Бунақденелілердің ауру тасымалдаушы зиянкестері

бунақденелілердің адам организміне және қоршаған орта мен ауылшаруашылыққа қандай зиян келтірілетіндігі жайында. оқушылардың оның қандай күресу шаралары бар екендігі жайында айтылады.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Бунақденелілердің ауру тасымалдаушы зиянкестері»

Биология пәні

Сыныбы: 7«Ә»

Күні: 20.01.17

Сабақтың тақырыбы

Бунақденелілер адам ауруларын тасымалдаушылар. Ауру тасымалдаушылармен күресу.

Сабақтың мақсаты

Барлық оқушы істей алады:

Отрядтың ішіндегі орман мен ауылшарушылығының зиянкестерін біле алады.

Көпшілігі істей алады:

Адамға ауру тасымалдаушылар бунақденелілерді біле алады.

Кейбірі істей алады:

Бунақденелілердің адам ағзасына және қоршаған ортаға әсер етуші факторларды анықтау

Оқу нәтижелері

Ауру тасымалдаушыларымен күрес жүргізуді біледі Осы отрядтың өкілдерінің ішіндегі орман және ауылшаруашылығы өсімдігінің зиянкестері туралы меңгере алады.

Бірлескен жұмысқа негізделген тәсіл

Тапсырманың түйінің бірлесе отырып анықтау

Тілдік мақсат

Этотология, Паразит бунақденелілер

Уақ

ыты

Сабақ кезеңі

Мұғалім іс - әрекеті

Оқушы іс - әрекеті

2 мин

Ұйымдастыру кезеңі

1.Ынтымақтастық ортаны орнату.

Сыныпты алдын ала топқа бөлу.

Психологиялық дайындық

«Сәлем - сөздің анасы» тренинг өткізу

Оқушылардың назары бір-бірне бөленеді, бір-біріне қарама-қарсы қарап тұрады

· Сәлем достым (қол беріп амандасу)

· Сен қалайсың? (иықтарын қағады)

· Қайда болдың? (құлақтарын тартады)

· Мен сені сағындым (қолдарын жүрекке қояды)

· Сен келдің (қолдарын жаяды)

· Жақсы болды (қатты құшақтайды)

Мұғалімнің айтуы бойынша іс-әрекеттерді жасайды

6 мин

Үй тап

сыр

ма

сы

«Фронталды сұрақтар» 1-топ тапсырмалары:

1. Бунақденеліліерге қандай жәндіктер жатады? Білгендеріңді атаңдар.

2.Жәндіктердің барлығын бунақденелілер деп атауға болады ма? Неге олай атау дұрыс емес деп ойлайсыздар?
3. Өрмекшітәрізділердің екінші жұп аяғы.
4. Бунақденелілер қандай жәндік?
5. Бунақденелілердің құрылысы неше бөліктен тұрады.
«Сәйкестендіру тесті» 2-топ тапсырмалары:

Шыбын		Шаншып сору
Маса		Сүзіп жалаушы
Тарақан		Түтіктәрізді ауызбен сорушы
Балара		Кеміруші
Көбелек		Кеміріп жалаушы

В)Бунақденелілердің ауыз мүшелерінің ерекшеліктерін ажыратып айтыңдар

С)Мына даму қандай көбеюдің түріне жатады?

1-топ жауаптары:

1.Қоңыздар,шыбындар,масалар,көбелектер,құмырсқа,инеліктер

2. Жәндіктердің барлығын бунақденелілер деп атай алмаймыз,себебі олар 6 аяқты,басым бөлігінде қанаттары болады,2 мұртша,күрделі ж/е жай құрылысты көздер болады.

3. Екінші жұп аяғы-тұтқы аяқ

4.көпжасушалы, омыртқасыз жәндіктер класын жатады.

5. Негізгі ерекшелігі айқын үш бөлімнен тұрады: бас,көкірек,құрсақ бөлімдерінен.

2-топ жауаптары:

1.шыбын-сүзіп жалаушы

2. маса-шаншып сорушы

3.тарақан-кеміруші

4.балара-кеміріп жалаушы

5.көбелек- Түтіктәрізді ауызбен сорушы

3 топ жауаптары: суретпен жұмыс

ҚоңыздарБалараМасаКөбелек

Кеміруші Кеміріп-жалаушыШаншып-сорушыТүтік тәрізді

4 топ жауаптары: суретпен жұмыс

1. Тура; 2. Шала; 3. Түрленіп даму

2 минут

Жаңа сабақ

қа көшу..

5 Мин

Талқылауға

+15

мин

(қорғау)

Негіз

гі бөлім

Күн суытқан соң шыбын, маса, балара, шегіртке 4-і орман ішіндегі үйлеріне келіп жайғасты. Бірақ, кім қайда орналасқаны белгісіз. Оқушылар сіздер таба аласыздар ма? Есігі күндіз-түні ашық тұрған үйдегі жәндік шала түрленіп дамиды. Жасыл бояумен боялмаған үйдегі жәндіктің ауыз мүшесі кеміріп-жалағыш, от жанып тұрған үйдегі жәндік адамдарға зиянды. Ал пердесі жоқ үйдегі жәндік толық түрленіп дамиды.

Оқушылар жаңа сабаққа мақсат қояды

Білемін	Білгім келеді	Білмеймін

Көптеген бунақденелілер (бүйі, қарақұрт, құршаян, кене, т. б.) улылығымен, паразиттік тіршілігімен, ауру таратқыштығымен, омыртқалы жануарға және адамға зиянды. Паразит бунақденелілер (маса, қандала, бүрге, бит, тарақан, т. б.) көптеген қауіпті ауруларды таратып, адамдарға зиянын тигізеді. Ауыл шаруашылығына өте қауіпті бунақденелілердің бірегейі - азиялық шегіртке.

Топпен жұмыс. Әр топ таңдаған нұсқаулық картаның тақырыбын атап

Жауабы (1-шегіртке, 2- шыбын, 3- маса, 4- балара)

-Оқушылардың бүгінгі сабақта қойған мақсаттары .......

Оқушылар мақсат қояды

БББ жауап береді

1-топ. Адамға ауру тудыратын ауру таратқыш –бунақденелілер Мысалы;

• Бөлме шыбыны ішек инфекциясының – тырысқақ, қантышқақ, іш – сүзегі т.б. қоздырушыларының механикалық таратушылары болып табылады.

/3 минут/

2 –топ Ауылшаруашылық өсімдіктерінің зиянкестерін талқылау.Мысалы:Негізгі қорегі қамыс болғанына қарамай , үйір 1-2 сағат ішінде мыңдаған астық алқабын жоқ қылып жібереді , сонымен қатар капуста , қарбыз , күнбағыс және тағы басқа қоректеніп , біршама зиян келтіреді

3-топ Орман зиянкестері қоршаған ортаға зияны.

4-топ Ауру тасымалдаушылармен күрес талқылау, ұсыныстары мен мысалдар келтіру

1)әдіс биологиялық- зиянкестерді басқа жәндіктермен аулау

2)әдіс химиялық-хим-қ дәрі-дәрмектер

3)әдіс терімшілік- қолменен жинау

мин

Екі жақты күнделік:

•оқушылар бунақденелілердің пайда зиянын айтады:

1.Бунақденелілердің пайдасы

2.Бунақденелілердің зияны

мин

Веер әдісі:

Оқушылар сағат тілімен бір-біріне сұраққа жауап алады.

Кестені толтырады.

7мин

Бекіту

Тест тапсырмалары:

Жауабы: 1Б, 2Ә, 3А, 4Ә, 5А, 6А, 7Г.

Қорытынды: Бунақденелілер -буынаяқтылардың түрді ең көп қамтыған үлкен класы. Көпшілігі құрлықта мекендейтін, демтүтік арқылы ауамен тыныс алатын, дара жыныс

ты, буынаяқты жәндіктер.

Қызық болғаны	Үйрендім		Қажет болғаны

Оқушылар веер әдісі арқылы алған білімдерін тиянақтап жинақтайды

2 мин

Баға

лау

Оқушыларға критерий арқылы бағалау парақтарын толтыруды ұсынады

Оқушылар сабақ бойына өздерінің белсенділіктерін бағалайды, жауап парақтарын толтырып, бағаларын қойып, мұғалімге тапсырады.

ү/т

§47 Бунақденелілер адам ауруларын тасымалдаушылар. Ауру тасымалдаушылармен күресу

Тақырыпты оқу. Қосымша әдебиеттерден, ақпарат көздерінен мәліметтер алу.
«Менің сүйікті бунақденем, оны қалай қорғаған дұрыс» эссе жазу.
Сөзжұмбақ құрастыру.

1мин

Рефлексия

«Қызықты мәлімет» әдісі арқылы оқушылар қандай бунақдене екені айтады

Оқушы мұғаліммен кері байланыс жасау үшін толтырған қағаздарын почтаға салуға болады.

1.Бунақденелілердің денесі:
А) баскөкірек, құрсақ
Ә) құрсақ, көкірек
Б) бас, көкірек, құрсақ
2. Бунақденелілерде:
А) 4 жұп аяқ
Ә) 3 жұп аяқ
Б) 2 жұп аяқ
В) 1 жұп аяқ
3. Бунақденелілердің көпшілігнде қанат бар. Олардың саны:
А) 1 не2 жұп
Ә) 2 жұп
Б) 1 жұп
4. Бунақденелілердің қанаты бекінген:
А) кеудеге, құрсаққа
Ә) кеудеге
Б) баскөкірекке, құрсаққа
В) баскөкірекке
5. Бунақденелілердің қанайналым жүйесі:
А) ашық
Ә) жабық
6. Жүрегі орналасқан:
А) дененің артқы жағында ішек үстінде
Ә) құрсақ жағында ішек астында
В) бас жағында
7. Зәр шығару жүйесі:
А) мальпигий түтікшелері
Ә) бүйрек
Б) ауа қапшықтары
Г) мальпигий түтікшелері және сатан без.

Ә) кеудеге
Б) баскөкірекке, құрсаққа
В) баскөкірекке
5. Бунақденелілердің қанайналым жүйесі:
А) ашық
Ә) жабық
6. Жүрегі орналасқан:
А) дененің артқы жағында ішек үстінде
Ә) құрсақ жағында ішек астында
В) бас жағында
7. Зәр шығару жүйесі:
А) мальпигий түтікшелері
Ә) бүйрек
Б) ауа қапшықтары
Г) мальпигий түтікшелері және сатан без.

Қызықты сұрақтар. «Кім жылдам?»

1)Көл шаянының неше аяғы бар? (бес жұп аяқ)

2)Дәуіттің құлағы қай жерде орналасқан? (алдыңғы аяғында)

3)Дәуіт ненің көмегімен шырылдайды? (алдыңғы аяқтарының көмегімен)

4)Бал аралары бір бірін қалай ұғысады? (билері арқылы)

5)Құмырсқаның илеуі неліктен күмбез тәріздес болады? (күннің шуағын күні бойы жан жағынан қыздыру үшін)

6)Жұмысшы құмырсқалар неліктен көбеюге қатыспайды? (аналық құмырсқа жұмысшы құмырсқа мен араның жыныс бездерінің дамуына зиянды заттар бөліп шағарады)

7)Бунақденелілердің пайдасы мен зияны қандай? (Зиянды кенелер адамның терісіне, жабайы және үй жануарларына зиянды, орамжапырақ құрты және колорад қоңызы. Пайдасы бал арасы өсімдіктерді тозаңдандырады, бунақденелілердің кейбір түрлері тазалықшы, қураған ағаштардың бұтақтары мен өлі жануарлардың денелерін қарашіріндіге айналдыралдырады.)

-голиаф дүниежүзіндегі ең ауыр қоңыз

-құс жегіш өрмекші салмағы -228см

Адам денсаулығына зиянды: маса, бит, бүрге, шегіртке.

Денесіне кене түскен мал арық, азымтал болады. Қой малын кенеден сақтандыру үшін, олардың жүндерін қырқып, әдейі әзірленген ерітіндіде тоғытады.

-Шегірткелердің үйірімен ұшуының қандай зияны бар? (бір, екі сағатта жүздеген, типті мыңдаған гектар егістікті тып типыл етеді )

Дегенмен кейбір бунақденелілер «Қызыл кітапқа» енгізілген. Ақтеңбіл дәуіт ең қомағай дәуіт. Ол Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген. Олардың дернәсілі 85 күн дамығанда бір кг үш жүз грамм бунақденелілермен қоректенеді. Аналық ақ теңбіл дәуіттің қомағайлығы ерекше, олар аталық ақтеңбіл дәуітті де жеп қояды.

Зертханалық жұмыс № 4

Тақырыбы: Кластың жалпы сипаттамасы. Бунақденелілердің көптүрлілігі. Бунақденелінің құрылысындағы ерекшеліктер. Қозғалуы. Қоректенуі. Тыныс алуы. Бунақденелілерді қолға үйрету, мысалы тұт және емен жібек көбелектері.

Мақсаты: Бөлме шыбынының сыртқы құрылысы. Жеміс шыбыны дрозофиланың дернәсілін және ересек дарағын қарау.

Бөлме шыбыны. Жер бетінде кең таралған. Қара түсті, ірі жәңдік. Ауыз аппараты жалаушы – сорушы типті. Шыбындар 100 – 150 жұмыртқа жұмыртқалайды, толық түрленіп дамиды, жыл бойына көбейеді. Бөлме шыбыны – ішек инфекциясының – тырысқақ, қантышқақ, іш – сүзегі т.б. қоздырушыларының механикалық таратушылары болып табылады.

Үй шыбыны. Барлық жерлерде кездеседі. Денесінің түсі қоңыр, аяқтары, қылтанақтары сары түсті. Адамның қалдық тамақтарымен қоректенеді. Ішек ауруларының қоздырғыштарының механикалық таратушысы.

Бөлме шыбынының сыртқы құрылысы.