Генетикалық есептердің бұл түрін шығару үшін. Нуклеин қышқылы, құрылысы, гентикалық код, нәруыз синтезі тақырыптарын білу қажет.
Нуклеин қышқылдарының мәселесімен1868 жылы швейцариялық физик Ф.Мишер щұғылданған болатын. Ол ірің жасушалырынан алынған ядро бөлшегін зерттеп, құрамына көміртегі, азот және фосфор кіретін бұрын белгісіз органикалық қосылыс түрін ашты. Ашқан қосылысын ядродан бөліп алғандықтан нуклеин (лат. «nuclei-ядро») деп атады.
1874 жылы Пиккард балық спермасынан бөлініп алынған нуклеин құрамынан жаңа азоттық негізді ашты. Ол- құрамында екі азот атомы бар гетероциклдік қосылыстардың бірі пуриндер тобына жататын гуанин еді.
Түсінікті болу үшін геретоцикл деген не екеніне және оны не себті негіз аталатындығына тоқтала кетейік.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Генетика есептерін шығару жолы»
Ж.Егінбаев атындағы интернаты бар орта мектептің
биология пәнінің мұғалімі Уәлиев Ұлан Бақыткелдіұлы
ГЕНЕТИКА
Тұқым қуалаушылық
Өзгергіштік
1. Қашан?
2.Бұл кім?
1.1828ж- Ұрық ұқсастығы заңын К.Бер ашты
2. 1841ж– Жасушалардың амитоз арқылы бөлінуін Ремак анықтады.
3.1865ж- Г.Мендель генетиканың ғылым ретінде негізін қалады.
4. 1898ж- Жабық тұқымды гүлді өсімдіктердің қосарланып ұрықтану ерекшелігін орыс цитологы С.Навашин ашты
5.1900ж- Де Фриз,К.Корренс,Чермак Мендельдің тұқым қуалау заңдарын дәлелдеп,қайта ашты.
6.1901ж- Адам қанының тобы анықталды.
7.1906ж- Генетика терминін ең алғаш ағылшын биологы У.Бэтсон енгізді
8. 1909ж- Ген терминін алғаш рет Дания ғалымы В.Йогансен енгізді.
9. 1953ж- ДНҚ - ның құрлымы анықталды
10. 1960ж- М. Месельсон мен Ф. Сталь ДНҚ-ның екі еселену жолдарын анықтады .
Грегор Иоганн Мендель(1822-1884) - Чех биологі және ботаник, белгілі табиғат зерттеуші, тұқым қуалау заңдылықтарын (Мендель заңдылықтары) алғаш ашқан ғалым, генетиканың
негізін салушы, монах.
Үш елдің ғалымы
Хуго Де Фриз
К . Корренс
Чермак‑Зейзенегг
Гибридология
Мендель тәжірибелерінің келесі бір ерекшелігі белгілердің тұқым қуалауын зерттеуде гибридологиялық әдісті қолдану арқылы дәл және тиянақты нәтиже алуында болды. Бұл әдістің негізгі жағдайлары мыналар:
1.Будандастыру үшін бір-бірінен айқын жұп белгілері бойынша ажыратылатын бір түрдің дарақтары алынады;
2.Зерттелетін белгілер тұрақты, яғни бірнеше ұрпақ бойы қайталанып отырады;
3.Әр ұрпақтағы алынған будандарға жеке талдау жасалып, нақтылы сандық есептеулер жүргізілді.
Генотип -организмнің өз ата-аналарынан гаметалар арқылы қабылдаған гендерінің толық жиынтығы
Фенотип -организмнің ішкі және сыртқы белгілерінің жиынтығын айтады.
Аллельді гендер -кез келген белгінің бірдей немесе екі түрлі көрінісін анықтайтын жұп гендер.
Гомозиготалы деп аллельді гендерінің екеуіде доминантты- АА не екеуі де рецессивті – аа болатын организмді айтады.
Гетерозиготалы организмнің аллельді гендері екі түрлі- Аа,Вв
Моногибридті будандастыру
Дигибридті будандастырудың цитологиялық негіздері
Гендердің тіркесіп тұқым қуалауы.
Жыныс генетикасы
Неге ?
Томас Гент Морган америкалық генетик тұқым қуалаудың хромосомалық теориясын жасаған.
Зерттеу нысаны ретінде жеміс шыбыны дрозофила шыбынын алған.
Белгілердің жыныстық хромосомалары арқылы (Х және Ү) арқылы ұрпақтан - ұрпаққа берілуін жыныспен тіркескен белгілердің тұқым қуалауы деп атайды. Бұл құбылысты Т. Морган дрозофила шыбынына тәжірибе жүргізгенде ашқан.
Белгілердің шешесінен ұлдарына, ал әкесінен қыздарына берілуі Крисс - кросс тұқым қуалау деп аталады.
Бейне ролик
Мұхтар Омарханұлы Әуезов – қазақтың ұлы жазушысы, қоғам қайраткері, ғұлама ғалым,Қазақстан ғылым академиясының академигі (1946), филология ғылымдарының докторы,профессор (1946), Қазақ КСР-нің еңбек сіңірген ғылым қайраткері (1957).
Мұрат Мұхтарұлы Әуезов (1 қаңтар 1943 жыл, Мерке кенті, Жамбыл облысы, Қазақстан) — мәдениеттанушы-ғалым, дипломат, мемлекет және қоғам қайраткері.Тарлан сыйлығының лауреаты.
Тілендиев Нұрғиса Атабайұлы
(1 сәуір, 1925 ж - 15 қазан, 1998 ж) – қазақтың әйгілі күйші композиторы, дирижер, дәулескер домбырашы. Қазақ КСР халық әртісі (1975 жыл), КСРО халық әртісі (1984 жыл), халық қаһарманы (1998 жыл)
Дінзухра НҰРҒИСАҚЫЗЫ:Нұрғиса Тілендиев атындағы «Отырар сазы» оркестрінің
