Просмотр содержимого документа
«"Алтын к?з" ерте?гілігі»
«Тауағаш орта мектебі»КММ
Ертеңгілік «Алтын күз»
Тәрбиеші: Кониспаева А.Н.
2015-2016 оқу жылы
Тақырыбы: «Алтын күз» Мақсаты: Күз туралы түсініктерін кеңейту. Сөздік қорларын дамыту. Балаларға мерекелік көңіл – күй сыйлау. Табиғатты аялауға, қорғауға тәрбиелеу. Көрнекілігі: Шар, қанатты сөздер, сарғайған жапырақты ағаштар, жапырақтар, құстардың суреттері, техникалық құрал.
1 - жүргізуші :
Армысыздар ағайын, сәлеметсіздер ме қонақтар. «Алтын күз» атты күзгі мерекелік ертеңгілігімізге қош келдіңіздер! (балалар қолдарына жапырақтарын ұстап Әдемі әуенмен билеп кіреді ) Балалардың өлеңдері оқылады.
Ақнұр: Жомарт көңіл, жарқын күз,
Сары алтынға малынған.
Жетті міне алтын күз,
Көптен күтіп сағынған.
Жансерік: Күзім – ау, күзім –ау,
Мінезің бұзық –ау,
Жаңбырың сіркуіреп,
Келгенің қызық-ау.
Жәмила: қандай өзі береген,
Алмасын –ай, алмасын,
Жемісі бол не деген,
Жеп тауыса алмайсын.
Жанель: Көбейді құт береке,
Астық толды қоймамыз,
Құтты болсын мереке,
Алтын күзді тойлаймыз.
Еркежан: Келістіріп бар сәнін,
Берген өзің табиғат,
Алтын күзді ал кәне,
Қарсы алайық жамағат.
Саяжан: Күз айы тамаша,
Ән айттық жаңаша,
Би билеп бәріміз,
Қуанайық балаша.
Аңсаған: Берекесін сыйлауға,
Өлкемізге күз келді,
Жемістерін жинауға,
Шақырады біздерді.
Мансур: Ой, алақай, тамаша,
Шашу шашты жапырақ,
Бақтың іші алаша,
Аунар ма еді жатып ап.
Арина: Қыстың жақын қалғанын,
Жапырақтар білгендей,
Желмен ұшып барады,
Жерге қонып үлгермей.
Елжас: Астық дала сәулеті,
Астық – Отан дәулеті.
Біздің дала бай дала,
Алтын астықайнала.
Думан: Алтын сары, қызыл, көк,
Алуан , алуан жапырақ,
Күзгі бақта күлімдеп,
Көз тартады атырап.
Сабина: Ой , балалар, балалар
Қоңырқай күз болыпты.
Қурап жапырақ солыпты,
Ел егінін алыпты.
ІІ.Жүргізуші: Алтын күз сіз бен бізге шуақ шашсын,
Көңілдің серіппелі күйін ашсын,
Бақ пенен шаттық бірге қатар қонып,
Береке бірлікпенен ортақтассын. - дей келе, «Алтын күз» атты мерекелік ертеңгілігімізді ән шашумен жалғастырайық.
(Келесі кезекте балалардың орындауында (Гүлнәр тәтидің сүйемелдеуімен ) Күз әні ) І.Жүргізуші:Ән салыңдар күліңдер,
Жайнап гүлдей жүріңдер,
Күздің тойын тойлайық,
Би билейік, ойнайық. (матрешка биі)
ІІ.Жүргізуші:Алтындай сылдырлайды күздің үні,
Жібектей майда шуақ алтын күні.
Биылғы күз мерекелі, берекелі,
Ән салады қыздарымыз мерекелі(Жанельдің орындауында «Жаңбыр» әні)
І. Жүргізуші: Жүзімізге күлкі ойнап,
Естілеті әніміз,
Алтын күзді қарсы алып,
Би билейміз бәріміз.(Балапан биі)
ІІ.Жүргізуші:Балалар қазір мен жұмбақ жасырамын. Ал сендер мұқият тыңдай қойыңдар:
Бұлттар төгіп, жерге шөгіп,
Дымқыл тұман басады,
Шөп сарғайып, өңі тайып,
Дала сұры қашады.
