Орамжапырақ тұқымдастар олардың түрлері

Сабақтың тақырыбы: §25. Асқабақ және орамжапырақ тұқымдастар

Зертханалық жұмыс №9

Тұқымжарнақ

Жапырақтарының жүйкеленуі

Тамырлар жүйесі

• Құтырған қияр

• Чайот

• Итжүзім

(переступень)

Бір тұқымды

Көпжылдық өсімдік

Екі үйлі өсімдік

Асқабақ тұқымдастары:

• Ұзын сағақты, жай жапырақты болады. Аталық және аналық гүлдері жеке-жеке бір өсімдікте, жапырақ қолтығында, шашақты гүлшоғыр түрінде немесе жеке өседі.

Т (5) К (5) А (2)+(2)+1 Ж 0

ҰЗЫН ГҮЛСАҒАҚ

Т (5) К (5) А 0 Ж (3) ҚЫСҚА ГҮЛСАҒАҚ

Асқабақ тұқымдастары

Жемісінің салмағы 100кг жететін түрлері де бар.

• Қияр - көкөністік өсімдік. Гүлдері дара жынысты. Бір өсімдікте аталық та, аналық та гүл кездеседі. Құрамы 95-98% судан тұрады. Корнишоны – кішкентай маринадталған қиярлар кеңінен танымал.

• Қиярдың гүлі

• Қияр

• Қауын – біржылдық щөптекті өсімдік. Көпшілігі даражынысты, қосжыныстылары аз кездеседі. Жемісі - қабақ 20кг дейін тартады.. Жемісінен:

қауынқақ, қауынқұрт, бал-бекмес

алады. Оның құрамында-

60 % қант болады.

• Қауынның тұқымынан

25-30 % тағамдық май алынады.

• Орамжапырақгүлділер. Шаршыгүлділер тұқымдасы

Олар шөптект,і кейде шала бұталы қосжарнақты. Қосжынысты гүлі шаршы (крест) болып орналасқандықтан, орамжапырақгүлді өсімдіктер шаршыгүлділер тұқымдастары деп аталған. Гүлі шашақ шоғырына жиналған. Тостағанша жапырақшасы 4, күлтесі 4-еу, аталығы 6-ау, оның 4-еуі ұзын, 2-еуі қысқа, аналығы 2 жеміс жапырақшасынан тұрады. Жемісі – бұршаққын немесе бұршаққынша .

Орамжапырақгүлділер. Шаршыгүлділер тұқымдасы

1

-Ақ қыша

- гүлшоғыры –

шашақ

– гүлі

- Жабайы

шомыр

- сеппе шомыр

- Жемісі-

бұршаққын

1а

1б

2

3

4

Орамжапырақтардың түрлері:

1 –аққауданды;

2– қызылқауданды;

3 – савой орамжапы-

рағы

Брюссель орамжапырағы

Түсті орамжапырақ

Брокколи

Брокколи

• Қышабас, жұмыршақ – орамжапырақ тұқымдастардың ішіндегі арамшөптері

Қышабас

• Орамжапырақгүлділер тұқымдасының көпшілігі халық шаруашылығында маңызды рөл атқарады . Орамжапырақ, шомыр, шалғам, тарна – көкөніс өсімдіктері.
• Қыша, ақжелкек – татымды; рапс, арыш – майлы; ақбасқурай – дәрілік өсімдіктер. Қышабас, жұмыршақ тәрізді арамшөптер де бар.
• Орамжапырақгүлділер (шаршыгүлділер) тұқымдасы гүлінің формуласы: жабайы шомырдікі – Т 2+2 К 4 А 2+4 Ж (2) .

• Сергіту сәті.

Асқабақтан жасалған тағамдар

Аққауданды орамжапырақтан жасалған тағамдар

Асқабақ тұқымдастарының гүлінің құрылысы

Асқабақ: А — аталық гүлдің тігінен кесіндісі;

Б — аталық (біріккен аталық); В — аналық гүлдің кесіндісі;

Г —аналық(жатын); Д — жатынның кесіндісі.

Асқабақтың аталық гүлі

Асқабақтың аналық гүлі

Үйге: § 25.

Оқып білу, кестені аяқтау

“ Орамжапырақгүлділер “ -тақырыбына хабарлама дайындау