Т?рбие, т?рбие десек те, кешегі д?ние есігін “і?г?лап” аш?ан с?бимізден, бал тілді баламыздан ?се келе тілазар, тентек, еркетотай, сондай – а? жасы?, ?ы?ыр ?стаздар тілімен айт?анда “?иын” бала ?айдан шы?ады деп та? ?аламыз. Б?л м?селе ж?нінде ?мірде кездесіп ж?рген ж?йттерден мысалдар келтіре отырып ой тол?ауды ж?н к?рдік.
Баланы? ?ылы?ы, ?деті, іс - ?рекеті ?р ?йелменні? айнасындай. Бала к?ргенін ?айталайды, я?ни ?йдегі т?рбие баланы? ?детіне ?з та?басын салып отырады. Мысалы, баланы? то?мойын, ?ы?ырлы?ы уйелмендегі тым ?аталды?, мейірімсіздікті? ізі болса, т?каппарлы? мінез баланы шектен тыс еркелетіп, шолжа?датуды? н?тижесі емей немене ? О?ан ата – ана тарапынан ба?ылаусызды? ?осыл?анда баланы? т?ртіпсіз, “?иын” атануы оп – о?ай.
Еркелетудуді? де ж?ні бар. Кейбір ата – ана “немеремні? алды, кенжем немесе т?лабойы т?н?ышым еді” деп баланы? айт?аныны? б?рін орындап, шектен тыс еркелетіп жібереді. Шектен тыс еркелеп ?скен бала ешкімні? айт?анына к?нбейд”, ата – анасыны? ?зін ты?дамайды, е?бекке мойыны жар бермейді, тіпті саба??а онша ??л?ы со?пайды. Ондай бала тек ?з ойыны? ?ана іске асуын к?здеп, біртіндеп ?зімшіл, ?рк?кірек болып ?седі. М?ндай жа?сы к?руді? ?зі баланы? д?рыс т?рбиеленуіне зиянын келтіреді. Б?л кейін баланы да, т?рбиелеген ата – анасын да ?рт?рлі ?бігерге салады.
Кейбір ата – ана баланы ?лі жас ?ой, есі кіргенде ?зі ж?нделіп алады ?ой деп т?рбиені кейінге ?алдырады. С?йтіп ж?ріп баланы еркіне жіберіп, уысынан шы?арыпал?анын бай?амай ?алады. М?ндай жа?дайда ата- ана бала ?зіне - ?зі келіп, т?рбие ыр?ына к?нбей бара жат?анда ?ана ?кінеді.
Барлап ?араса?, тіпті ж?ргектегі с?биді? ?зіне де т?рбие керек екен. Уа?тысымен тама?тандырып, уа?тысымен ?йы?татыл?ан н?ресте сол мерзімге да?дыланады да, мезгілсіз жыламайтын болады. Ал, керісінше, ?немі к?теріп ж?рсе бала ?олдан тастамай к?теруді талап етіп шырылдайтынды шы?арады.
“Т?йт ” деген тыю естімей, бетімен кеткен бала к?біне ?зімшіл ?рк?кірек, ?лкенді ата – ананы сыйламайтын тілазар, ?лі келгенді ж?бірлеуге бейім т?ратын содыр, жан ?инап е?бек ету орнына о?ай олжа табуды арты? к?ретін арамтама? болып ?сетіні ж?нінде ?мірде кездесіп ж?рген осындай мысалдалдар аз емес.