Бой жаза алмай, ойнай алмай,
Денең мұздап тоңады,
Бөбектерім айтыңдаршы, Бұл қай кезде болады?
І.Жүргізуші: Жиын –терін болатын,
Қамбаға астық толатын,
Қызыл қырман ойнайтын ,
Қай мезгіл деп ойлайсың?
ІІ.Жүргізуші: Ұзын мұртты сарылар, Қойынында наны бар. (бидай)
І.Жүргізуші: Орманнан жалпақ даладан, Бал іздеп бір аң жортады,
Кіп –кішкене арадан , Үп –үлкен болып қорқады (аю)
ІІ.Жүргізуші: Балалар мына сұрақтарға жауап беріңдерші:
Күзде не ..... жауады.Күзде күн ..... болады.Күзде..... піседі.
І.Жүргізуші: Құрметті ата- аналар , қонақтар осымен «Алтын күз » ертеңгілігіміз аяқталды , келіп тамашалағандарыңызға көптен- көп рақмет. Келесі сөз кезегін мектеп басшысына Мұрат Серғалиұлына,
Тәрбие ісінің меңгерушісі Әсия Балтабекқызына,
Оқу ісінің меңгерушісі Айбарша Біржанқызына
Ата-аналардың ішінен Тоты әжемізге сөз кезегін береміз).
Тәрбиеші: - Құрметті ұстаздар, ата – аналар! Бүгінгі мектепалды даярлық сынып балалары дайындаған
– Жангелді: Армысыздар, халайық, Бармысыздар, халайық! Күзгі тойды жұп жазбай, Бірге қарсы алайық!
2 - жүргізуші – Асылай: Би(вальс) – Орындайтындар: бір топ ұлдар мен қыздар
Ақырыс: Қарашы күз келді, күз келді, Сары алтын жауыпты іздерді. Құс біткен кеуенін түзеді, Көңілсіз неліктен күз енді?
Тоғай: Қара бұлт қабағын түйеді, Бұталар боз қырау киеді. Осы ма, осы ма күз деген, Бақшаға баратын бізбенен?
1 - жүргізуші – Жангелді: - Балалар, бүгін барлығымыз күз мерекесіне жиналдық. Қонақтар да келді. Бірақ біздің мерекеге біреу жетіспейді. Сендер білесіңдер ме, ол кім? Балалар (хормен): - Ол – күз. 2 - жүргізуші – Асылай: - Ендеше күзді ортаға шақырайық! Балалар (хормен): - Берекелі күз келді, мерекелі күз келді. Күз:- Сәлеметсіңдер ме, балалар! Мен мерекеге кешігіп қалдым ба? Балалар: - Сәлеметсіз бе, Алтын күз! Жоқ, кешіккен жоқсыз! Күз: - Иә, балалар, мен - Алтын күзбін. Мені неліктен алтын күз деп айтасыңдар? Балалар:- Өйткені, ағаштардың жапырақтары сарғайып жерге түсіп, шөптер де сарғайып, айналаның барлығы сап - сары түске енген. Алыстан қарасаң, сары алтын сияқты. Сондықтан да күзді сары алтынға теңейді. Күз:- Менің жемістерім мен көкөністерім де осында жүр екен ғой... Тәрбиеші: Біздің балалар қазір сізге арнап тақпақ айтып, би билеп өз өнерлерін көрсетеді.
Тіл дамыту Сабақтың тақырыбы: Құстар Мақсаты: 1) Оқушылардың құстар туралы білімдерін кеңейту. Құстардың пайдасын түсіндіру. 2) Ойлау қабілеттерін, сөздік қорын дамыту. Байланыстыра сөйлеуге үйрету. 3) Табиғатқа сүйіспеншілік, құстарға қамқорлық сезімдерін тәрбиелеу. Әдісі: әңгіме, ойын - жаттығулар, көрнекілік. Көрнекілігі: интерактивті тақта, слайдтар Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі Балалардың назарын сабаққа аудару.
