Ас?аба? т??ымдас ?сімдіктер.

Жалпы

ма?саттары:

О?ушыларды? назарын негізгі к?к?ніс да?ылдарыны? биологиялы? ерекшеліктеріне аудара отырып, оларды? т?рлерімен,?рт?рлі іріктемелерімен,к?тіп-баптау,к?шіріп отыр?ызуды ?йрету,білімдерін ?алыптастыру.

К?тілетін н?тиже:

Ас?аба? т??ымдас ?сімдіктерді? т?рін біледі.Олар?а ?алай к?тім жасау керек екенін толы? ма?л?мат алады.

Саба? ?дісі:

Топты?,с?ра?-жауап,талдау.

Саба? к?рнектілігі:

Кітап,суреттер,топыра?,ыдыс,кішкентай белшік,су,т??ым.

?йымластыру кезе?і:

-О?ушылармен с?лемдесу,т?гелдеу

-О?ушыларды топ?а б?лу

-О?ушыларды? ??рал-жабды?тарын тексеру

?й тапсырмасын

С?рау:

?ызы?ушылы?ты ояту:

«Топтастыру»стратегиясымен топ?а б?лемін.1-топ «Т??ым».2-топ «?сімдік».?р топ?а с?ра? ?ою ар?ылы ?й тапсырмасын с?раймын.

Біржылды? к?к?ніс да?ылдарын ата?дар?.?андай ?сімдіктер к?пжылды? ?сімдіктер деп атайды?

Жа?а саба?:

«Ми?а шабуыл» стратегиясын пайдаланып екі топ?а с?ра?.

1.К?кеніс шаруашылы?ына ?андай шаруашылы? жатады?.

2.Ашы? ж?не жабы? топыра?ты к?кеніс шаруашылы?ы дегеніміз не?.

Ма?ананы ашу.

Жа?а саба?ты т?сіндіру: Ас?аба? ж?не орамжапыра? т??ымдастар
Ас?аба? т??ымдастар б?лар - ба?ша ?сімдіктері. “Ба?ша”парсыны? “ша?ын ба?” деген с?зінен негіз алады. Онда ?сірілетін ?сімдіктерді ба?шада ?сетін да?ылдар деп есептейді. Ас?аба?, ?арбыз, ?ауын, ?ияр - ба?шада ?сірілетін ?осжарна?ты ?сімдіктер. ?азір ба?шада ?сімдіктерді? 900 т?рі белгілі. ?аза?станда 9 т?рі бар. Б?л ?сімдіктерді? к?пшілігі бізге б?рыннан таныс.

Ба?ша ?сімдіктеріні? негізгі ерекшеліктері - ш?птекті біржылды? ?сімдіктер. ?аза?станда ас?аба? т??ымдастар?а жататын к?пжылды? ?сімдікті? бір т?рі ?аратау ма?ында кездеседі. Ол ??тыр?ан ?ияр. ?ркендері шырмалып немесе т?селіп ?седі я?ни олар - жата?ан саба?ты ?сімдіктер. Б?ларды? саба?ында м?ртшалары бар. М?ртша - ?згерген ?ркен. Ас?аба? т??ымдастар тропиктік, субтропиктік, елдерде тарал?ан. Олар негізінен ал?анда м?дени ?сімдіктер.

Ас?аба? т??ымдастар ?зын са?а?ты, жай жапыра?ты болады. Г?лдері жапыра? ?олты?ында, шаша?ты г?лшо?ыр т?рінде немесе жеке ?седі. К?пшілігі дара жынысты, ?осжыныстылары да кездеседі.

Ас?аба? т??ымдастарды? г?лінде жі?ішке 5 тоста?анша жапыра?шалары, 5 т?тас?ан к?лтесі бар. Аталы?ы 5 - еу, оны? 4 - еуі т?тасып, екі - екіден біріккен. Бір аталы?ы бос т?рады. Кейде 5 аталы? т?тасып, г?л ортасына ба?ана т?зеді. Аталы? тоза?ды?ы - имек. Аналы? жатыны ?ш ?ялы. Жемісі - ?аба?. Ас?аба? т??ымдастарды? т??ымы к?п болады. Бір т??ымды т?рлері де бар мысалы, мексикалы? ?ияр - чайот.

Ас?аба? т??ымдастар ба?шада ?сірілетін м?дени ?сімдіктер болып саналады. Б?лар – жемісі ірі ?сімдіктер.

Ас?аба? - ірі жемісті та?амды?, д?рілік, малазы?ты? ж?не с?ндік, біржылды? ш?птекті ?сімдік. Оны? ?зынды?ы 5 метрге жететін жата?ан саба?ы болады. Бес ?ырлы саба?ында тікенектер к?п ?скен, Жай жапыра?тарында ?арама - ?арсы орналас?ан м?ртшалары бар. М?ртша - т?рін ?згерткен ?ркен, жата?ан саба?ы н?зік бол?анды?тан, жан - жа?ында бас?а ?сімдікке оралу?а тіпек ?шін ?ажет. Жапыра?ы - ірі, та?тасыны? жиегі 5 салалы тілімденген жай жапыра?. Г?лі дара жынысты, бір?йлі, жапыра?ы ?олты?ында жеке - жеке ?седі.
?ауын - бір жылды? ш?птекті ?сімдік, Г?лі дара жынысты, кейде ?осжынысты болады. Буна?денелер ар?ылы тоза?данады. Жемісі - ?аба?, оны? салма?ы 20 килограмм?а дейін жетеді. ?ауыннан ?рт?рлі та?амды? ?німдер даярланады. Жемісін тіліп, кептіріп ?а? жасайды, ?ауын??рт ?айнатады.
?ияр - ас?аба? т??ымдастарыны? к?к?ністік т?рі. Г?лі ?осжынысты т?рі сирек кездеседі, к?пшілігі даражынысты. 30 - жуы? т?рлері бар. Б?лар - ?ауын туыстас ?сімдіктер. Жемісі - ?аба?, та?ам?а пайдаланады
Орамжапыра?г?лділер. Б?ларды кейде шаршыг?лділер т??ымдасы деп атайды.

