Гидраның жынысты жыныссыз көбеюі

Биология пәнінің мұғалімі:

ОҚО Шардара ауданы

Шардара қаласы

№ 1. М. Әуезов

атындағы ЖОМ

Курбанова Перуза

Рахматуллаевна

Курбанова Перуза

Рахматуллаевна

Сабақ тақырыбы:

Көп жасушалы жануарлардың

көбеюі

және дамуы.

Сабақтың мақсаты:

Жануарлардың көбею процесі, көбею әрекеттері, ұрпағына қамқорлық

Туралы нақтылы мәліметтер арқылы тірек пен түсінік ұғымдар қалыптастыру,

яғни көбею жолдарының әр алуандылығы арқылы әр жануар түріне тән

ерекшеліктерін , көбеюдің мәндік, сұлбалық біртектілігі арқылы ағзаның жеке дамуы

(онтогенез) туралы оқушылардың ғылыми диалектикалық көзқарасын қалыптастырып,

дамытуды жалғастыру.

Сабақтың жоспары :

І Үйымдастыру бөлімі .

а) Оқушыларда сабаққа психологиялық дайындық жүмысын

жүргізу.

Менің мектепте оқу себебім:

1 Қызықты болғандықтан.

2.Ақылды және парасатты болғым келеді.

3. Кейін өмірде өз орнымды табуға жеңіл болады.

4. Қазір барлығы оқиды, сол себептен мен де оқимын.

5. Мұғалім ұнайды.

6. Сауатты болғым келеді.

7. Толық және терең білімге қол жеткізгім келеді.

8. Өз отанымда пайдалы азамат болғым келеді

9.Бұл менің міндетті парызым.

б) Оқушыларды түгелдеу.

Үй тапсырмасын сұрау.

« Сұрақты таңба» деңгейлік тапсырмалар.

«Ой шақыру!»

І- деңгей= 2 бал.

ІІ- Деңгей =3 бал.

ІІІ-деңгей=5 бал

1

І

2

ІІІ

4

ІІ

3

ІІ

5

І

7

ІІІ

8

ІІ

6

ІІІ

9

І

3 – 6 балға = 3.

7- 10 балға= 4 .

10-15 балға =5.

Микроскопты ойлап тапқан ғалым?

Тынысалу дегеніміз не?

Біржасушалылардың ең көп тараған жері?

Құрлықта тіршілік ететін омыртқалыларының тынысалу маүшесі не деп аталады?

Қарапайымдарда зиянды заттарды ағза бөліп жинақтайтын негізгі мүшені ата?

Орыс ғалымы И.И. Мечников лейкоциттерді недеп атады?

Кейбір балықтарда болатын торсылдақ балықтың орын ауыстырып қозғалуына көмектеседі. Ол қандай көмек?

Балықтың суда орын ауыстырып қозғалуымен байланысты сыртқы құрылысындағы ерекшеліктерді ата?

Бақа аяқтары қандай бөліктерден тұрады?

Үй тапсырмасын сұрау.

« Сұрақты таңба» деңгейлік тапсырмалар.

«Ой шақыру!»

І- деңгей= 2 бал.

ІІ- Деңгей =3 бал.

ІІІ-деңгей=5 бал

1

І

2

ІІІ

4

ІІ

3

ІІ

5

І

7

ІІІ

8

ІІ

6

ІІІ

9

І

3 – 6 балға = 3.

7- 10 балға= 4 .

10-15 балға =5.

Гидра қалай орын ауыстырып қозғалады?

Біржасушалы жануарлар қалай көбейеді?

Жұйке ұлпасының жасушасы?

Гидраның денесі неше қабаттан тұрады?

Сүтқоректілердің тістерін атаңыз?

Омыртқалы жануарлардың зәр шығару мүшесі?

Реактивті тәсілмен қозғалуқалай жануарға тән,мұндай тәсілмен қозғалу оларда қалай жүзеге асады?

Гидраны ең алғаш тауып сипаттаған ғалым?

Шұбалшаң ның қозғалуында қандай мүшелері негізгі рөл атқарады?

І-топ

ІІ – Бөлім “Кім жылдам?”

Ассоцициялар қатары.

Берілген кестені ауызша тексеру.

(Қосменкенді )

(жорғалаушылар, жылан).

(балықтар)

Сүйекті балықтар

Қосмекенділер

А

Жорғалаушылар.

А

Б

Б

А

В

В

Б

В

• (қосмекенді)

• (Балық)

• (жорғалаушы)

• (жорғалаушылар,қосмекенділер)

• Өкпесімен де терісімен де тыныс алады.

• Терісі құрғақ, мүйізді қабыршақтармен қапталған
• Аналь тесігі бар.
• Жұрегі 2 құлақшадан, бір қарыншадан тұрады.
• Қарыншасының арасында жартылай пердесі бар.
• 6.Жүрегі 2 куысты; ол дененің құрсақ жағында орналасқан.
• 7.Салқын қанды жануарлар
• 8.Денсі сүйікті қабыршақпен қапталған.

(Балықтар)

І-топ

ІІ – Бөлім “Кім жылдам?”

Ассоцициялар қатары.

Берілген кестені ауызша тексеру.

Сүйекті балықтар

Қосмекенділер

А Аналь тесігі бар

Жорғалаушылар.