ІІ. Өткенді сабақты тиянақтау 1. Көктем мезгілі, оның өзіндік ерекшелігі туралы сұрақ - жауап. 2. Көктем айлары. 3. Көктемдегі мерекелер.
ІІІ. Жаңа сабақ. а) - Адам табиғатсыз өмір сүре алмайды. Құстар табиғаттың бір бөлігі. Құстар өсімдіктерді зиянды жәндіктерден қорғайды. Құстардың түрі өте көп. Олардың бәрі пайдалы, Көктем мезгілі – құстардың туған жерге оралатын кезі. Құстар өздеріне ыңғайлы ұя салатын орын іздейді. Бірі батпақтан, енді бірі шөп - шаламнан ұя жасайды. ә) Суреттер бойынша құстардың түрлерімен таныстыру. Өздеріне таныс тағы да басқа құстарды білетіндерін айтады, олар туралы әңгімелейді.
ІV. Суретпен жұмыс Қарлығаш - киелі құс. Оның құйрығы айыр. Сол себепті оны басқа құстардан тез ажыратуға болады. Қарлығаш үй маңында ұя салады.
Ауламызға бау бүрлеп, Шешек атып жайнайды. Ақ тамағы бүлкілдеп Қарлығаштар сайрайды. Балалар, қарлығаш туралы қандай ертегі білесіңдер?
V. Құстарға байланысты өлеңдер айту Құс келді, Қар, су балып жөнелді. Бүршік атып бар ағаш Келіп көктем құстары Бау - бақшада ән салды. Оларды жас достары Ұя жасап қарсы алды. «Ағаш дәрігері»- деп аталатын қандай құсты білесіңдер?
- Дәрігермен орманға Құрт, шіркей көп ол маңда Тоқылдатып жатпаймын Торғайларды баптаймын.
- Орманда жоғары Ағашқа қонады. Тұмсығын балға қып Тоқ – тоқ соғады. Тоқылдақ - орман құсы. Ол орманда өмір сүреді. Тоқылдақ ағаштарды құрттардан тазалап, оны шіруден сақтайды. Сондықтан оны – орман дәрігері деп атайды.
Үй құстары тақпақтар айту Үйрек туралы өлең - Үйректі Жүзуге кім үйретті Аулада Жүруді ол сиретті Күн шыққан кезеңде Қашады өзенге Тереңге сүңгиді, Лайсаңда жүгіріп Кір болу – мін дейді.
Үй құстарының суреттерін көрсете отырып, олардың аттарын атап, пайдасын әңгімелеу.
Үкінің суреті көрсетіледі. - Үкі – айналасындағы заттарға екі көзбен бірдей қарай алатын құс.
Бүркіт – дүниеде күн көзіне тура қарай алатын құс.
Тотықұстың суреті көрсетіледі. - Тотықұстың өте әдемі құс. Тотықұста үшінші аяқ бар. Ол оның бұтадан бұтаға ауысуына көмек береді.
- Аққу туралы әңгімелеу.
Аққу – құстың төресі Ақ мамықтай денесі Аққу - өте әдемі сұлу құс. - Құстарға қамқорлық жасау туралы сурет бойынша әңгімелеу, өлеңдер оқып беру. - Ұя жасап тақтайдан, Талға апарып байладым. Жыл құсының шаттанған, Күттім қашан сайрауын.
- Тас атқылап торғайды Қуалауға болмайды, Қамқор болып құстарға, Барлық адам қорғайды.
- Ағаштан жасалған құстың ұясын көрсете отырып құстарға қамқорлық жасау керектігін түсіндіру.
6. Құстарға байланысты жұмбақтар айтып шешу. - Шарлап келіп даланы, Үйіме үйін салады
Бұл не деген шебер еді Ормандағы ағаштарды, Тұмсығымен шегеледі.
- Жүні майда үлпілдеген - Жағымсыз даусы күркілдеп, Имен тұмсық, жез тырнақ, Түнде жүрер бүлкілдеп.