Олар - ш?птекті ж?не шала б?талы ?осжарна?ты ?сімдіктер. ?аламшарымызда орамжапыра?г?лділер т??ымдасына жататын 3000 - ?а жуы? т?рлері бар. Жапыра?тары кезектесіп орналасады, б?бешік жапыра?тары болмайды. ?осжынысты г?лі шаршы болып орналас?анды?тан, орамжапыра?г?лді ?сімджіктер шаршыг?лділер т??ымдастары деп атал?ан. Г?лі шаша? г?лшо?ырына жинал?ан. Тоста?анша жапыра?ы 4, к?лтесі 4 - еу, аталы?ы 6 - ау, оны? 4 - еуі ?зын, 2 - еуі ?ыс?а, аналы?ы 2 жеміс жапыра?шасынан т?рады. Г?лдеріні? т?сі а?, сары, ?ыз?ылт, а?шыл к?к т?сті болып келеді. Жемісі - б?рша??ын немесе б?рша??ынша.
Екі топ?а ж?мыс:
1. ВЕЕН диаграмасы
Ас?аба? пен орамжапыра?ты? ерекшеліктері мен ??састы?тары
Ас?аба?. Жемісі - ?аба?, ?зын са?а?ты, жай жапыра?ты
Орамжапыра?. Жемісі - б?рша??ын, жапыра?тары кезектесіп орналас?ан, б?бешік жапыра?тары болмайды.
??састы?тары: ?осжарна?ты г?лді, ба?ша ?сімдіктері

2. Биологиялы? диктант
1. Ас?аба? пен орамжапыра? т??ымдастар … класына жатады. (?осжарна?тылар)
2. Ба?ша ?сімдіктеріні? негізгі ерекшеліктері - … (ш?птекті бір жылды?)
3. …- т?рін ?згерткен ?ркен.(м?ртша)
4. ?аза?станда ба?ша ?сімдіктеріні? … т?рі бар.(9)
5. Ас?аба? жемісі -… (?аба?)
6. Орамжапыра?г?лділерді? жапыра?тары … орналас?ан.(кезектесіп)

Сергіту. Ж?мба?тар
1. Жерде жатып желіндейді, К?з т?скенше желінбейді
?ндеместен т?лдеп жатыр, Су бері?дер ш?лдеп жатыр
(?ауын - ?арбыз)

2. Отыз к?йлек киінген,Бір т?йме жо? ілінген
(орамжапыра?)

3. Сопа?ша к?к ??і бар,Пайдалы, м?лдір с?лі бар
Піскен кезде жияр,Оны? аты …(?ияр)

4. Іші сары, сырты ?атты,Д?ні - д?рі, д?мі - т?тті
Пісіріп жесе?, ас – тама?,Оны? аты …(ас?аба?)

5. К?к ла?ым к?генде т?рып семірген
(?арбыз)

6. Б?л не деген к?п киім,Жетпіс ?абат к?к киім
Т?ймелеуге жетпейді,Жа?быр одан ?тпейді
(?ыры??абат)

Кері байланыс

?з ойларын ?а?аз?а жазады.

?Й тапсырма:

Ас?аба? т??ымдас ?сімдіктер о?ып келу.

Ба?алау:

Топты? ба?алау.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Ас?аба? т??ымдас ?сімдіктер.»

№27. 5 а,ә,б,в,е,ж,д. Күні:04.04.16. Бекітемін:

Сабақтың тақырыбы: «Асқабақ түқымдас өсімдіктер»
Сабақтың мақсаты:
Білімділігі: Оқушыларға жабық тұқымды өсімдіктердің қосжарнақты класы бөлімін және оған жататын асқабақ және орамжапырақ тұқымдастар туралы мағлұмат беру
Дамытушылығы: Оқыту кезінде оқушыларға түрлі тапсырмалар мен жұмыстар бере отырып, оқушылардың ойлау қабілеттерін, қиялдарын, жадысын, шығармашылық қабілеттерін арттырып, сабаққа қызығушылықтарын ояту
Тәрбиелігі: Оқушыларды өз беттерімен жұмыс жасауға, тапсырылған жұмысты мұқият орындауға, алған білімдерін іс - жүзінде қолдана білуге тәрбиелеу

Сабақтың түрі: аралас сабақ
Сабақтың әдісі: түсіндіру, сұрақ - жауап, тапсырмалар
Сабақтың көрнекілігі: слайдтар, асқабақ, қияр, орамжапырақ

Сабақ жоспары:
1. Ұйымдастыру
2. Рефлексия
3. Үй тапсырмасын сұрау
4. Жаңа сабақты түсіндіру.
5. Артық болмас білгенің!
6. Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары

а) ВЕЕН диаграмасы
ә) Биологиялық диктант
б) Сергіту. Жұмбақтар
г) «Биологиялық почта» ойыны
7. Оқушыларды бағалау
5. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың жүру барысы:
I. Ұйымдастыру
Рефлексия
Сәлеметсіздер ме, балалар! Мен сіздерге мынадай көңіл - күймен келдім. (күнді көрсету)
Ал сіздердің көңіл - күйлеріңіз қандай?
Оқушыларға карточкалар (күн, бұлт, бұлт арасындағы күн) таратылған. Әр оқушы өзінің көңіл - күйін білдіретін карточканы көтереді.

II. Үй тапсырмасын тексеру
Үй тапсырмасын «Бинго» ойыны арқылы сұрадым.
1. Қосжарнақтылар класына қандай өсімдіктер жатады?
2. Қосжарнақтылар класына жалпы сипаттама
3. Көкнәр тұқымдастарына сипаттама
4. Алабота тұқымдасына қандай өсімдіктер жатады, маңызы қандай?
5. Сексеуіл қандай өсімдік, оның қандай пайдасы бар?
Үй тапсырмасын сауалнама жұмысы арқылы қорытындыладым.

III. Жаңа сабақ
Асқабақ және орамжапырақ тұқымдастар
Асқабақ тұқымдастар бұлар - бақша өсімдіктері. “Бақша”парсының “шағын бақ” деген сөзінен негіз алады. Онда өсірілетін өсімдіктерді бақшада өсетін дақылдар деп есептейді. Асқабақ, қарбыз, қауын, қияр - бақшада өсірілетін қосжарнақты өсімдіктер. Қазір бақшада өсімдіктердің 900 түрі белгілі. Қазақстанда 9 түрі бар. Бұл өсімдіктердің көпшілігі бізге бұрыннан таныс.

