"Үш би" қазақ тілі пәнінен 11-сыныпқа арналған сабақ жоспары

Сынып: 11 «Б» Күні: 22.01

Тақырыбы: Үш би

Сабақтың мақсаты:

Білімділік:Кең жазира қазақ даласының атақты билері туралы мағлұмат беру, ұлылардың өмірі және ерлік істерімен танысу, ел қамын ойлап, «туған жер» - деп өткен билер туралы сыр шерту, үш ұлы биі туралы білімдерін тереңдетіп, шығармашылыққа баулу.

Дамытушылық: Өз бетінше жұмыс жасау қабілеттерін,оқушылардың өз ойларын еркін жеткізе білуге, жеке тұлғалық қабілеттерін дамыту, шығармашыл ізденіске бағыттау, ізденімпаздық ой - өрісін кеңейту, сөйлеу мәдениетін дамыту.Оқушылардың ақпарат көздері, тапсырмалар арқылы білімдерін жетілдіру.

Тәрбиелік: болашақ ұрпақты ізгілікке, адамгершілікке, елжандылыққа, ұлы билердің өмірін, еңбегін үлгі ете отырып, туған халқы үшін аянбай еңбек етуге, мейірімділікке, әділдікке, адалдыққа, ерлікке, елінің адал перзенті болуға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі:  жаңа сабақ,шығармашылық, ізденіс сабағы

Сабақтың әдіс-тәсілдері: ауызша баяндау, көрнекілік, өзіндік жұмыс, диалогты оқыту, СТО,топтық жұмыс әдістері,жеке жұмыс

Сабақтың  көрнекілігі:  билердің  суреттері, бағалау парақтары, карточкалар, маркер, постер, А4 қағаз.

Пәнаралық байланыс: Қазақстан тарихы, қазақ тілі, әдебиет

І.Ұйымдастыру кезеңі.

а) оқушылардың назарын сабаққа аудару.

ІІ. Үй жұмысын тексеру.

а) Үй тапсырмасын «Шындық- жалған» әдісін пайдалану арқылы

сабақты бекіту.

ІІІ. Оқушыларға сабақтың мақсатын қойғызу.

ІҮ. Жаңа сабақ: слайд арқылы тақырыпқа шығу.

Бұлар кімдер?

Би деген кім? қалай түсінесіңдер?

Жүз деген сөзді қалай түсінесіңдер? Жүз деген не?

Жүз — орда,қазақ халқының үш рулық-тайпалық бірлестіктерінің ортақ атауы.Қазақтың неше жүзі бар?

Дәстүрлі қазақ қоғамы үш жүзден тұрады: Ұлы жүз, Орта жүз, Кіші жүз.

Тарих пәнінен білесіңдер, осы үш жүздің билері кімдер болған?

Төле би, Әйтеке би, Қазыбек би.

Қазіргі кезде осы билердің орнын кімдермен салыстыруға болады?

Сот пен тергеуші.

Халық арасында «Би екеу болса, дау төртеу болады» деген сөз бар. Бұны даулы мәселені екі би емес, үш би шешеді деп түсіну қажет. Олар бірі айыптаушы (прокурор), екіншісі ақтаушы (адвокат), үшіншісі төбе би (судья).

Билерге тән басты қасиеттерді атаңдар?

Әділдік, шыншылдық, батылдық, ақындық, шешендік, әдептілік,

көріпкелдік, болжай білу.

- Билердің батырлығы неде?

- Олардың қолдарына қару алып жау шабуда емес, дұшпан алдында именбей, өткір тілмен турап түсетін әділетті сөз айтуында.
- Билер кімдерге кеңесші болған?
- Билер хан - сұлтандарға кеңесші болған.

Ал енді бүгінгі сабақтың тақырыбы қандай деп ойлайсыңдар?

Қазақтың билері.

Сөздікпен жұмыс:

Қоғамдық тәртіп – общественный порядок

Әділдік – справедливость

Даулы – спорный

Араласады – принимает участие

Жайылған - распространен

Беделді – авторитетный

Елге қарар бетің күйсін – здесь: позор тебе перед народом

Мәтінмен жұмыс. Әр топқа мәтін беріледі. Мәтінмен жұмыс жасалады.

Білу. - Ал енді оқыған мәтіндерің бойынша түсінгендеріңді постерге түсіре

қойыңдар. Қорғайды.

Түсіну. Енді осы мәтінді түсінгендеріңді бақылау үшін карточкамен жұмыс жүргіземіз. Мәтіннен алған білімдерің бойынша сөйлемдерді толықтырыңдар.

................. XYIII ғасырда өмір сүрген. Ол ......... жасынан бастап .................. араласады. Төле бидің ...................... , сөзге шеберлігі, ойының тереңдігі оны атақты етеді. Қазақ .................................... нығайту үшін Төле би көп қызмет етеді.

Төле бидің замандасы .............. бидің де атағы халқына кең жайылған. .......................... би өте .................., шешен, батыл болған.

