Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей
Биология 6 сынып
Саба?ты? та?ырыбы: Жасушаны? ашылу тарихы.
Саба?ты? ма?саты: 1. Жасуша жайлы т?сінік беру, жасушаны? ма?ызын т?сіндіру.
2. О?ушыларды? шапша?ды?ын, тез ойлауын, есте са?тау ?абілеттерін дамыту.
3. Жауапкершілікке, табандылы??а т?рбиелеу.
Саба?ты? типі: жа?а.
Саба?ты? к?рнекілігі: суреттер, электронды плакаттар.
Саба?ты? ?дісі: к?рнекі баяндау
Саба?ты? барысы:
1. ?йымдастыру.
2. Жа?а саба?ты т?сіндіру.
§3. Жасушаны? ашылу тарихы. ?л?айт?ыш ??ралдар
Тірі а?заларды? орта? белгісі – денесі жасушадан (клеткадан) т?рады. Кез келген тірі а?заны? тіршілік белгілерін са?тайтын е? кіші ??рылымды? б?лшегі – жасуша. К?лемі кіші бол?анымен, мы?да?ан ?осылыстар, ж?здеген заттар жасушада ?дайы т?зіліп, реакция тізбегіне ?атысады. Жасушада тірі а?залар?а т?н зат пен энергия алмасу, органикалы? ?осылыстарды? т?зілуі, ?су, к?бею, тыныс алу ж?реді.
Жасушаны? ашылу тарихы микроскопты? шы?уына байланысты. 1590 - 1610 жылдарды? аралы?ында оптика шеберлері голландиялы? ?келі - балалы Янсендер жары? микроскобын ойлап тапты. Микроскоп шы??аннан кейін ?сімдік жасушасын зерттеу м?мкіндігі туды.
1665 жылы ал?аш рет а?ылшын ?алымы Роберт Гук ?сімдік ?абы?ыны? ж??а кесіндісін микроскоппен ?ара?ан. Ол майда ?яшы?тарды к?ріп, оны жасуша деп ата?ан. ?детте біз жасушаны жай к?збен к?ре алмаймыз. Оны? м?лшері миллиметрді? мы?нан бір б?лігімен ?лшенеді. ?сімдіктер мен жануарлар д?ниесінде денесі бір ?ана жасушадан т?ратын ?те ?арапайым а?заларды біржасушалылар дейді. Біржасушалылар к?пжасушалы а?залар сия?ты тіршілік етеді.
Микроскопты? ??рылысы
Микроскоп (грекше: «микро»– ?са?, «скопэ»– ?араймын) – ?те ?са? заттарды 100 - ден 2 000 есеге дейін ?лкейтіп к?рсететін к?рделі ??рал (1 - сурет).
Микроскопты? негізгі б?лігі – ?лкейтіп к?рсететін ?йнектері бар к?ру т?тігі. К?ру т?тігіні? жо?ары жа?ына 2 линзасы (?йнек) бар окуляр (латынша: «окулус»– к?з) кигізілген. Т?менгі жа?ына бірнеше линзасы бар объектив (латынша: «объектум» – зат) орналас?ан. К?ру т?тігіні? екі жа?ында б?рандасы бар. Б?ранда ар?ылы к?ру т?тігі жо?ары к?теріп, т?мен т?сіруге болатын т?т?а?а (штативке) бекітіледі. К?ру т?тігіні? д?л астында ортасы тесік затты? ?стелше орналасады. Затты? ?стелшені? астында жары? ?абылдайтын айналмалы айнасы бар. Микроскопты? барлы? б?лшектері орны?ты т?ру ?шін табан?а бекітіледі. Затты тек жары?ты? к?мегімен к?ретіндіктен жары? микроскобы деп аталады.
К?ретін затты неше есе ?лкейтетінін білу ?шін окуляр мен объективте жазыл?ан сандарды бір - біріне к?бейтеді. Мысалы, окулярда 15´, ал объективте 40ґ болса, 15ґ40 = 600 есе ?лкейтеді.
Микропрепарат дайындау
скоп?а ?ажетті ??рал - жабды?тар: затты? ?йнек (затты? шыны), жабын ?йнек, су, сапты ине, тамыз?ы (пипетка). Кез келген затты микроскоппен ?арау ?шін алдымен препарат (микропрепарат) дайындайды. Ол ?шін затты? шыны?а тамыз?ымен 1 - 2 тамшы су тамызып, о?ан к?ретін затты салады. ?стін жабын шынымен жауып, затты? ?стелшеге орналастырады да микроскоппен ?арайды. К?ретін затты еш уа?ытта сусыз ?арау?а болмайды. ?сімдік жасушасыны? ішкі ??рылысын микроскоппен ?арау?а е? ы??айлысы пиязды? м?лдір ?абы?ы – пияз ??і. Препарат жасау?а аршыл?ан пияз аламыз (2 - сурет). Оны? шырынды ?абатыны? д??ес жа?ынан ж??а м?лдір ?абы?шасын сылып аламыз. Препаратты микроскоппен ?ара?анда, бір - біріне ты?ыз орналас?ан ?зынша пішінді жасушалар к?рінеді. Жасушаны? ?абы?шасы, цитоплазмасы мен ядросы аны? к?рінеді. Суды? орнына йодты? суда?ы ?лсіз ерітіндісін тамызса, ядросы ?о?ыр т?сті болып ай?ын к?рінеді.
* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт