Та?ырыбы: ?згелік етіс
«К?пір»
тапсырмалары
1 – кезе?
?йымдастыру кезе?
1. Етіс дегеніміз не?
?имылды? іс-?рекетті? орындаушы?а, я?ни ?имыл иесіні? істелетін іске ?атысын білдіру ?шін белгілі бір бір ?осымшаларар?ылы жасалатынетістікті? т?рі етіс деп аталады.
2. Етісті? ?андай т?рлері бар?
?здік етіс
?згелік етіс
Етіс
Ыры?сыз етіс
Орта? етіс
3. ?здік етіс ?алай жасалады?
Т?бір етістікке -ын, -ін, -н ж?рна?тары жал?ану ар?ылы жасалады.
Теориясы:
«Білу»:
Кім? Не?
?ашан? ?айда?
Не істеді?
2 – кезе?
1. ?згелік етіс дегеніміз не?
?згелік етіс ?имылды ?зге біреуге орындат?ызады.
2. ?згелік етісті? белгілі бір ж?рна?тары бар.Олар ?андай ж?рна?тар?
1. –?ыз, -гіз, -?ыз, -кіз
2. –дыр, -дір, -тыр, -тір, -ыр, -ір
3. –т,
4. –сет
«Т?сіну»:
Неліктен?
Себебі? Не ?шін? Неге?
- Неліктен ?згелік етісте ?имылды, іс-?рекетті іске асырушы екі субъект бар?
Себебі:
Бірі – сол ?имылды орындаушы, екіншісі – ?имылды тікелей орындаушы.
«Талдау»: салыстыр, ерекшелігінеде?т.б.с. с. ж?не бастысын б?ліп шы?ар.
- ?здік етістен ?згелік етісті? айырмашылы?ы
Жина?тау»: ?орытынды шы?ар, аны?тама бер, мазм?нды ж?йелі,кесте,сызба,
с?зж?мба?,ребус,т.б т?ріндегі тапсырмалар
5. ?зелік етіс ?алай жасалады?
1. –?ыз, -гіз, -?ыз, -кіз
2. –дыр, -дір, -тыр, -тір, -ыр, -ір
3. –т,
4. –сет ж?рна?тары жал?ану ар?ылы жасалады.
6. ?згелік етіс дегеніміз не?
?имылды?, іс-?рекетті? с?йлемдегі іс иесі, я?ни субъектіні? тікелей ?зі емес,екінші бір бас?а субъект ?имылды орындаушы ар?ылы істелетін етіс.
Практикасы:
«?олдану»:
(?арапайым тапсырмалар)
Жа?а саба?ты бекіту ж?мыстары
7. Берілген с?здерден ?ажетті ж?рна? жал?ау ар?ылы ?згелік етіс жаса.
К?бей, ойлан, о?ы, ?сір, жуын, ал.
К?бейіткіз, ойландыр, о?ыт?ыз, ?сірткіз, жуындыр, алдыр.
- Айт?ызды, к?зеттірді мына с?здерді ?атыстырып с?йлем ??ра.
Ол баласына ?ле? айт?ызды. ?й иесі бізге малды к?зеттірді.
«Ба?а беру» (окушынын такырыпка бага бере алуын тексеру уш1н ):
Сен ?алай ойлайсы?. не істер еді? ?.т.б сурактарды катыстырып тапсырма беру керек.
9. Сен ?алай ойлайсын? ?згелік етіс жасауда ж?рна?тарыны? ма?ызы ?андай?
?згелік етіс жасауда?ы ма?ызы ?лкен. ?йткені ?имылды ?зге біреуге орындат?ызады.
Ба?алау кезе?і.
ІІІ кезе? (кері байланыс кезе?і)
1 де?гей
Теориясы:
«Білу»:
Кім? Не? ?ашан? ?айда? Не істеді?
- К?п н?ктені? орнына ?ажетті ж?рна?ты ?ойып ?згелік етіс жаса
С?йлет... ді. Ойнат.... Жаз... ды. Жет....
С?йлеткізді. Ойнат?ыз. Жаздырды. Жеткіз.
Практикасы
«Колдану»:
(ІІ кезе?дегі ?олдану ?лгісі бойынша
- О?улы?та?ы 242 – жатты?уды орында.
Тарт – тыр – ып, ізде – т – тір – ген – дей, б?ге – т, ?н - дір – ме – й – ді, ?т – кіз – іп, іш – кіз – ді, жат – ?ыз – ып.
- Мына с?йлемнен ?згелік етісті тауып астын сыз.
Ш??алар ?ле?дерін то?татып, ар?аннан т?сті. Ж?й ?зілмен к?п уа?ыт оздырды?. Хатты ?ркімге бір о?ыттырды.
Теориясы:
«Т?сіну»:
Неліктен? Себебі?Не ?шін? Неге?
ІІ де?гей
- Неге ?згелік етіс жасау ?шін ж?рна? сасау керек?
Себебі:
?згелік етіс ?имылды ?зге біреуге орындат?ызады. Я?ни орындаушысы ?зге біреу.
«Талдау»:
Салыстыр, ерекшелігі неде?т.б с.с ж?не бастысын б?ліп шы?ар
- ?здік етіспен ?згелік етісті? айырмашылы?ы неде?
?здік етіс ?имылды орындаушы ?зі істейді. Ж?рна?тары: -ын, - ін. –н.
?згелік етіс ?имылды ?зге біреуге орындат?ызады. Ж?рна?тары
1. –?ыз, -гіз, -?ыз, -кіз
2. –дыр, -дір, -тыр, -тір, -ыр, -ір
3. –т,
4. –сет
Практикасы:
«?олдану»
- О?улы?та?ы 243 - жатты?уды орында.
?лгі: Жыр айт?ыз. Абай ?йге келген ?она?тар?а жыр айт?ызды.
Теориясы:
«Жина?тау»:
?орытынды
шы?ар, аны?тама бер, мазм?нды ж?йеле, кесте,сызба, с?зж?мба?, ребус, т.б. т?рінде
ІІІ де?гей
- Етіс дегеніміз не? Нешеге б?лінеді?
Іс-?имылды? орындалуында орындаушыны? ?атысы ?андай екенін білдіретін етіс. Етісті? т?рт т?рі бар.
- ?згелік етісті? ж?рна?тарын ата.
1. –?ыз, -гіз, -?ыз, -кіз
2. –дыр, -дір, -тыр, -тір, -ыр, -ір
3. –т,
4. –сет
9. ?згелік етіс дегеніміз не?
?имылды ?зге біреуге орындат?ызатын етісті ?згелік етіс деп атайды.
Практикасы:
«Ба?а беру»:
Сен ?алай ойлайсы??.
Не істер еді??.
10. Сен ?алай ойлайсы?? Мына с?здерді ?згелік етіс етіп жасау?а бола ма?
Жаз, айт, к?р, о?ы.
Б?л с?здерге ?згелік етісті? ж?рна?ын жал?ап, ?згелік етіс жасаймын.
Жаздыр, айт?ыз, к?рсет, о?ыт.
