міт к?ткен. Кейінгі ?рпа? шуа?ты к?н шапа?атына б?ленетініне сенім білдірген. Ма?жан – ?лтжанды а?ын. Ол б?кіл а?ынды? талантын ?лтына, Алашына ба?ышта?ан. Ол ?рдайым хал?ыны? адал перзенті бол?ан. Алаш ж?ртын б?лмей, о?ан ?з ж?рек жылуын, жан м?пілін білдіре жырлайды. ?ле? жолдарында?ы ?сем с?з маржандары о?ушыны с?лулы? ?леміне ендіріп, с?йіспеншілік сезімге б?лейді. А?ынны? бізге ?лгі-?неге еткен Т?ркістанны? 1500 жылды? мерейтойы ЮНЕСКО к?лемінде тойланды. Той 2000 жылы 19 ?азанда ?тті. Осыны? ?зінен-а? Т?ркістан жеріні? тарихи тамыры тере?де жат?анын бай?ауымыз?а болады.
Талдау
«Т?ркістан» ?ле?ін 4 о?ушы?а м?нерлетіп о?ыту, 1 шума?ты? ?ле? ??рылысына талдау жасау.
3 4 4
Шер батса// кім іздемес//ту?ан елін,
3 4 4
Т?лпар да // к?ксемей ме // ту?ан жерін?
3 4 4
Ар?аны? // ардагері – // ?алы? алаш,
3 4 4
Т?ран да // біле білсе?, // сені? жері?!
?ле?де 1 шума?, 4 тарма?, 12 буна? бар.?ле? 11 буынды ?ара ?ле? ?й?асымен жазыл?ан.
?ле?ні? к?ркемдік тіліне талдау жасау.
Эпитет: Ер т?рік, ке? а?ыл, отты ?айрат, ж?йрік ?иял.
Метафора: от болып ту?ан, от?а ??сап, Ар?аны? ардагері – ?алы? алаш, Алашты? арыстаны.
Жина?тау
Мен –са?ан, сен-ма?ан
Осы ?тілген та?ырып бойынша с?ра?тар шы?ады, сендер со?ан жауап бересі?дер.
- «Т?ркістан» ?ле?і ?ай та?ырып?а арналып жазыл?ан? (ту?ан жер, атамекен)
- Б?кіл т?рік елі Т?ркістанды киелі жер – екінші Мекке деп т?сінеді. Себебі неде? («Бабаны? басына барып ?айту-?лкен сауап», - деп саналады)
- «Ер Т?рік» дегенде «ер» деген эпитетті? а?ынны? ?олданысында?ы м?ні неде деп т?сінесі?дер?
- «Т?ранда т?рік ойна?ан ??сап от?а,
Т?ріктен бас?а от болып жан туып па?
К?п т?рік енші алысып тарас?анда,
?аза?та ?ара ша?ыра? ?ал?ан жо? па?!»
?ле?ні? осы шума?ында?ы а?ынны? айтайын деген ойын аны?та?дар.
5. Б?л ?ле? ?андай лирика?а жатады?
Ба?алау
?орытынды ба?а ?ою
К?нделікке ба?аларын ?ой?ызу.
Рефлексия
Саба?тан ал?ан ?серін айту
Саба?тан ал?ан ?серін айтады