Бақша өсімдіктерінің негізгі ерекшеліктері - шөптекті біржылдық өсімдіктер. Қазақстанда асқабақ тұқымдастарға жататын көпжылдық өсімдіктің бір түрі Қаратау маңында кездеседі. Ол құтырған қияр. Өркендері шырмалып немесе төселіп өседі яғни олар - жатаған сабақты өсімдіктер. Бұлардың сабағында мұртшалары бар. Мұртша - өзгерген өркен. Асқабақ тұқымдастар тропиктік, субтропиктік, елдерде таралған. Олар негізінен алғанда мәдени өсімдіктер.

Асқабақ тұқымдастар ұзын сағақты, жай жапырақты болады. Гүлдері жапырақ қолтығында, шашақты гүлшоғыр түрінде немесе жеке өседі. Көпшілігі дара жынысты, қосжыныстылары да кездеседі.

Асқабақ тұқымдастардың гүлінде жіңішке 5 тостағанша жапырақшалары, 5 тұтасқан күлтесі бар. Аталығы 5 - еу, оның 4 - еуі тұтасып, екі - екіден біріккен. Бір аталығы бос тұрады. Кейде 5 аталық тұтасып, гүл ортасына бағана түзеді. Аталық тозаңдығы - имек. Аналық жатыны үш ұялы. Жемісі - қабақ. Асқабақ тұқымдастардың тұқымы көп болады. Бір тұқымды түрлері де бар мысалы, мексикалық қияр - чайот.

Асқабақ тұқымдастар бақшада өсірілетін мәдени өсімдіктер болып саналады. Бұлар – жемісі ірі өсімдіктер.

Асқабақ - ірі жемісті тағамдық, дәрілік, малазықтық және сәндік, біржылдық шөптекті өсімдік. Оның ұзындығы 5 метрге жететін жатаған сабағы болады. Бес қырлы сабағында тікенектер көп өскен, Жай жапырақтарында қарама - қарсы орналасқан мұртшалары бар. Мұртша - түрін өзгерткен өркен, жатаған сабағы нәзік болғандықтан, жан - жағында басқа өсімдікке оралуға тіпек үшін қажет. Жапырағы - ірі, тақтасының жиегі 5 салалы тілімденген жай жапырақ. Гүлі дара жынысты, бірүйлі, жапырағы қолтығында жеке - жеке өседі. Аталық гүлінің формуласы: Т(5) К(5) А(2)+(2)+1Ж0

Аналық гүлінің формуласы: Т(5) К(5) А0Ж(3)
Қауын - бір жылдық шөптекті өсімдік, Гүлі дара жынысты, кейде қосжынысты болады. Бунақденелер арқылы тозаңданады. Жемісі - қабақ, оның салмағы 20 килограммға дейін жетеді. Қауыннан әртүрлі тағамдық өнімдер даярланады. Жемісін тіліп, кептіріп қақ жасайды, қауынқұрт қайнатады.
Қияр - асқабақ тұқымдастарының көкөністік түрі. Гүлі қосжынысты түрі сирек кездеседі, көпшілігі даражынысты. 30 - жуық түрлері бар. Бұлар - қауын туыстас өсімдіктер. Жемісі - қабақ, тағамға пайдаланады
Орамжапырақгүлділер. Бұларды кейде шаршыгүлділер тұқымдасы деп атайды.

Олар - шөптекті және шала бұталы қосжарнақты өсімдіктер. Ғаламшарымызда орамжапырақгүлділер тұқымдасына жататын 3000 - ға жуық түрлері бар. Жапырақтары кезектесіп орналасады, бөбешік жапырақтары болмайды. Қосжынысты гүлі шаршы болып орналасқандықтан, орамжапырақгүлді өсімджіктер шаршыгүлділер тұқымдастары деп аталған. Гүлі шашақ гүлшоғырына жиналған. Тостағанша жапырағы 4, күлтесі 4 - еу, аталығы 6 - ау, оның 4 - еуі ұзын, 2 - еуі қысқа, аналығы 2 жеміс жапырақшасынан тұрады. Гүлдерінің түсі ақ, сары, қызғылт, ақшыл көк түсті болып келеді. Жемісі - бұршаққын немесе бұршаққынша.
Орамжапырақ гүлділер тұқымдасы гүлінің формуласы: жабайы шомырдікі -
Т2+2К4А2+4Ж(2)

Артық болмас білгенің!

Асқабақ пен дермене (жусанның түрі) ұрығының ұнтағынан бір - бір ас қасық алып, сол ұнтақты жарты килограмм сол ұнтақты қара мейізге қосып темір келіде жаншып, осының бас бармақтайын күніне 4 рет ішқұрты бар балаға жегізсе, бір күннің ішінде іштегі құртты айдап шығады. Сонымен қатар асқазан, ұлтабар және ішек жараларына ем үшін осы қосындыны береді.

Асқабақты сүтке қайнатып ас орнына жиі ішсе - бауыр, көкбауыр, қант диабеті ауруларына өте жақсы ем. Ал асқабақ сабағын суға қайнатып ішсе, несеп жүргізеді, бүйрек пен жүректің ісініп ауырғанын қайтарады.

