ІІ .Білімді тексеру: ?лестірме ?а?аздар ар?ылы ?й ж?мысын тексеру.
ІІІ Жа?а та?ырыпты баяндау.
?аза? балалар фольклоры, балалар фольклоры – халы? фольклорыны? арналы салаларыны? бірі. Ол халы?ты? д?ст?рлі бала т?рбиесіні? негізінде туып ?алыптас?ан, ау?ымы ке? к?ркем шы?армалар шо?ырынан т?рады. Мазм?ны ?ибратты, тілі к?ркем, же?іл жатталатын, ?асырлар бойына халы? даналы?ына, т?жірибесіне суарыл?ан ?аза? балалар фольклоры балаларды? мінез-??л?ын, к?ркемдік тал?амын танытатын, ?уат к?зін ашатын асыл м?ра. Ол ?зіні? бала таби?атына лайы?тылы?ымен, логикалы?, ж?йелілігімен, муз. ?уенімен, ?негелі мазм?нымен, ойна?ы же?іл т?рімен, н?рлі тілімен балаларды? рухани азы?ына айнал?ан т?рбие ?айнары болып табылады.
?аза? балалар фольклоры шы?у тегі мен орындаушыларына ?арай – ?лкендер тарапынан балалар?а арналып айтылатын ж?не балаларды? ?здері орындайтын шы?армалар болып екі топ?а б?лінеді. Ал?аш?ысыны? ?атарына бесік жыры, маусымды? жырлар, м?пелеу жырлары, ж?мба?, жа?ылтпаш шы?армалар жатса, со??ысы ?алама?, санама?, с?рама?, та?па? балалар ?ле?дерін ?амтиды. Ауыз ?дебиетіні? бас?а т?рлері секілді ж?мба?тарды? да ?зіне т?н ерекшеліктері болады. Е? алдымен ж?мба?тар та?ырып?а ??рылады. Ж?мба?ты? ?зі де, оны? шешуі де ас?ан тап?ырлы?пен ??рылу?а тиіс. Ол сонда ж?мба? болады. Ж?мба?та фантазиядан да деректілік, на?тылы? басым келеді. Ж?мба? к?леміне енетін н?рселерді, алыста?ан б?лдырдан емес, адамны? к?з алдында?ы, к?н сайын к?ріп, біліп отыр?ан н?рселерін ж?мба? етеді. Мысалы : ж?мба??а сиырды енгізгенде оны? ?зін айтумен бірге, м?йізін де, емшегін де, етін де б?лек ж?мба? етеді. Ж?мба?тарда к?п кездесетін ерекшеліктерді? бірі – заты жа?ын заттарды пар лап, ?осарлап айтуында. Ай мен к?н, жер мен к?к, ?ыс пен жаз, к?н мен т?н, ?ол мен ая? т. б ж?бымен алысып ж?мба??а ?осылады. ?аза?ты? ж?мба?тары ?зіні? ??рылысы, с?з айшы?ы жа?ынан ма?ал мен м?телге ??сайды ж?не к?бінесе ?ле? т?рінде келеді, ?й?асым, ыр?а?тарды са?тап отырады. Сонымен бірге, ж?мба?тарда дыбыс ?ндестігі, дыбыс ?айталанушылы? сонымен айтайын деген ой?а ты?даушыны? к??ілін б?лушілік к?п кездеседі. “Жарал?анда жабыс?ан” (адамны? не затты? аты), “?лсе? де ?лмейді, ?лмесе? де ?лмейді” (адамны? есімі) осы сия?ты ж?мба?тардан к?реміз.
Халы? ма?алдарыны? та?ырыбы ?те к?п соларды? ішінде е? к?рделі бір саласы адам баласыны? е?бек ету жайына арнал?ан. Ма?ал-м?телдерді к?п білетін,к?п ?олданатын адамдарды? білімі де,а?ылы да арта т?седі. Б?гін міне біз б?гінгі саба?ымызда ма?ал-м?теледер айту бойынша сайыс ж?ргіземіз.Топты екі топ?а б?леміз. «Жал?асын тап» сайысын ж?ргіземіз
Просмотр содержимого документа
«Балалар фольклорыны? жанрлары»
___________________
Сабақ №9 Топ ДО-2 Мамандық: Мектепке дейінгі тәрбие және оқыту
Пәні: Балалар әдебиеті
Күні «7»қазан _2015жылы
Тақырыбы: Балалар фольклорының жанрлары: мақал -мәтелдер
Сабақтың мақсаты:
1. Білімділік: Балалар әдебиетіндегі фольклор шығармалармен таныстыру.Шешендікке ,тапқырлыққа,ойын бөлісе білуге баулу. Білімгерлердің әдебиетке деген қызығушылығын арттыру.
2. Дамытушылық: Фольклор шығармаларды оқу арқылы ой- өрісін дамыту.Өсиет сөздерді жатқа айту қабілеттерін дамыту.Фольклор жайлы білімдерін кеңейту.
