Башлангыч сыйныфлар ?чен “Татар халык фольклоры” ?ст?м? белем бир? программасы.

ТР республикасы ?лм?т районы

 Я?а К?шер урта гомумбелем м?кт?бе

Килешенде”

Укыту-т?рбия эшл?ре буенча директор

урынбасары: ___________ Насыбуллина Л.Г.

“___” __________________ 2015 ел.

  “Раслыйм”

       Директор: _________Фахразиев Р.Г.

         “ ___” _____________2 015 ел.

Башлангыч сыйныфлар ?чен

“Татар халык фольклоры” ?ст?м? белем бир? программасы.

                                                                                      Программаны Я?а К?шер урта гомумбелем                               

                                                                                   м?кт?бе  1 категорияле башлангыч сыйныфлар

                                                                                   укытучысы Сафиуллина Люзия Н??ип кызы т?зеде.

                                                                      2015-2016 уку елы.

                                                       А?латма язуы.

Баланы кече яшьт?н ?к ата – бабаларыбызны? бай х?зин?сен? нигезл?нг?н ??м ме? еллар буена тупланып, камилл?шеп килг?н милли гад?т, йолаларыбыз, гаил?, ?д?п кануннары нигезенд? т?рбиял?? зур ???миятк? ия.

Бала а?ына ?з халкыны? ?сеш тарихын, м?д?ниятен, милли ?зенч?лекл?рен, х?зерге к?нд?ге хал?тен, д?нья халыклары арасында тоткан урынын, зыялылары, галимн?ре, м?д?ният ??м спорт эшлеклел?ре, ?з т?б?гене? тарихы ??м к?ренекле ш?хесл?ре турындагы м?гъл?матны, гаил?сене? «н?сел агачы»н, гореф – гад?тл?рен, йолаларын, б?йр?мн?рен ?з туган теленд? се?дерг?нд? ген? анда ?з милл?тен? х?рм?т, м?х?бб?т т?рбиял?н?. Т?рбия халыкчан булганда гына у?ай н?ти??г? ирешерг? м?мкин.

Башлангыч сыйныф укучылары ?чен т?зелг?н  программа туган телебезне, м?д?ниятебезне, халкыбызны? бай мирасын ?зл?штер?г?, и?ади ш?хес т?рбиял??г?, милли ?за? формалаштыруга юн?лдерелг?н.

Максаты:

     Тормышка ??р яктан ?зерлекле, камил, ?з милл?тене? матди ??м рухи байлыкларын баетучы, туган халкыны? кил?ч?ген кайгыртучы,х?зерге шартларда ?з урынын таба алырлык, ныклы белемле, культуралы, югары ?хлак сыйфатларына ия булган ш?хес т?рбиял??.

Бурычлары:

- халкыбызны? милли ?зенч?лекл?рен, к?рк?м сыйфатларын, йола-гад?тл?рен, гаил? этикасын кече яшьт?н ?к т?шендереп, укучыларны ?лк?нн?р ?рн?генд? т?рбиял??, буыннар б?йл?нешен т?эмин ит?;

- ?хлакый сыйфатлар т?рбиял??, балаларны кешел?р бел?н аралашу кагыйд?л?рен? ?йр?т?,?д?п - ?хлак сыйфатлары булдыру, и?ади с?л?т ??м милли ?за? формалаштыру;

- туган телебез, м?д?ниятебез ?сеше, туган ягыбызны? ??м халкыбызны? тарихы,йолалары, милли ?зенч?лекл?ре  бел?н кызыксындыру ;

-табигатьне яратырга, ?лк?нн?рне х?рм?т ит?рг?, сабыйларны якларга ?йр?т?.

 Т?п принциплары:

- сыйныфта гуманлылык м?н?с?б?тл?ре урнаштыру;

- халыкчанлык;

- и?ади фикер й?рт? с?л?тен ?стер?;

- и?тимагый активлыкны ?стер?г? башлангыч юн?леш бир?;

- эстетик з?вык т?рбиял??.

    Программа башлангыч сыйныфлар яшь ?зенч?лекл?рен ис?пк? алып,  айга  3 с?гать ис?бенн?н т?зелг?н, 27 д?рес.