IV. Бекіту
1. ВЕЕН диаграмасы
Асқабақ пен орамжапырақтың ерекшеліктері мен ұқсастықтары
Асқабақ. Жемісі - қабақ, ұзын сағақты, жай жапырақты
Орамжапырақ. Жемісі - бұршаққын, жапырақтары кезектесіп орналасқан, бөбешік жапырақтары болмайды.
Ұқсастықтары: Қосжарнақты гүлді, бақша өсімдіктері

2. Биологиялық диктант
1. Асқабақ пен орамжапырақ тұқымдастар … класына жатады. (қосжарнақтылар)
2. Бақша өсімдіктерінің негізгі ерекшеліктері - … (шөптекті бір жылдық)
3. …- түрін өзгерткен өркен.(мұртша)
4. Қазақстанда бақша өсімдіктерінің … түрі бар.(9)
5. Асқабақ жемісі -… (қабақ)
6. Орамжапырақгүлділердің жапырақтары … орналасқан.(кезектесіп)

V. Сергіту. Жұмбақтар
1. Жерде жатып желіндейді
Күз түскенше желінбейді
Үндеместен төлдеп жатыр
Су беріңдер шөлдеп жатыр
(қауын - қарбыз)

2. Отыз көйлек киінген
Бір түйме жоқ ілінген
(орамжапырақ)

3. Сопақша көк өңі бар
Пайдалы, мөлдір сөлі бар
Піскен кезде жияр
Оның аты …(қияр)

4. Іші сары, сырты қатты
Дәні - дәрі, дәмі - тәтті
Пісіріп жесең, ас - тамақ
Оның аты …(асқабақ)

5. Көк лағым көгенде тұрып семірген
(қарбыз)

6. Бұл не деген көп киім
Жетпіс қабат көк киім
Түймелеуге жетпейді
Жаңбыр одан өтпейді
(Қырыққабат)
VI. Оқушыларды бағалау
VII. Үйге тапсырма : &27. Асқабақ тұқымдас өсімдіктер.

Ашық сабақ. 7б сынып 24.10.15.
Тақырыбы: «Үстелді жабдықтау мәдениеті».
Сабақтың мақсаты: Асханалық ыдыстармен таныстыру,үстелді жабдықтауға үйрету.Мәдинетіліке,өзін үстел басында дұрыс ұстауға,дұрыс отыруға,әдеп ережелерді ережелерді сақтауға тәрбиелеу.
а) Сабақтың білімділік мақсаты: Жаңа сабақты меңгерте отырып, білімдерін қалыптастыру.
ә) дамытушылық мақсаты: Оқушылардың ой - өрісін, өнерін, шығармашылық қабілетін дамыту.
б) тәрбиелік мақсаты: Үстелді жабдықтау өнері арқылы эстетикалық талғамын арттыру, мәдениеттілікке тәрбиелеу.
Сабақтың әдіс - тәсілі: Баяндау, көрсету.Сто әдісі арқылы түсіндіру.
Сабақтың көрнекілігі: ыдыстардың түрлері,қол орамалдар,дастархан.

Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру кезеңі: Оқушыларды түгелдеп, сарамандық жұмысқа әзірлігін тексеру.
Қызығушылықты ояту:Өткенді қортындылау «Конверттегі сұрақтар» .
Үй тапсырмасы бойынша оқушылардың білімін тексеру.Конвертті ашып оқушыларға сұрақ қоямын.
1) Қамырдың неше түрі бар?
2) Жасалуына қарай, қалай бөлінеді?
3) Басқа елдердікінен аиырмашылығы?
4) Қамырды қалай сақтау керек?
5) Қамырды неше минут жауып қоямыз?
6) Ашыған қамырдан не пісіруге болады?
7) Ашыған қамыр дегеніміз не?
8) Бауырсақты қалай дайындаймыз?
9) Бауырсақтың неше түрі бар?
10) Өздерің қандай бауырсақ білесіңдер?
Мағынаны ашу;\Көрнекілік стратегиясын\ пайдаланып тақтаға үстелдегі ыдыстар қойылған суретті іліп жаңа тақырып түсіндіремін.
Жаңа сабақ; «Ойлан, топтас,талқыла»Оқушылар топқа бөлінеді. 1топқа; Өмірімізді дастарқансыз елестету мүмкін бе?

2топқа;Қазіргі кезде үстел жабдықтаудың неше түрі бар?.

1-топ;Әрине мүмкін емес,себебі тек біздің өмірімізде емес ата-бабаларымыздан келе жатқан салт дәстүріміз.Дастарқан құт-береке болып есептеледі.2-топ;Үстел жабдықтаудың 6-түрі бар,олар;түскі асқа,салқын тағамға арналған,кофе мен шайға,үстел-буфет,мерекелік,ханшалық (жаңа жылдық)дастархан даярлау.

Жалпы дастарханды жабдықтау дегеніміз не? Қазір өркениет кең етек жайған заманда қонақ күту рәсімі де барынша мәдениетті. Қонақ алдына ұсынылатын тәрелке, шанышқы, қасық пен пышақ рет-ретімен, белгіленген тәртібімен орналастырылады.

Дастархан жабдықталуына арнайы тәртіп белгіленген:

— Алдымен фаянс ыдыс пен фарфор ыдыстар қойылады;

— Келесі ретте ас ішу аспаптары қойылады;

— Соңынан барып сусын ішетін шыны стақандар қойылады;

— Майлық төселеді.

Есте сақтау керек: Ешқашан аяғы бар шыны ыдыстарды бел ортасынан ұстамайды, міндетті түрде аяғынан ұстайды.

Дастарханды жабдықтау әр түрлі болады. Ол күн мезгілі мен астың құрамына байланысты.

— Таңғы ас

— Түскі ас

— Кешкі ас.

.Үстел жабдықтауға тоқтасақ.

1.Үстелді қойып аламыз,содан соң дастарқан жаямыз,үстін сүртеміз.

2.Үстелдің шетіне,әр адамның алдына тарелке қояды.

3.Тарелкенің сол жағына шанышқы,оң жағына ас қасық пен пышақ қойылады.Қасық пен шанышқының дөңес жағы төмен қаратылады.

4.Дастарханың ортасына туралған нан салынған ыдысты қоямыз

5.Су ішетін шыны стакандар пышақ пен қасықтың үстінгі жағына қойылады.

Дастарқан үстелдің жиегінен төмен қарай 25см түсіп тұруы керек.Дастарқан жабдығының негізгі элементінің бірі мата майлық болып табылады.Дастарқан жабдықтау кезінде тұз,бұрыш,сірке суы,қыша қонақтардың сұрауы бойынша беріледі.Дастархан жабдықтау кезінде қолданылатын қажетті кездемелік сүлгі.
Қолданылуына қарай оларды әртүрлі әдістермен бүктеледі, тез, оңай ашылуы ескеріледі, ерінді сүрту үшін немесе тізеге жайып қою үшін. Сонымен бірге тазалық ережелерін сақтау үшін де қолданылады. Егер де дастархан жабдықтауға дәмханада тәрелке берілмеген жағдайда, оның артына төрт бүктелген кездемелік сулықты қойып қояды.
Сулықтың түр-түрі болады;қағаздан жасалған,матадан жасаған ,майлық төселеді. Бүгін біз қағаздан жасалған түрін үйренеміз.