7. Ойын: « Кім тапқыр» Сурет бойынша үй құстары мен дала құстарының аттарын екі бағанаға бөліп жазып көрсету. Үй құстары: ------ Дала құстары: тауық -------------- торғай әтеш --------------- қарлығаш түйе тауық ------- үкі балапан ---------- тоқылдақ үйрек қаз --------- сауысқан
8. Қорытынды Халықтық болжамдар. 1. Шағала келсе сең бұзылады. 2. Жаңбыр жауар кезде, Қарғалар у - шу болып топталып ұшады. 3. Жыл құстары қаптап келсе, күн жылы болады. - Құстардың тіршілігіне байланысты айтылатын халықтық болжамдарды айтып сабақты аяқтау. Хор «Ақ көгершін»
Отбасым – бақыт мекені
Білім беру саласы: Таным Тақырыбы: Отбасым – бақыт мекені Бөлімі: Өзін – өзі тану Мақсаты: сүйіспеншілік, сыйластық құндылықтары туралы түсініктерін кеңейту. Міндеттері: - отбасы сүйіспеншілігі, сыйластығы туралы түсінік қалыптастыру; - отбасындағы өзара сыйластық қарым – қатынас дағдыларын дамыту; - отбасына сүйіспеншілікке тәрбиелеу. Билингвальды компонент: отбасы – семья, ата – дедушка, әже – бабушка, аға – брат, апа – сестра.
Әрекет кезеңдері Тәрбиешінің іс - әрекеті
Балалардың іс - әрекеті Мотивациялық - қозғаушы кезең Шаттық шеңбері: Біздің топта балалар, Тату – тәтті ойнаймыз. Дос көңілі әрқашан Тек жақсылық ойлаймыз.
Балалар шеңбер бойына жиналып, өлең жолдарын қосылып айтады.
Ұйымдастырушылық - ізденушілік кезең - Бүгін біз «Өзін – өзі тану» әлемінің картасындағы «Отбасы» аялдамасына тоқталамыз. Осы аялдамадағы суретке қарап әңгіме құрастырып көрейікші. Әңгімелесу. * Отбасы деген сөзді қалай түсінесіңдер? * Отбасын неліктен жақсы көресіңдер?
- Әжеміз, атамыз, анамыз, әкеміз тіпті аға - әпкелеріміз бізді еркелетіп атайды. Олар сендерді «күнім», «айым», «жұлдызым» деп аспандағы ғажайып нәрселерге теңейді. Қане, отбасында сендерді кімдер және қалай еркелетеді екен. Есімізге түсіріп айтып көрейікші.
Ә. Исқақовтың «Кім ойлап тапқан?» өлеңін оқып беріп, балалармен бірге қайталау. Ойын: «Айналайын, толғанайын! Ойынға 4 - 5 баланы шығарып, көздерін орамалмен байлайды. Ата – аналар да ортаға шығып, әрқайсысы өз балаларын еркелетіп «Ақылдым менің! Жарайсың! Күлімдеген бота көзіңнен айналайын! Қошақаным! Айналайын, құлыным!» деген сөздерді айтады
Ойынның қорытындысы: Бұл ойын балалардың өздеріне арналып айтылған жылы сөздерді естеріне түсіріп қана қоймай, сол сөздердің жылылығын сезіне отырып, соған лайықты болуға ықпал етуге бағытталады. Сергіту сәті: Біз кішкентай баламыз, Өсіп – өніп толамыз. Күнге қарай талпынып, Көкке қолды созамыз.
Әліппе – дәптермен жұмыс. Дәптерге отбасылық сурет жапсыратындарын айтады. (Баяу әуен жіберіліп қойылады).
Е. Өтетілеуұлының «Бес» өлеңін жатқа сұрау.(1 - 2 баладан сұрау). Бес саусаққа ата, әже, әке, ана және өзінің суреттерін бір – бірлеп жапсыру.