Қазақтың атақты үш биінің бірі - ..................... . .................. би әрі батыр, әрі шешен, әрі аса .............. би болған.

Қолдану. Мәтіннің соңындағы тапсырманы орындау.

1-топ.Синтаксистік талдау.

Төле бидің әкесі Әлібек те билік айтып, әділдігімен аты шыққан адам болыпты.

2-топ. Синтаксистік талдау.

Ол 1764 жылы Түркістандағы Қожа Ахмет Яссауи кесенесінде жерленген.

Талдау. 4-тапсырма. Жұрнақ жалғанған сөздерді бір бөлек, жалғау жалғанған сөздерді бір бөлек жазыңдар.

Синтез. «Егер мен би болсам ..... » тақырыбына эссе жаза қойыңдар.

«Билер» тақырыбына синквейн жазу.
1. Зат есім. / Әйтеке би /
2. Сын есім / ақылды, әділ. /
3. Етістік / ойлайды, болжайды, шешеді./

4.Синоним Шешен
5.Сөйлем / Әйтеке би кіші жүздің көріпкел билерінің бірі.

Бағалау.

Үй тапсырмасын беру. «Егерде мен би болсам....» тақырыбына эссе жазу

Мәтіннен алған білімдерің бойынша сөйлемдерді толықтырыңдар.

................. XYIII ғасырда өмір сүрген. Ол ......... жасынан бастап .................. араласады. Төле бидің ...................... , сөзге шеберлігі, ойының тереңдігі оны атақты етеді. Қазақ .................................... нығайту үшін Төле би көп қызмет етеді.

Төле бидің замандасы .............. бидің де атағы халқына кең жайылған. .......................... би өте .................., шешен, батыл болған.

Қазақтың атақты үш биінің бірі - ..................... . .................. би әрі батыр, әрі шешен, әрі аса .............. би болған.

Мәтіннен алған білімдерің бойынша сөйлемдерді толықтырыңдар.

................. XYIII ғасырда өмір сүрген. Ол ......... жасынан бастап .................. араласады. Төле бидің ...................... , сөзге шеберлігі, ойының тереңдігі оны атақты етеді. Қазақ .................................... нығайту үшін Төле би көп қызмет етеді.

Төле бидің замандасы .............. бидің де атағы халқына кең жайылған. .......................... би өте .................., шешен, батыл болған.

Қазақтың атақты үш биінің бірі - ..................... . .................. би әрі батыр, әрі шешен, әрі аса .............. би болған.

Мәтіннен алған білімдерің бойынша сөйлемдерді толықтырыңдар.

................. XYIII ғасырда өмір сүрген. Ол ......... жасынан бастап .................. араласады. Төле бидің ...................... , сөзге шеберлігі, ойының тереңдігі оны атақты етеді. Қазақ .................................... нығайту үшін Төле би көп қызмет етеді.

Төле бидің замандасы .............. бидің де атағы халқына кең жайылған. .......................... би өте .................., шешен, батыл болған.

Қазақтың атақты үш биінің бірі - ..................... . .................. би әрі батыр, әрі шешен, әрі аса .............. би болған.

Мәтіннен алған білімдерің бойынша сөйлемдерді толықтырыңдар.

................. XYIII ғасырда өмір сүрген. Ол ......... жасынан бастап .................. араласады. Төле бидің ...................... , сөзге шеберлігі, ойының тереңдігі оны атақты етеді. Қазақ .................................... нығайту үшін Төле би көп қызмет етеді.

Төле бидің замандасы .............. бидің де атағы халқына кең жайылған. .......................... би өте .................., шешен, батыл болған.

Қазақтың атақты үш биінің бірі - ..................... . .................. би әрі батыр, әрі шешен, әрі аса .............. би болған.

Мәтіннен алған білімдерің бойынша сөйлемдерді толықтырыңдар.

................. XYIII ғасырда өмір сүрген. Ол ......... жасынан бастап .................. араласады. Төле бидің ...................... , сөзге шеберлігі, ойының тереңдігі оны атақты етеді. Қазақ .................................... нығайту үшін Төле би көп қызмет етеді.

Төле бидің замандасы .............. бидің де атағы халқына кең жайылған. .......................... би өте .................., шешен, батыл болған.

Қазақтың атақты үш биінің бірі - ..................... . .................. би әрі батыр, әрі шешен, әрі аса .............. би болған.

Синтаксистік талдау.

Төле бидің әкесі Әлібек те билік айтып, әділдігімен аты шыққан адам болыпты.

Синтаксистік талдау.

Ол 1764 жылы Түркістандағы Қожа Ахмет Яссауи кесенесінде жерленген.

Синтаксистік талдау.

Төле бидің әкесі Әлібек те билік айтып, әділдігімен аты шыққан адам болыпты.

Синтаксистік талдау.

Ол 1764 жылы Түркістандағы Қожа Ахмет Яссауи кесенесінде жерленген.

Синтаксистік талдау.

Төле бидің әкесі Әлібек те билік айтып, әділдігімен аты шыққан адам болыпты.