Сарамандық жұмыс;екі оқушы шығып үстел жабдықтауды және сулық жасап жарысады.Оқушылардың қайсысы шапшаң екенін,сабақты түсінгенін байқаимыз.Қағаз сулықты алып шетінен ұстап ортаға төрт ұшын біріктіріп ұстап,екінші жағына ауыстырып екінші ұшын тартып қаламыз,сонда көбелек болады солайша тарелкенің үстіне сәндеп қоямыз

Қауіпсіздік ережелер;пышақ,шанышқымен ойнама.Пышақ,шанышқыны адамға ұсынғанда ,сабымен ұсын.Тісіңді шанышқымен шұқылауға болмайды.

Сергіту сәті;Дастарқан,құралдар жайлы мақал-мәтел,жұмбақ айтып демалу.

Қортынды.”Бағдаршам”кері байланыс

1.Түсінген жоқпын,

2Жартылай түсіндім,

3.Түсіндім.
Үй тапсырмасы;Үстел жабдықтауды және сулық жасау түрін үйреніп келу.

Бағалау;Берілген тапсырмалардың орындалуы бойынша бағалау.

Мұнайлы ауданы№11орта мектеп

Дайындаған;Қойбағарова О.А.

2015-2016ж.

Технология
Сабақтың тақырыбы: Қазақтың ұлттық қолөнер бұйымдары.
Сабақтың мақсаты:
а) Білімділік: Қазақтың қолданбалы қолөнер бұйымдарының түрлері мен қолданылатын материалдары және орындау техникасы туралы түсінігін қалыптастыру.
б) Дамытушылық: Оқушылардың қолөнер бұйымдарын дайындау технологиясының бірізділігін меңгерту үшін жағдай жасау. Шығармашылық қиялдың, ойлау әрекетінің дамуын салыстыру, талдау, ептілігін, икемділігін дамыту.
в) Тәрбиелік: Оқушыларды ұлттық қолөнерді жандандыру, ісмерлікке, еңбекке баулу, ұқыптылыққа, жүйелі еңбек етуге және шығармашылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас
Сабақтың типі: жаңа білім беру
Сабақтың әдісі: түсіндіру, сұрақ - жауап, сарамандық, ой қозғау, сайыс
Пәнаралық байланыс: бейнелеу өнері, математика, тарих, әдебиет.
Көрнекілігі: Слайд, қоржын, тұтқыш, түскиіз, бағалау парағы, дайындамалар, топтамалар, нұсқау карта.

Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, оқушылардың назарларын сабаққа аудару, түгендеу.

II. Үй тапсырмасын сұрау:
«Бөшкеден шыққан бас қатырғылар» топ мүшелері бөшкеден (қапшықтан) нөмірлерді алып, сәйкес үй тапсырмасы және қайталау тақырыбы бойынша сұрақтарға жауап береді..
1. Шығармашылық жоба дегеніміз не?
2. Химиялық талшық дайындайтын шикізат?
3. Кестедегі шалу түрлерін ата?
4. Химиялық талшықтардың қасиеті?
5. Тоқу кезінде ілгек бізді қалай ұстау керек?
6. Қандай талшықтарды "синтетикалық" деп атаймыз?
7. Шалмалы бағаншаны қалай тоқимыз?
8. Жасанды және синтетикалық талшықтан алынатын матаны атаңдар?
9. Тоқу үшін қолданылатын иірім жіп түрлері.
10. Қандай талшықтарды "жасанды" деп атайды?

III. Жаңа сабақ:
Қазақ қолөнері, ұлттық өнер өткен өмір еншісіне айналып, оған мән берілмей, кейбір бұйымдарымыздың көзі жоқ болуда, тіпті мұражайдан да таба алмайсың.
Қазақтың қолданбалы өнері дайындалатын материал түріне қарай ағаштан, сүйектен, теріден, металл, текстиль материалдардан дайындалған болып бөлінеді.
Қазақтың ұлттық бұйымдарының түрлері: киіз, тұскиіз, текемет, сырмақ, қоржын, алаша, аяққап, тұтқыш, ою - өрнек, құрақ құрау. Ағаш бұйымдары: сандық, кебеже, адалбақан. Зергерлік бұйымдар: сырға, білезік, сақина, бойтұмар.

Бұл бұйымдар аталған кезде мынадай өлең жолдары ойыңа оралады.

Қолөнер құрақ құрау, ою - өрнек,
Атты баптап, ер тұрман, қамшы өрмек,
Салт - дәстүрі ешкімге ұқсамаған,
Қазақта ғой байлаған жіпті күрмеп.
Қазақта қолөнердің кереметі,
Оюлап шығарған сырмақ пен текеметті.
Қандай шебер, қазақ қыздары, айтыңдаршы,
Құрақты, оюлауды дөңгелетті.

Бүгін біз сол ұлттық қолөнер бұйымдарының бірегейімен танысамыз.

Төсеніш бұйымдары.
Тұскиіз - сәндік үшін төсектің тұсына ұстайтын үй жиһаздарының бірі. Оны жасау үшін нығыз басылған жұқа киіз таңдалып алынады. Тұскиізді безендіріп, әшекейлеу үшін түсті барқыттар, жібек, шұға т. б. маталардан бетіне ою - өрнектер тігіледі.

Текемет - бетіне түрлі түсті ою - өрнек басылған киіз. Оның бетіне жүнді бояп, ою - өрнек жасап, киіз басқан әдіспен басады.

Сырмақ - киізден сырып, оюлап жасалған төсеніш. Екі түсті киізден оймалаған немесе үстіне матадан ою басқан тігістеріне жиек басып, сырып жасайды.

Алаша - жүнді иіріп жіп аламыз, оны әр түрлі түске бояймыз, сол жіптен тоқылған төсеніш. Алаша "терме" және "қақпа алаша" деп екіге бөлінеді. Төсеніш ретінде қолданады.

Үй тұрмыстық бұйымдары.