- Отбасы мүшелерін атап шығыңдаршы. - Ата, әже, әке, шеше, аға, апа, сіңлі, қарындас, іні. - Балалар отбасымыздағы басшы кім? (әке) - Әке
Дәйексөз. «Күннен жылу тарайды, анадан мейірім тарайды» деген дәйексөзді оқып, күн мен ананың жылуы мен мейірімі туралы түсінік беру. - Күннің шуағы бізге жылу таратады. Ал, аналарың сендерді жақсы көріп өз мейірімін таратады екен. Сендерді еркелетіп аймалайды.
Балалардың жауаптары тыңдалады
Балалар ата – аналарының қалай еркелететінін айтады. Айтылған сөздерді ести отырып, өз ата – анасын дауыстарынан таниды. Сергіту сәтін қимылмен орындайды. Балалар үйден әкелген отбасылық суретті дәптерге әдемілеп жапсырады. Тақпақты жатқа айтып, тәрбиешінің тапсырмасын орындайды.
Рефлексивті - түзетуші кезең Қорытындылау - Біз бүгін өзімізге ең жақын, ең қымбат анамыз, қамқор әкеміз, қайырымды ата - әжеміз, аға - әпкеміз, іні - қарындасымыз туралы айттық. Біз оларды жақсы көруді, сыйлауды үйрендік. Отбасындағылар әрқашан тату болып, бірін – бірі құрметтей, сыйлай білуі керек. Отбасы – ол ең жақын адамдардың ошағы. Әрқашан отбасы мүшелерін сыйлап, құрметтеу керек.
Жүректен жүрекке Балалар өздерінің жылы сөздерін отбасы мүшелеріне арнайды.
Балалар өзара оқу – іс әрекетінен алған әсерлерімен бөліседі.
Күтілетін нәтиже: Білуі керек: Отбасы мүшелерін құрметтеп, сыйлай білуі керек. Болуы керек: Отбасында әдепті, сыйлы болуы керек. Жасай білуі: Берілген тапсырмаларды орындай білулері керек.
Тақырыбы: «Ана біздің күніміз» Мақсаты: Әр адам үшін басты тұлға – Ана туралы түсіндіру. Балалардың тілдерін, ойлау қабілетін дамыту. Аналарын сыйлауға тәрбиелеу. Көрнекілігі: Шарлар, қанатты сөздер, плакат, техникалық құрал.
Жүрісі: Тәрбиеші: - Қош, келдіңіздер, аяулы аналар, қадірлі ұстаздар! Көңілдеріңізге көктем шуағындай сезім мен нұр құйып, 8 – наурыз мерекесі де келіп жетті. Осынау көктем мерекесінің қай кезде де орны бөлек. Олай болатыны, аналарға ыстық сезім, алғыс пен құрмет ешқашан сөнбек емес. Олар – өмірдің гүлі, көңілдің жыры, әр отбасының алтын діңгегі. Мынау тынымсыз тіршілік пен кең дүниенің өзі тек аналар мен ажарлы таңмен бірге әрбір сәби жүрегі өзің деп соқса, бүгінгі «Ана біздің күніміз» атты ертеңгілігіміз сіздерге арналады. Енді балаларымыздың өнерін тамашалаңыздар.
І жүргізуші: Той пердесін ашайық Тойға шашу шашайық Аналарды құрметтеп Ән маржанын ашайық.
ІІ жүргізуші: Сіздерден өскен балалар Батырлар мен даналар. Құттықтаймыз мейраммен, Құрметті абзал аналар.
І жүргізуші: - Қымбатты ақ жаулықты әжелер, асыл аналар! Сіздерді көктем айының ең алғашқы мейрамы 8 – наурыз мерекесімен құттықтаймын! ІІ жүргізуші: - Көктемгі күннің көзіндей жылы жүзді, нұрлы келбетті аналарымызды, сыныптас қыздарды көктемнің шұғылалы мерекесімен құттықтаймын!
Жанат: Үн қатасың бал тілмен Еркелеймін әр күн мен. Құттықтаймын, анашым, Сегізінші наурызыңмен!