   Татар халкыны? гасырлар буе тудырган бай ?ыр культурасы ?сеп кил?че яшь буынга музыка т?рбиясе бир?не? нигезен т?шкил  ит?.Кешене? туганнан алып б?тен гомере ?ыр ??м музыка бел?н тыгыз б?йл?нешт?.Ул и? элек бишек ?ыры ты?лап ?с?.Со?рак кеше тормышында уен,хезм?т ?зм к?нк?реш ?ырлары урын ала. К?ренекле демократ В.Г.Белинский музыканы? балалар к??елен? у?ай т?эсир ит?ен, аларга р?х?тлек китер?ен ??м аларны? бу хисл?рне ?зл?ренд? никад?р ирт?р?к татып,тоеп карасалар, алар ?чен шулкад?р ?йб?тр?к ??м файдалырак булуын ассызыклап ?т?.

Татар халкыны? да, башка милл?тл?рнеке шикелле ?к, бай уен репертуары ??м уен фольклоры бар. “Татар телене? а?латмалы с?злеге”нд? уенга “к??ел ачу, вакыт ?тк?р? ?чен булган ш?гыль”, “махсус кагыйд?л?р, ысуллар бел?н башкарыла ??м к??ел ачу, ял ит?, организмны чыныктыру ?чен хезм?т ит? торган спорт т?ре булып саналган эш”, ”аерым бер с?хн? ?с?рен тамашачыга к?рс?т?” диг?н билгел?м?л?р бирел?.

Уеннарны? эчт?леген? к?з салса?, аларны? тормыш-к?нк?решне? ??м хезм?т т?рл?рене? бер чагылышы ик?нлеген? ышанасы?.  “?зенн?н-?зе а?лашыла, – дип яза ?зене? бер хезм?тенд? Г.В.Плеханов, – вакыт ягыннан алданрак торган,  теге яки бу т?рд?ге ?итди ш?гыль юралышы булмаган бер ген? уен формасы да юк”. Н.Ис?нб?т т? уеннарга шул ноктадан торып якын кил? ??м “уен – и?тимагый ш?гыль” диг?н н?ти??г? кил?. Моннан тыш к?нк?решт? бер?р эш-ш?гыльне яки йоланы ?т??, к?м?к эшне? т?ртибен билгел?? ?чен уйнала торган уеннар да байтак.

Халык уеннары милл?тне? профессиональ  м?д?нияте ??м с?нгате барлыкка кил?д? нигез вазыйфасын ?т?г?нн?р. ?йтик, татарларны? профессиональ бию, ?ыр, театр с?нгатене? элект?н ?к шактый югары к?т?рел?ене? бу с?нгать т?рл?рене? халыктагы тамырлары нык булудан ?йт? алабыз. Тамашалы милли с?нгать т?рл?рене? нигезенд? халык уеннары ята.

Уеннар борын-борыннан халыкны? к?нк?реше, хезм?т формаларын чагылдыру нигезенд? барлыкка килг?н и?ат ?имеше булганлыктан, анда милл?тне? ??в?лд?н килг?н милли традициял?ре, тормыш р?веше, милли характеры ачык чагылыш таба. Уеннарны? эчт?легенд?, образларында сакланып калган аерым элементлар, мотивлар татар халкыны? этнографиясен ?йр?н? ?чен д? кыймм?тле чыганак булып торалар.

Татар халкыны? уеннары ??м уен фольклоры милл?тебезне? эстетик карашларын, милли характерын, генетик тамырларын ачыграк т?смерл?рг? д? м?мкинлек бир?. Аларда халыкны? б?ек рухы, и?ат ку?те, и?ат м?мкинлекл?ре ачык чагыла. Икенче яктан ул халыкны? рухи тормышын, к?нк?решен матурлык кануннары нигезенд? оештыруны? м??им чаралары да булып тора. Кыскасы, уен ул – ?итди ш?гыль.

 

  Т?г?р?кк? й?р?че  укучыларыны? белем, осталык ??м к?некм?л?рен? т?п тал?пл?р.

Укучылар т?б?нд?гел?рне белерг? тиеш:

-балалар фольклорын  белерг?;

- татар халкыны? уен ?ырларын, такмакларын белерг?;

- музыка уен коралларыны? т?рл?рен белерг?;

- к?йне? характерын билгели белерг?;

- авазларны д?рес ?йтеп, ?ырны  д?рес башкара белерг?;

- д?рес ?ырлау кагыйд?л?рен т?г?л ?т?рг?;

-бер-берсен ишетеп хорда ?ырлый белерг?.