Кесеқап – кесе салатын қалта. Дәстүрлі қазақ қоғамында көшіп - қонуға лайықталып басқұрдан, былғарыдан жасалған. Кесеқап аяққап, қолдорба сияқты төрт бұрышты етіп жасалмайды. Ұзындау келген тоқылған жалпақ басқұрға кесе сиятындай етіп қалта тігеді де, әр қалтаға кесе салып, сынбайтындай етіп орауға лайықталып жасалады. Оны "қалташық" деп атайды. Кесеқаптың сыртынан байлайтын бауы болады. Кейін кесеқаптарды былғарыдан да жасайтын болды. Кесеқап биіктігі 30 - 35 см түбінің диаметр 10 - 15 см, жоғарғы жағында шашақталып жасалған қақпағы да болады.

Сабақтың тақырыбы: Ою - өрнек ою әдісі

Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Оқушыларға қазақ халқының ою-өрнек түрлерімен таныстырып жасалу жолдарын үйрету.
Дамытушылық: оқушылардың шеберлігін шыңдай отырып, қол икемділігін дамыту.
Тәрбиелік: Оқушыларды жұмысты өз бетінше орындауға үйрету, өнер ерекшеліктерін танып білу арқылы эстетикалық талғам беру.
Сабақтың типі: білім дағдыларын қалыптастыру
Сабақтың әдісі: түсіндіру, сарамандық жұмыс
Сабақтың көрнекілігі: слайдтар, схема, өрнек үлгілері, суреттер.
Пәнаралық байланыс: биология, бейнелеу, математика
Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі: оқушылармен сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру, оқу құралдарын тексеру.

ІІ. Үй тапсырмасы:
IIІ. Жаңа сабаққа дайындық
Қолөнер бұйымдарын еске түсіру (сандық, домбыра, киіз, кілем, ұлттық киім, зергерлік бұйымдар т. б.)
ІҮ. Жаңа сабақ: Ою-өрнек сөзінің мағынасы, тарихы туралы түсінік

Біздің ата-бабамыз қолөнерімен айналысқан, сол өнерді жетілдіріп, ұрпағына мұра етіп қалдырып отырған. Барлық жасалған қолөнер заттарын табиғатпен байланыстырып ою-өрнектермен безендірген. Ою-өрнек деген сөзіміз латын тілінен алынған, “Орнамент” деген ұғымды білдіреді. Мағынасы сәндеу, әсемдеу деген сөзден шыққан.
Ою-өрнектің қолданылуы, топтарын слайд арқылы көрсетіп түсіндіру. Әр өрнектің астарында мағына болады. Мысалы: жұлдыз өрнегі-аспандағы жұлдыз көрінісіне ұқсайды. Ол көбіне кілемдерде жиі қолданылады. Мүйіз тектес өрнектер-мүйізді бейнелейтін өрнек. Олар ұлттық киімдерде, киіз, алаша бұйымдарында кездеседі.
Геометриялық өрнектер және гүл өрнегі-ағаш бұйымдарында т. б. кездеседі. Ұлттық қолөнер бұйымдарын жасап игеру үшін оюды өзіміз жасай білуіміз керек.

Ү. Сарамандық жұмыс: Өз бетінше қарапайым ою түрін ойып қағазға жапсыру.
Балалар әр бұйымның бетін өрнектегенде өрнектерді реттеп орналастыру керек
Ою-өрнек екі жағынан тең болу керек. Мысалы: қошқар мүйіз.
Бұйымға салынатын өрнек түстері бір-бірімен үйлесіп, жарасып түру керек. (слайд суреттер)

Техника қауіпсіздік ережелерін еске түсіру.
Қағазды үш бүктеп өрнек жасау тәсілдерін көрсету. (cхема)
Оқушыларға тапсырма: қағаздан өрнек қиып, жапсырмалау.

YІ. Сабақты бекіту (кестемен жұмыс)
1. Ою-өрнек неше топқа бөлінеді?

2. Жұлдыз өрнегі қандай бұйымдарда қолданылады?
3. Ою-өрнекті рет-ретімен орналастыруды не деп атаймыз?
4. Көбіне қолданылатын өрнек?
YІІ. Сабақты қорыту

Оқушылардың жұмыстарын талдау.
YIІІ. Үйге тапсырма. оюлар түрін ойып үйрену.

№ 27сабақ	Технология	5а,ә,б,в,д,ж,е.	Бекітемін	Бекітемін	Бекітемін
			02.04.16. 11.04.16.

Сабақ тақырыбы:	Қырыққабат тұқымдас көкөністер.
Жалпы мақсаттары:	Оқушылардың назарын негізгі көкөніс дақылдарының биологиялық ерекшеліктеріне аудара отырып, олардың түрлерімен,әртүрлі іріктемелерімен,күтіп-баптау,көшіріп отырғызу және қырыққабат тұқымдас көкөністердің түрімен таныстырып үйрету,білімдерін қалыптастыру.
Күтілетін нәтиже:	Қырыққабат тұқымдас өсімдіктердің түрін біледі.Оларға қалай күтім жасау керек екенін толық мағлұмат алады.
Сабақ әдісі:	Топтық ,сұрақ-жауап,талдау.
Сабақ көрнектілігі:	Кітап,суреттер,топырақ,ыдыс,кішкентай белшік,су,тұқым.
Ұйымластыру кезеңі:	-Оқушылармен сәлемдесу,түгелдеу -Оқушыларды топқа бөлу -Оқушылардың құрал-жабдықтарын тексеру
Үй тапсырмасын Сұрау:	Қызығушылықты ояту:Оқушыларды сурет арқылы топқа бөлемін.1-топ «Көкөніс» ,2-топ «Тұқым» “Конверттегі сұрақтар “алу арқылы өткен сабақты қайталаймыз.
Жаңа сабақ:	«Ойлан,топтас,талқыла»,екі топта көкөніс туралы ойларын ортаға салып,постер қорғайды. «Миға шабуыл» стратегиясы 1.Көкөніс дегеніміз не? 2.Көкөністі қалай таңдаймыз? 3.Тұқым себер алдында неге көңіл бөледі? 4.Өсімдік,егіншілік,мал шаруашылықтарының өзара айырмашылығы неде?. «Бірге ойлаймыз» топпен жұмыс. Әр топқа өсімдік тұқымдастары неше түрге бөлінеді,топтар топтасып,ақылдасып жауап береді.
Кері байланыс	Бағдаршам 1.Түсінген жоқпын,2.Жартылай түсіндім,3.Түсіндім.
ҮЙ тапсырма:	Қырыққабат тұқымдас көкөністер оқып,түсінік айту.
Бағалау:	Топтық.