Аян: Баланың да тірегі Даланың да тірегі. Шаншымасын ешқашан Аналардың жүрегі. Бәріңіз де анасың, Біз үшін күн боп жанасың. Құтты болсын, мейрамың, Құттықтаймын анашым! Би: «Көңілді балалар». Орындайтындар: Аян, Айым, Парасат, Ақгүл, Береке, Бибінұр
Ақерке: Анам менің панам ғой, Содан қорған табам ғой. Асықпа анам, ертең ақ Отын болып жанам ғой. Анам менің асыл жан, Құшағы нұр шашылған. Күн секілді күледі Сипап ылғи басымнан.
Айым: Құтты болсын, ардақты анам, Асыл анам мерекең! Құтты болсын теңдік алған Қуанышты мерекең! Мұрат, мүлде, мақсатым Жақсы күн мен жақсы түн. Нағыз бақыт ананың Ақтау дер ем ақ сүтін.
Әдемі: Аналарды сүйеміз, Сөзін ойға түйеміз. Әжені де ардақтап, Әдеппен бас иеміз. Әлпештеген баласын Ана – бақыт, ана – жыр. Әркім сүйіп өзінің Мақтан етер анасын.
Гүлхан: Ақыл құйған санама Күннен артық расында. Күн алыста, ал анам Ылғи менің қасымда. Би: «Чунга - чанга» Жұматқызы Жанат Тәрбиеші: - Бүгінгі мейрам аналардікі ғана емес, ардақты әжелердікі де. «Қариясы бар үйдің қазынасы бар» - бекер айтылмаған. Келесі құттықтауларымыз сіздерге арналады құрметті әжелер!
Айшабибі: Әжемді мейрамымен құттықтаймын, Айтатын ән, беретін гүлім дайын. «Әжетай сені жақсы көремін» деп Ақырын құлағыңа сыбырлаймын.
Сұлтан: Өзің мені өсірген, Айналайын, ақ әжем. Тентек болсам кешірген Шөлдедің бе, дана әжем. Шай қайнатып берейін, Шекер салып жан әжем. Өзім құйып берейін, Балдай тәтті бал әжем.
Жанат: Өскенде мен ал енді, Аралаймын әлемді. Сыйлық әкеп әжеме, Таң қалдырам бар елді. Қыздардың орындауындағы би: «Айгөлек»
Әсем: Шуақ төгіп күлімдейтін қарасам, Анашымды күнге ғана баласам. Жер бетінде ең жақыным өзіңсің Мәпелейсің, аялайсың әрқашан!
Ақгүл: Айналайын анашым, Көкте күн боп жанасың. Ет жүрегің елжіреп Құшағыңа аласың. Сыйлаған маған өмірді Анашым менің аялы. Жүрегі жұмсақ көңілі Күн шуақты саялы.
Нұрсұлтан: Теңдесі жоқ данасың, Арқа сүйер панасың. Еңбегіңді ақтаймын Аман болшы анашым!
Әсел: Ана біздің күніміз, Ана біздің гүліміз. Ұланды ана қуантып, Ұзақ өмір сүріңіз!
Береке: Ерлік еңбек атқарған, Еңбегімен мақталған, Ел сенімін ақтаған, Айналайын, ақ анам! Бізді өсіріп баптаған, Жақсы болсақ шаттанған, «Алтыным» деп мақтаған, Айналайын, ақ анам!
Махмуд: Наурыздың сегізі Сұлулықтың негізі. Әдемі сөзі баланың, Анаға айтар лебізі. Анасыз жоқ бір күнің, Әжесіз жоқ бір күнің. Ұсынамыз біз бүгін, Сөздің сұлу шоқ гүлін. Ұлдардың орындауындағы би: «Қара жорға»
Тәрбиеші: - Осымен біздің мерекеміз аяқталды, қымбатты да аяулы аналар мен әжелер! Мерекелеріңіз құтты болсын! Әлемдегі ең сұлу, ең мейірімді, ең қамқор адам осы отырған сіздерсіздер. Дендеріңіз сау, көңілдеріңіз шат болсын, әрқашан аман болайық!