№

ТЕМА

Материалны ?зл?штер?не? планлаштырылган н?ти??л?ре

С?гать

саны

Белем к?некм?л?рен тикшер?,укыту эшч?нлегене? т?рл?ре

Д?ресне ?и?азлау

?тк?р? вакыты

План

буенча

фактта

1.

Кереш д?рес.Н?рс? ул фольклор? ?ырлау кагыйд?л?ре бел?н танышу.

Музыка д?ньясына кер?. Фольклор т?шенч?се ??м жанрлары бел?н таныштыру. Музыка д?ньясыны? г?з?ллеген к?р? белерг? ?йр?т?.

1

т?ркемл?п

Магнитофон, ?ыр ??м к?й язылган дисклар, баян

04.09

2.

Татар халкыны? йола ?ырлары. Багу поэзиясе. Бишек ?ырлары.

Музыка ты?лау, характерын билгел?рг? ?йр?т?.

1

Индивидуаль, т?ркемл?п

Магнитофон, ?ыр ??м к?й язылган дискла р(DVD диск Балалар ?чен караоке), баян

11.09

3.

Бишек ?ырларын ?йр?н?не д?вам ит?.

?ырны? к?ен д?рес башкару. Авазларны д?рес итеп ?ырлауларына иреш?

1

Индивидуаль, т?ркемл?п

Магнитофон, ?ыр ??м к?й язылган дисклар, баян,музыка уен кораллары т?шк?н плакат

18.09

4.

Балалар фольклорында юаткычлар.

?ырлау к?нег?л?рен ?йр?т?. Музыка д?ньясыны? г?з?ллеген? соклана  белерг? ?йр?т?.

1

Индивидуаль, т?ркемл?п

Магнитофон, ?ыр ??м к?й язылган дисклар,(Н?ни й?р?кк? зур б?л?к дискы ),баян

02.10.

5.

Балалар фольклорында мавыктыргычлар.

?ырлау к?некм?л?рен ?стер?.?лк?нн?рг? карата х?рм?т т?рбиял??.

1

Индивидуаль, т?ркемл?п

Магнитофон, ?ыр ??м к?й язылган дисклар,( DVD диск Балалар ?чен караоке), баян

09.10

6.

Багу поэзиясе. Кабатлау.

 Татар халык уеннары бел?н таныштырып, аларга карата ихтирам хисе т?рбиял??.

1

Индивидуаль, т?ркемл?п

Магнитофон, ?ыр ??м к?й язылган дисклар

16.10

7.

К??ел ачу фольклоры.Н??р?з ?йт?.

Н??р?з  ?йтерг?, к?йне ишет? белерг? ?йр?т?.

1

Индивидуаль, т?ркемл?п

Магнитофон, ?ыр ??м к?й язылган дисклар,( DVD диск Балалар ?чен караоке), баян

09. 11

8.

К??ел ачу фольклоры. С?р?н салулар.

?йр?нг?нн?рне кабатлау. ?ырлау к?некм?л?рен камилл?штер?.

1

Индивидуаль, т?ркемл?п

Магнитофон, ?ыр ??м к?й язылган дисклар, баян

16.11

9.

К??ел ачу фольклоры. Знд?шл?р.

Музыка с?нгатене? г?з?ллеген к?р? белерг? ?йр?т?.Татар халык и?аты бел?н танышуны д?вам ит?.

1

Индивидуаль, т?ркемл?п

Магнитофон, ?ыр ??м к?й язылган дисклар,(К?л?се килеп тора дискы), баян

23.11.

10.

К??ел ачу фольклоры. ?йтен?л?р.

Татар халкыны? бию такмакларын бел?л?рен? иреш?.

1

Индивидуаль, т?ркемл?п

Магнитофон, ?ыр ??м к?й язылган дисклар, баян

07 12.

11.

К??ел ачу фольклоры. ?рт?вечл?р. Такмаклар.

?ырлау к?некм?л?рен ?стер? ?стенд? эшл??.Я?а ?ыр ?йр?т?

1

Индивидуаль, т?ркемл?п

Магнитофон, ?ыр ??м к?й язылган дисклар,(Биил?р итек читекл?р дискы) баян

14.12.

12.

К??ел ачу фольклоры. Такмазалар. Тел к?рм?кл?ндергечл?р.

Татар халкыны? бию такмакларын бел?л?рен? иреш?

1

Индивидуаль, т?ркемл?п

Магнитофон, ?ыр ??м к?й язылган дисклар,(Н?ни й?р?кк? зур б?л?к дискы ), баян

21.12.

13.