3. Тәрбиелік: Оқушыларды әдеби шығармалар арқылы адамгершілікке,имандылыққа,үлкендерді сыйлауға,кішіпейілдікке тәрбиелеу. Мақал -мәтелдердің тәрбиелік мәнін түсінуге үйрету.
Сабақтың түрі : Сайыс сабағы
Сабақтың әдісі: Сұрақ –жауап,түсіндіру,ой қозғау
Танымдық қызметтің ұйымдастыру түрі: Топтық жұмыс
Көрнекі құралдар: оқулықтар,слайдтар.
Cабақтың барысы:
I .Ұйымдастыру кезеңі_Оқушылармен сәлемдесу,түгелдеу.Сұрақтар қою арқылы студенттердің назарын сабаққа аудару..
ІІ .Білімді тексеру: Үлестірме қағаздар арқылы үй жұмысын тексеру.
ІІІ Жаңа тақырыпты баяндау.
Қазақ балалар фольклоры, балалар фольклоры – халық фольклорының арналы салаларының бірі. Ол халықтың дәстүрлі бала тәрбиесінің негізінде туып қалыптасқан, ауқымы кең көркем шығармалар шоғырынан тұрады. Мазмұны ғибратты, тілі көркем, жеңіл жатталатын, ғасырлар бойына халық даналығына, тәжірибесіне суарылған Қазақ балалар фольклоры балалардың мінез-құлқын, көркемдік талғамын танытатын, қуат көзін ашатын асыл мұра. Ол өзінің бала табиғатына лайықтылығымен, логикалық, жүйелілігімен, муз. әуенімен, өнегелі мазмұнымен, ойнақы жеңіл түрімен, нәрлі тілімен балалардың рухани азығына айналған тәрбие қайнары болып табылады.
Қазақ балалар фольклоры шығу тегі мен орындаушыларына қарай – үлкендер тарапынан балаларға арналып айтылатын және балалардың өздері орындайтын шығармалар болып екі топқа бөлінеді. Алғашқысының қатарына бесік жыры, маусымдық жырлар, мәпелеу жырлары, жұмбақ, жаңылтпаш шығармалар жатса, соңғысы қаламақ, санамақ, сұрамақ, тақпақ балалар өлеңдерін қамтиды. Ауыз әдебиетінің басқа түрлері секілді жұмбақтардың да өзіне тән ерекшеліктері болады. Ең алдымен жұмбақтар тақырыпқа құрылады. Жұмбақтың өзі де, оның шешуі де асқан тапқырлықпен құрылуға тиіс. Ол сонда жұмбақ болады. Жұмбақта фантазиядан да деректілік, нақтылық басым келеді. Жұмбақ көлеміне енетін нәрселерді, алыстаған бұлдырдан емес, адамның көз алдындағы, күн сайын көріп, біліп отырған нәрселерін жұмбақ етеді. Мысалы : жұмбаққа сиырды енгізгенде оның өзін айтумен бірге, мүйізін де, емшегін де, етін де бөлек жұмбақ етеді. Жұмбақтарда көп кездесетін ерекшеліктердің бірі – заты жақын заттарды пар лап, қосарлап айтуында. Ай мен күн, жер мен көк, қыс пен жаз, күн мен түн, қол мен аяқ т. б жұбымен алысып жұмбаққа қосылады. Қазақтың жұмбақтары өзінің құрылысы, сөз айшығы жағынан мақал мен мәтелге ұқсайды және көбінесе өлең түрінде келеді, ұйқасым, ырғақтарды сақтап отырады. Сонымен бірге, жұмбақтарда дыбыс үндестігі, дыбыс қайталанушылық сонымен айтайын деген ойға тыңдаушының көңілін бөлушілік көп кездеседі. “Жаралғанда жабысқан” (адамның не заттың аты), “Өлсең де өлмейді, өлмесең де өлмейді” (адамның есімі) осы сияқты жұмбақтардан көреміз.
Халық мақалдарының тақырыбы өте көп солардың ішінде ең күрделі бір саласы адам баласының еңбек ету жайына арналған. Мақал-мәтелдерді көп білетін ,көп қолданатын адамдардың білімі де ,ақылы да арта түседі. Бүгін міне біз бүгінгі сабағымызда мақал-мәтеледер айту бойынша сайыс жүргіземіз.Топты екі топқа бөлеміз. «Жалғасын тап» сайысын жүргіземіз
Өз елім.........(өлең төсегім)
Жақсы байқап сөйлер ........(.жаман шайқап сөйлер)
Тіл тас жарады ...................(тас жармаса бас жарады)
Cөзде қаңқу жаман …....... (ауруда шаншу жаман)
Ашу дұшпан, ақыл дос….....(ақылына ақыл қос)
Еңбектің наны тәтті..............(жалқаудың жаны тәтті)