№ 27сабақ	Технология	5а,ә,б,в,д,ж,е.	Бекітемін	Бекітемін	Бекітемін
			19.03.16. 04.04.16.


c	Асқабақ тұқымдас өсімдіктері.
Жалпы мақсаттары:	Оқушылардың назарын негізгі көкөніс дақылдарының биологиялық ерекшеліктеріне аудара отырып, олардың түрлерімен,әртүрлі іріктемелерімен,күтіп-баптау,көшіріп отырғызуды үйрету,білімдерін қалыптастыру.
Күтілетін нәтиже:	Асқабақ тұқымдас өсімдіктердің түрін біледі.Оларға қалай күтім жасау керек екенін толық мағлұмат алады.
Сабақ әдісі:	Топтық ,сұрақ-жауап,талдау.
Сабақ көрнектілігі:	Кітап,суреттер,топырақ,ыдыс,кішкентай белшік,су,тұқым.
Ұйымластыру кезеңі:	-Оқушылармен сәлемдесу,түгелдеу -Оқушыларды топқа бөлу -Оқушылардың құрал-жабдықтарын тексеру
Үй тапсырмасын Сұрау:	Қызығушылықты ояту: «Топтастыру»стратегиясымен топқа бөлемін.1-топ «Тұқым».2-топ «Өсімдік».Әр топқа сұрақ қою арқылы үй тапсырмасын сұраймын. Біржылдық көкөніс дақылдарын атаңдар?.Қандай өсімдіктер көпжылдық өсімдіктер деп атайды?
Жаңа сабақ:	«Миға шабуыл» стратегиясын пайдаланып екі топқа сұрақ. 1.Көкеніс шаруашылығына қандай шаруашылық жатады?. 2.Ашық және жабық топырақты көкеніс шаруашылығы дегеніміз не?. Мағананы ашу. Жаңа сабақты түсіндіру: Асқабақ және орамжапырақ тұқымдастар Асқабақ тұқымдастар бұлар - бақша өсімдіктері. “Бақша”парсының “шағын бақ” деген сөзінен негіз алады. Онда өсірілетін өсімдіктерді бақшада өсетін дақылдар деп есептейді. Асқабақ, қарбыз, қауын, қияр - бақшада өсірілетін қосжарнақты өсімдіктер. Қазір бақшада өсімдіктердің 900 түрі белгілі. Қазақстанда 9 түрі бар. Бұл өсімдіктердің көпшілігі бізге бұрыннан таныс. Бақша өсімдіктерінің негізгі ерекшеліктері - шөптекті біржылдық өсімдіктер. Қазақстанда асқабақ тұқымдастарға жататын көпжылдық өсімдіктің бір түрі Қаратау маңында кездеседі. Ол құтырған қияр. Өркендері шырмалып немесе төселіп өседі яғни олар - жатаған сабақты өсімдіктер. Бұлардың сабағында мұртшалары бар. Мұртша - өзгерген өркен. Асқабақ тұқымдастар тропиктік, субтропиктік, елдерде таралған. Олар негізінен алғанда мәдени өсімдіктер. Асқабақ тұқымдастар ұзын сағақты, жай жапырақты болады. Гүлдері жапырақ қолтығында, шашақты гүлшоғыр түрінде немесе жеке өседі. Көпшілігі дара жынысты, қосжыныстылары да кездеседі. Асқабақ тұқымдастардың гүлінде жіңішке 5 тостағанша жапырақшалары, 5 тұтасқан күлтесі бар. Аталығы 5 - еу, оның 4 - еуі тұтасып, екі - екіден біріккен. Бір аталығы бос тұрады. Кейде 5 аталық тұтасып, гүл ортасына бағана түзеді. Аталық тозаңдығы - имек. Аналық жатыны үш ұялы. Жемісі - қабақ. Асқабақ тұқымдастардың тұқымы көп болады. Бір тұқымды түрлері де бар мысалы, мексикалық қияр - чайот. Асқабақ тұқымдастар бақшада өсірілетін мәдени өсімдіктер болып саналады. Бұлар – жемісі ірі өсімдіктер. Асқабақ - ірі жемісті тағамдық, дәрілік, малазықтық және сәндік, біржылдық шөптекті өсімдік. Оның ұзындығы 5 метрге жететін жатаған сабағы болады. Бес қырлы сабағында тікенектер көп өскен, Жай жапырақтарында қарама - қарсы орналасқан мұртшалары бар. Мұртша - түрін өзгерткен өркен, жатаған сабағы нәзік болғандықтан, жан - жағында басқа өсімдікке оралуға тіпек үшін қажет. Жапырағы - ірі, тақтасының жиегі 5 салалы тілімденген жай жапырақ. Гүлі дара жынысты, бірүйлі, жапырағы қолтығында жеке - жеке өседі. Қауын - бір жылдық шөптекті өсімдік, Гүлі дара жынысты, кейде қосжынысты болады. Бунақденелер арқылы тозаңданады. Жемісі - қабақ, оның салмағы 20 килограммға дейін жетеді. Қауыннан әртүрлі тағамдық өнімдер даярланады. Жемісін тіліп, кептіріп қақ жасайды, қауынқұрт қайнатады. Қияр - асқабақ тұқымдастарының көкөністік түрі. Гүлі қосжынысты түрі сирек кездеседі, көпшілігі даражынысты. 30 - жуық түрлері бар. Бұлар - қауын туыстас өсімдіктер. Жемісі - қабақ, тағамға пайдаланады Орамжапырақгүлділер. Бұларды кейде шаршыгүлділер тұқымдасы деп атайды. Олар - шөптекті және шала бұталы қосжарнақты өсімдіктер. Ғаламшарымызда орамжапырақгүлділер тұқымдасына жататын 3000 - ға жуық түрлері бар. Жапырақтары кезектесіп орналасады, бөбешік жапырақтары болмайды. Қосжынысты гүлі шаршы болып орналасқандықтан, орамжапырақгүлді өсімджіктер шаршыгүлділер тұқымдастары деп аталған. Гүлі шашақ гүлшоғырына жиналған. Тостағанша жапырағы 4, күлтесі 4 - еу, аталығы 6 - ау, оның 4 - еуі ұзын, 2 - еуі қысқа, аналығы 2 жеміс жапырақшасынан тұрады. Гүлдерінің түсі ақ, сары, қызғылт, ақшыл көк түсті болып келеді. Жемісі - бұршаққын немесе бұршаққынша. Екі топқа жұмыс: 1. ВЕЕН диаграмасы Асқабақ пен орамжапырақтың ерекшеліктері мен ұқсастықтары Асқабақ. Жемісі - қабақ, ұзын сағақты, жай жапырақты Орамжапырақ. Жемісі - бұршаққын, жапырақтары кезектесіп орналасқан, бөбешік жапырақтары болмайды. Ұқсастықтары: Қосжарнақты гүлді, бақша өсімдіктері 2. Биологиялық диктант 1. Асқабақ пен орамжапырақ тұқымдастар … класына жатады. (қосжарнақтылар) 2. Бақша өсімдіктерінің негізгі ерекшеліктері - … (шөптекті бір жылдық) 3. …- түрін өзгерткен өркен.(мұртша) 4. Қазақстанда бақша өсімдіктерінің … түрі бар.(9) 5. Асқабақ жемісі -… (қабақ) 6. Орамжапырақгүлділердің жапырақтары … орналасқан.(кезектесіп) Сергіту. Жұмбақтар 1. Жерде жатып желіндейді, Күз түскенше желінбейді Үндеместен төлдеп жатыр, Су беріңдер шөлдеп жатыр (қауын - қарбыз) 2. Отыз көйлек киінген,Бір түйме жоқ ілінген (орамжапырақ) 3. Сопақша көк өңі бар,Пайдалы, мөлдір сөлі бар Піскен кезде жияр,Оның аты …(қияр) 4. Іші сары, сырты қатты,Дәні - дәрі, дәмі - тәтті Пісіріп жесең, ас – тамақ,Оның аты …(асқабақ) 5. Көк лағым көгенде тұрып семірген (қарбыз) 6. Бұл не деген көп киім,Жетпіс қабат көк киім Түймелеуге жетпейді,Жаңбыр одан өтпейді (Қырыққабат)
Кері байланыс	Өз ойларын қағазға жазады.
ҮЙ тапсырма:	Асқабақ тұқымдас өсімдіктер оқып келу.
Бағалау:	Топтық бағалау.