А Өкпесімен де терісімен де тыныс алады.

Б Жүрегі 2 куысты; ол дененің құрсақ жағында орналасқан.

Б Жұрегі 2 құлақшадан, бір қарыншадан тұрады.

А Терісі құрғақ, мүйізді қабыршақтармен қапталған

В Денсі сүйікті қабыршақпен қапталған

Б Қарыншасының арасында жартылай пердесі бар.

В Салқын қанды жануарлар

В Салқын қанды жануарлар

• (Балық)

Ойлан, тап!

І – топ Омыртқалылыр

• 1 . Гидраның мекен ортасы.

• 2. Гидраның сыртқы және ішкі қабаттарының арасындағы қуысты толтырып тұратын желім тәрізді іркілдек зат.
• 3. Гидра денесіндегі жиырылу қызметін атқаратын жасушаларының аты.
• 4. Гидраның ас қорыту қуысын астарлап жатқан қабаты.
• 5. Гидра денесінің сыртын қаптап жауып жататын қабат.
• 6 .Көмірқышқыл газы дене сіненне арқылы сыртқа шығарады?
• 7. Гидраның ауыз айналасында орналасқан қорегін ұстауға қатысатын өсінділерінің аты.
• 8. Алғашқы көпжасушалы ағзалар типінің атауы.

ІІ-топ. Омыртқасыздар.

Ойлан, тап!

• 1 Гидраның дене пішіні сақталатын орта.
• 2. Гидраның қорғануға, қорегін аулауға қолданатын жасушаларының аты.
• 3. Ең алғашқы көпжасушалы ағзалар.
• 4. Гидра денесінің затқа бекінетін жағының атауы.
• 5. Гидраны алғаш туысқа жатқызған ғалым.
• 6. Ішекқуыстылардың пішіні қолшатырға ұқсайтын өкілі. 7. Ішекқуыстыла теңіздерде арал түзетін түрі.
• 8. Маржан полиптерінің ішінде жеке тіршілік ететін өкілі.
• 9. Гидраны ең алғаш тауып сипаттаған ғалым.

ІІІ- Жаңа сабақ.

Көбею

Көбеюі - ұрпақтар жалғасуы арқылы белгілі бір ағза түрінің сақталуы болып табылады.

Көбеюдің жолдары

Жыныссыз

Жынысты

Жаңа сабақты бекіту

Проблемаалық сұрақтар?

• Егер өсімдіктер, көптеген жануарлар

тек жыныссыз жолмен көбейсе

оның соңғы нәтижесі неге әкеп соғар еді?

• Жыныстық көбеюдің артықшылығы неде?

Тест:

Көбеюдің неше түрі болады?

А) 6

Б) 3

В) 4

Г) 2

2. Аналық гомета мен аталық гамета өзара қосылып, жаңа бір жасуша түзілуін недеп аталаймыз?

А) Бүршіктену

Б) Зигота

В) Дара жыныс

3. Гаметалардың екі түрі де бір жануардың өз ағзасында дамып жетілсе оны недеп атаймыз?

А) Қосжынысты

Б) Дара жынысты

В) Зигота

4) Өрмекшілер қалай көбейеді?

А) Қос жынысты

Б) Дара жынысты .

Оқушының

Аты –жөні

Ой

шақыру

1

Кім

Жылдам?

2

Ойлап

тап!

3

Проблема-

лық сұрақтар, тесттер.

Қотыды-лау

Үй тапсырма.

& 46 Дәрісті оқып келу, термин сөздерді жаттау.

Жұмыс дәптер толтыру.

Назар қойып

тыңдағандарыңыз үшін рахмет!

І – топ Омыртқалылар

І- деңгей

1. Микроскопты ойлап тапқан ғалым?

2. Тынысалу дегеніміз не?

3. Біржасушалылардың ең көп тараған жері?

ІІ- деңгей

1. Құрлықта тіршілік ететін омыртқалыларының тынысалу маүшесі не деп аталады?

2. Қарапайымдарда зиянды заттарды ағза бөліп жинақтайтын негізгі мүшені ата?

3.Орыс ғалымы И.И. Мечников лейкоциттерді недеп атады?

ІІІ- деңгей .

1. Кейбір балықтарда болатын торсылдақ балықтың орын ауыстырып қозғалуына көмектеседі. Ол қандай көмек?

2. Балықтың суда орын ауыстырып қозғалуымен байланысты сыртқы құрылысындағы ерекшеліктерді ата?

3. Бақа аяқтары қандай бөліктерден тұрады?

ІІ-топ. Омыртқасыздар.

І –деңгей .

1. Гидраны ең алғаш тауып сипаттаған ғалым?

2. Біржасушалы жануарлар қалай көбейеді?

3.Жұйке ұлпасының жасушасы?

ІІ- деңгей.

1.Гидраның денесі неше қабаттан тұрады?

2.Сүтқоректілердің тістерін атаңыз?

3.Омыртқалы жануарлардың зәр шығару мүшесі?

ІІІ-деңгей.

1 .Реактивті тәсілмен қозғалуқалай жануарға тән,мұндай тәсілмен қозғалу оларда қалай жүзеге асады?

2.Гидра қалай орын ауыстырып қозғалады?

3.Шұбалшаң ның қозғалуында қандай мүшелері негізгі рөл атқарады?