Б?л айтыл?андардан ?сте “баланы еркелетпеу керек” деген ??ым тумайды. Баланы жа?сы к?ру, еркелету де ?келік, аналы? мейірімге т?н таби?и мінез. Біра? еркелету деген баланы? ы??айымен ж?ру, ?исы? – ?ы?ырына да к?не беру деген с?з емес. Жа?сы т?рбиені? ?ліппесі – баланы ?рбір шалыс, а?ат ?адамнан о? жол?а, ?негелі жол?а б?рып отыру болса керек.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Баяндама " ?НЕГЕ – ОТБАСЫНАН" »
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ
Қызылopдa қaлaсы
МКҚК «Алпамыс»
балабақшасының әдіскері
Қисықова Нұргүл Жаңабекқызы
ӨНЕГЕ – ОТ БАСЫНАН
Тәрбие, тәрбие десек те , кешегі дүние есігін “іңгәлап” ашқан сәбимізден, бал тілді баламыздан өсе келе тілазар, тентек, еркетотай, сондай – ақ жасық, қыңыр ұстаздар тілімен айтқанда “қиын” бала қайдан шығады деп таң қаламыз. Бұл мәселе жөнінде өмірде кездесіп жүрген жәйттерден мысалдар келтіре отырып ой толғауды жөн көрдік.
Баланың қылығы , әдеті, іс - әрекеті әр үйелменнің айнасындай. Бала көргенін қайталайды, яғни үйдегі тәрбие баланың әдетіне өз таңбасын салып отырады. Мысалы, баланың тоңмойын, қыңырлығы уйелмендегі тым қаталдық, мейірімсіздіктің ізі болса, тәкаппарлық мінез баланы шектен тыс еркелетіп, шолжаңдатудың нәтижесі емей немене ? Оған ата – ана тарапынан бақылаусыздық қосылғанда баланың тәртіпсіз, “қиын” атануы оп – оңай.
Еркелетудудің де жөні бар. Кейбір ата – ана “немеремнің алды, кенжем немесе тұлабойы тұнғышым еді” деп баланың айтқанының бәрін орындап, шектен тыс еркелетіп жібереді. Шектен тыс еркелеп өскен бала ешкімнің айтқанына көнбейд”, ата – анасының өзін тыңдамайды, еңбекке мойыны жар бермейді, тіпті сабаққа онша құлқы соқпайды. Ондай бала тек өз ойының ғана іске асуын көздеп, біртіндеп өзімшіл, өркөкірек болып өседі. Мұндай жақсы көрудің өзі баланың дұрыс тәрбиеленуіне зиянын келтіреді. Бұл кейін баланы да, тәрбиелеген ата – анасын да әртүрлі әбігерге салады.
Кейбір ата – ана баланы әлі жас қой, есі кіргенде өзі жөнделіп алады ғой деп тәрбиені кейінге қалдырады. Сөйтіп жүріп баланы еркіне жіберіп, уысынан шығарыпалғанын байқамай қалады. Мұндай жағдайда ата- ана бала өзіне - өзі келіп, тәрбие ырқына көнбей бара жатқанда ғана өкінеді.
Барлап қарасақ, тіпті жөргектегі сәбидің өзіне де тәрбие керек екен. Уақтысымен тамақтандырып, уақтысымен ұйықтатылған нәресте сол мерзімге дағдыланады да, мезгілсіз жыламайтын болады. Ал, керісінше, үнемі көтеріп жүрсе бала қолдан тастамай көтеруді талап етіп шырылдайтынды шығарады.
“Тәйт ” деген тыю естімей, бетімен кеткен бала көбіне өзімшіл өркөкірек, үлкенді ата – ананы сыйламайтын тілазар, әлі келгенді жәбірлеуге бейім тұратын содыр, жан қинап еңбек ету орнына оңай олжа табуды артық көретін арамтамақ болып өсетіні жөнінде өмірде кездесіп жүрген осындай мысалдалдар аз емес.
Бұл айтылғандардан әсте “баланы еркелетпеу керек” деген ұғым тумайды. Баланы жақсы көру, еркелету де әкелік, аналық мейірімге тән табиғи мінез. Бірақ еркелету деген баланың ыңғайымен жүру, қисық – қыңырына да көне беру деген сөз емес. Жақсы тәрбиенің әліппесі – баланы әрбір шалыс, ағат қадамнан оң жолға, өнегелі жолға бұрып отыру болса керек.