№ 27сабақ	Технология	5а,ә,б,в,д,ж,е.	Бекітемін	Бекітемін	Бекітемін
			02.04.16. 11.04.16.

Сабақ тақырыбы:	Қырыққабат тұқымдас көкөністер.
Жалпы мақсаттары:	Оқушылардың назарын негізгі көкөніс дақылдарының биологиялық ерекшеліктеріне аудара отырып, олардың түрлерімен,әртүрлі іріктемелерімен,күтіп-баптау,көшіріп отырғызу және қырыққабат тұқымдас көкөністердің түрімен таныстырып үйрету,білімдерін қалыптастыру.
Күтілетін нәтиже:	Қырыққабат тұқымдас өсімдіктердің түрін біледі.Оларға қалай күтім жасау керек екенін толық мағлұмат алады.
Сабақ әдісі:	Топтық ,сұрақ-жауап,талдау.
Сабақ көрнектілігі:	Кітап,суреттер,топырақ,ыдыс,кішкентай белшік,су,тұқым.
Ұйымластыру кезеңі:	-Оқушылармен сәлемдесу,түгелдеу -Оқушыларды топқа бөлу -Оқушылардың құрал-жабдықтарын тексеру
Үй тапсырмасын Сұрау:	Қызығушылықты ояту:Оқушыларды сурет арқылы топқа бөлемін.1-топ «Көкөніс» ,2-топ «Тұқым» “Конверттегі сұрақтар “алу арқылы өткен сабақты қайталаймыз.
Жаңа сабақ:	«Ойлан,топтас,талқыла»,екі топта көкөніс туралы ойларын ортаға салып,постер қорғайды. «Миға шабуыл» стратегиясы 1.Көкөніс дегеніміз не? 2.Көкөністі қалай таңдаймыз? 3.Тұқым себер алдында неге көңіл бөледі? 4.Өсімдік,егіншілік,мал шаруашылықтарының өзара айырмашылығы неде?. «Бірге ойлаймыз» топпен жұмыс. Әр топқа өсімдік тұқымдастары неше түрге бөлінеді,топтар топтасып,ақылдасып жауап береді.
Кері байланыс	Бағдаршам 1.Түсінген жоқпын,2.Жартылай түсіндім,3.Түсіндім.
ҮЙ тапсырма:	Қырыққабат тұқымдас көкөністер оқып,түсінік айту.
Бағалау:	Топтық.

№ 27сабақ	Технология	5а,ә,б,в,д,ж,е.	Бекітемін	Бекітемін	Бекітемін
			02.04.16.

Сабақ тақырыбы:	Қырыққабат тұқымдас көкөністер.
Жалпы мақсаттары:	Оқушылардың назарын негізгі көкөніс дақылдарының биологиялық ерекшеліктеріне аудара отырып, олардың түрлерімен,әртүрлі іріктемелерімен,күтіп-баптау,көшіріп отырғызуды үйрету,білімдерін қалыптастыру.
Күтілетін нәтиже:	Асқабақ тұқымдас өсімдіктердің түрін біледі.Оларға қалай күтім жасау керек екенін толық мағлұмат алады.
Сабақ әдісі:	Топтық ,сұрақ-жауап,талдау.
Сабақ көрнектілігі:
Ұйымластыру кезеңі:	-Оқушылармен сәлемдесу,түгелдеу -Оқушыларды топқа бөлу -Оқушылардың құрал-жабдықтарын тексеру
Үй тапсырмасын Сұрау:
Жаңа сабақ:
Кері байланыс
ҮЙ тапсырма:
Бағалау: