Білім беру ?рдісінде а?паратты? технологияны ?олдану
Білім беру ?рдісінде а?паратты? технологияны ?олдану
Мулдиярова Мадина Елеусіз?ызы
?аза? тілі мен ?дебиет м??алімі
Тал?ар ауданы,Ж.Жабаев атында?ы № 6 орта мектеп
Білім беру ?рдісінде а?паратты? технологияны ?олдану
«?азіргі заманда жастар?а
а?паратты? технологиямен байланысты
?лемдік стандарт?а сай м?дделі
жа?а білім беру ?те ?ажет»
Н. ?. Назарбаев
Білім беру ?рдісін а?параттандыру – жа?а а?паратты? технологияларды пайдалану ар?ылы дамыта о?ыту, дара т?л?аны ба?ыттап о?ыту ма?саттарын ж?зеге асыра отырып, о?у-т?рбие ?рдісіні? барлы? де?гейлеріні? тиімділігі мен сапасын жо?арылатуды к?здейді.
?аза?стан Республикасыны? «Білім туралы» За?ында: «Білім беру ж?йесіні? басты міндеті – ?лтты? ж?не азаматты? ??ндылы?тар мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды ?алыптастыру?а ж?не к?сіби шы?дау?а ба?ыттал?ан білім алу ?шін ?ажетті жа?дайлар жасау, о?ытуды? жа?а технологияларын енгізу, білім беруді а?параттандыру, халы?аралы? ?аламды? коммуникациялы? желіге шы?у» - делінген.
ХХІ ?асырды? ?лкен жетістігі а?паратты - ?атынасты? технология ??ралдарымен етене байланыс. ?аза? тілін ?лты бас?а ш?кірттерге о?ыту – к?рделі іс. Сонды?тан оны? кешегісін, б?гінгісін, ерте?гісін саралап – ?аза? тілін о?ытып ?ана ?оймай, о?ушыларды? шы?армашылы? ?абілеттерін дамыту деген ?зекті та?ырыпты алып, м?селені? шешілуі жолы а?паратты- ?атынасты? технологияларды ?олдану деген т?жырым?а то?тала кетсек, арты? болмайды. А?паратты-?атынасты? технология - ?зіні? м?нділігі ж?нінен ?те ?діл де шынды??а негізделген ?рдіс. Демек, ХХІ ?асыр ?рбір адамны? ?з м?мкіндігінше білімін пайдалану?а ке? ?ріс аш?ан технология ??ралдарымен ж?мыс істеуге мол м?мкіндік ту?ыз?ан ?асыр болып отыр.
Біз жа?а мы?жылды??а, а?параттандыру ?асырына ая? басты?. Б?л - алды??ы ?атарлы елдер ?атарында таби?и байлы?ы мен шы?ар?ан ?німі мол елдер емес, ?ылым?а негізделген техникасы дамы?ан, жастары білімді елдер т?ратынын білдіреді. Ќазіргі кезде е? ба?алы тауар – а?парат болып саналады. Сонды?тан ?ай елді? т?р?ындары а?парат алу?а ке? м?мкіндік алса, алды??ы ?атарлы а?паратты? технологияны пайдаланып тере? білім алса сол ел алды??ы ?атарлы болып саналма?.
Осы?ан орай б?гінгі ?стаздарды? алдында о?ушы?а білім, білік, да?дыларын игертіп ?ана ?оймай, ?абылдауын, ойлауын, ?иялын, сезімдерін, ерік-жігерлерін, я?ни жан-жа?ты, азат, шы?армашыл, ?з бетімен ж?мыс жасай білетін, б?секеге ?абілетті жеке т?л?аны дамыту міндеттері де т?р.
Жалпы білім беруді? ма?саты – тере? білімні?, к?сіби да?дыларды? негізінде еркін ба?дарлай білуге, ?зін-?зі дамытуда?ы адамгершілік т?р?ысынан жауапты шешімдерді ?абылдау?а ?абілетті жеке т?л?аны ?алыптастыру, я?ни жеке т?л?аны ?алыптастыру?а негізделген, а?паратты технологияны тере? ме?герген, жылдам ?згеріп жататын б?гінгі заман?а лайы?ты, жа?ашыл т?л?аны ?алыптастыру.
К?птеген жа?а технологиялармен ?атар со??ы кездері ?аза? тілі ж?не ?аза? ?дебиеті саба?тарында а?паратты? технологиялар жиі ?олданылуда. Жа?а а?паратты? технологиялар дегеніміз – білім беру ісінде а?параттарды даярлап, оны білім алушы?а беру ?рдісі. Б?л ?рдісті іске асыруды? негізгі ??ралы компьютер болып табылады, сол себепті ?азіргі мектепке шы?армашылы? ізденіс ?абілеті дамы?ан, жа?а педагогикалы? технологияларды жете ме?герген, маманды? шеберлігі ?алыптас?ан жа?а а?паратты? технологияларды? тілін білетін м??алім ?ажет.
«А?паратты? технология» терминін академик В.М. Глушков енгізген. Білім беру процесін а?параттандыру о?ушы?а білім берумен байланысты бол?анды?тан, В. Глушковты? аны?тауынша, «А?паратты? технологиялар» а?паратты ??деумен байланысты ?рдістер болып табылады. Ал білім беруде компьютерді ж?не оны? ??ралдарын пайдалана баста?ан кезде о?ытуды? а?паратты? технологиялары ??ымы пайда болды. А. Горячевті? т?жырымдауынша, «А?паратты? технология»- м?тіндік редактор, электронды? кесте, м?ліметтер базасы, графиктік редактор, мультимедия ж?не коммуникациялы? технологиямен сипатталады.
Енді, осы а?паратты? технологияларды ж?зеге асыруда?ы ж?мыс т?рлеріне то?талып ?тейік:
А?паратты? технологияларды? бірі – интерактивтік та?та, мультимедиялы? ж?не он-лайн саба?тары. ?азіргі заманда барлы? мектептерде жа?а а?паратты? технологияларды ?олдану ке?інен ?арастырыл?ан. Мектеп кебинеттерінде интерактивті та?та орнатыл?ан.
Жа?а а?паратты? технологияны? негізгі ерекшелігі – б?л о?ушылар?а ?з бетімен немесе бірлескен т?рде шы?армашылы? ж?мыспен ш??ылдану?а, ізденуге, ?з ж?мысыны? н?тижесін к?ріп, ?з ?зіне сын к?збен ?арауына ж?не жеткен жетістігінен л?ззат алу?а м?мкіндік береді. Ол ?шін м??алім ?ткізетін саба?ыны? т?рін д?рыс та?дай білуі ?ажет.
?аза? тілі мен ?аза? ?дебиеті п?нін о?ытуда да а?паратты? технологияларды ?олдануды? м?мкіндіктері ?те мол. ?аза? тілі саба?ында логикалы? ж?йеге ??рыл?ан ба?дарламаларды пайдалану ар?ылы ?тілген та?ырыптардан ?айталау, пысы?тау, м?тінді о?ыту барысында талдау сия?ты тапсырмаларды орындату?а болады.
Жа?а а?паратты? технологияны? басты тиімділігі – б?л м??алімге ?аза? тілі мен ?дебиет саба?тарында?ы о?у ?рдісін т?бегейлі ?згертуге, о?ытуда?ы п?наралы? байланысты к?шейте отырып, о?ушыларды? д?ниетанымдарын ке?ейтуге ж?не ?абілеттерін к?ре біліп, оны дамыту?а толы? жа?дай жасауы.
Саба?та компьютерді пайдалануды? тиімділігін былай саралап к?рсетуге болады.
1.О?ушы мен м??алімні? позитивтік о? ?атынаста болуына ы?пал етеді. Олай дейтініміз, о?ушылар компьютермен тікелей ?атысты бол?анды?тан ?зін еркін сезінеді.
2.Компьютермен ж?мыс барысында о?ушыларды? белсенділік, жауапкершілік ж?не ?зіндік шы?армашылы? ?абілеттері ?алыптасады. О?ушы ?з бетінше е?бектенеді. ?з е?бегіні? н?тижесін к?реді. ?зін-?зі ?ада?алау?а м?мкіншілік туады. Тапсырмаларды м??алімні? к?мегінсіз орындайды. Сол ар?ылы ойлау ж?не есте са?тау ?абілеттері дамиды.
3.Берілетін материал бірсарынды болып, тек м??алім ?ана с?йлейтін болса, балалар тез шаршап ?алады да, саба? с?тсіз ая?талады. Осындай к??ілсіз жа?дайларды болдырмау ?шін ?аза? тілі мен ?дебиет саба?ында компьютер ар?ылы о?ушыларды? белсенділігін арттыратын элементтер ?олданылады. А?паратты? технологияны? м??алім ж?мысына е? тиімдісі – о?ушыларды? білім ол?ылы?тарына ?немі зерттеу жасап, т?зету ж?мыстарын ж?ргізуге пайдасы бар.
?азіргі заманны? даму ?ар?ыны м??алімдерден шы?армашылы?ын жа?аша, ?ылыми-зерттеу ба?ытында ??руды талап етеді. Сонды?тан, ХХІ ?асырды? информатика ?асыры, я?ни а?параттандыру технологиясы дамы?ан заманда мемлекетімізді? болаша?ы – жас ?рпа??а заман талабына сай білім беріп, жан-жа?ты дамуына ы?пал ету м??алімнен шы?армашылы? ізденісті, ?лкен с?ранысты талап етеді.
Компьютер ж?не а?паратты? технологиялар ар?ылы жасалып жат?ан о?ыту ?рдісі о?ушыны? жа?аша ойлау ?абілетін ?алыптастырып, оларды ж?йелік байланыстар мен за?дылы?тарды табу?а итеріп, н?тижесінде - ?здеріні? к?сіби потенциалдарыны? ?алыптасуына жол ашады.
Б?гінгі та?да?ы а?паратты? ?о?ам айма?ында?ы о?ушыларды? ойлау ?абілетін ?алыптастыратын ж?не компьютерлік о?ыту ісін дамытатын жалпы за?дылы?тардан тарайтын педагогикалы? технологияларды? тиімділігі ?те жо?ары деп айта аламыз.
Просмотр содержимого документа
«Білім беру ?рдісінде а?паратты? технологияны ?олдану »
Мулдиярова Мадина Елеусізқызы
Қазақ тілі мен әдебиет мұғалімі
Талғар ауданы,Ж.Жабаев атындағы № 6 орта мектеп
Білім беру үрдісінде ақпараттық технологияны қолдану
«Қазіргі заманда жастарға
ақпараттық технологиямен байланысты
әлемдік стандартқа сай мүдделі
жаңа білім беру өте қажет»
Н. Ә. Назарбаев
Білім беру үрдісін ақпараттандыру – жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы дамыта оқыту, дара тұлғаны бағыттап оқыту мақсаттарын жүзеге асыра отырып, оқу-тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі мен сапасын жоғарылатуды көздейді.
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында: «Білім беру жүйесінің басты міндеті – ұлттық және азаматтық құндылықтар мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау, оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық ғаламдық коммуникациялық желіге шығу» - делінген.
ХХІ ғасырдың үлкен жетістігі ақпаратты - қатынастық технология құралдарымен етене байланыс. Қазақ тілін ұлты басқа шәкірттерге оқыту – күрделі іс. Сондықтан оның кешегісін, бүгінгісін, ертеңгісін саралап – қазақ тілін оқытып қана қоймай, оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту деген өзекті тақырыпты алып, мәселенің шешілуі жолы ақпаратты- қатынастық технологияларды қолдану деген тұжырымға тоқтала кетсек, артық болмайды. Ақпаратты-қатынастық технология - өзінің мәнділігі жөнінен өте әділ де шындыққа негізделген үрдіс. Демек, ХХІ ғасыр әрбір адамның өз мүмкіндігінше білімін пайдалануға кең өріс ашқан технология құралдарымен жұмыс істеуге мол мүмкіндік туғызған ғасыр болып отыр.
Біз жаңа мыңжылдыққа, ақпараттандыру ғасырына аяқ бастық. Бұл - алдыңғы қатарлы елдер қатарында табиғи байлығы мен шығарған өнімі мол елдер емес, ғылымға негізделген техникасы дамыған, жастары білімді елдер тұратынын білдіреді. Ќазіргі кезде ең бағалы тауар – ақпарат болып саналады. Сондықтан қай елдің тұрғындары ақпарат алуға кең мүмкіндік алса, алдыңғы қатарлы ақпараттық технологияны пайдаланып терең білім алса сол ел алдыңғы қатарлы болып саналмақ.
Осыған орай бүгінгі ұстаздардың алдында оқушыға білім, білік, дағдыларын игертіп қана қоймай, қабылдауын, ойлауын, қиялын, сезімдерін, ерік-жігерлерін, яғни жан-жақты, азат, шығармашыл, өз бетімен жұмыс жасай білетін, бәсекеге қабілетті жеке тұлғаны дамыту міндеттері де тұр.
Жалпы білім берудің мақсаты – терең білімнің, кәсіби дағдылардың негізінде еркін бағдарлай білуге, өзін-өзі дамытудағы адамгершілік тұрғысынан жауапты шешімдерді қабылдауға қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыру, яғни жеке тұлғаны қалыптастыруға негізделген, ақпаратты технологияны терең меңгерген, жылдам өзгеріп жататын бүгінгі заманға лайықты, жаңашыл тұлғаны қалыптастыру.
Көптеген жаңа технологиялармен қатар соңғы кездері қазақ тілі және қазақ әдебиеті сабақтарында ақпараттық технологиялар жиі қолданылуда. Жаңа ақпараттық технологиялар дегеніміз – білім беру ісінде ақпараттарды даярлап, оны білім алушыға беру үрдісі. Бұл үрдісті іске асырудың негізгі құралы компьютер болып табылады, сол себепті қазіргі мектепке шығармашылық ізденіс қабілеті дамыған, жаңа педагогикалық технологияларды жете меңгерген, мамандық шеберлігі қалыптасқан жаңа ақпараттық технологиялардың тілін білетін мұғалім қажет.
«Ақпараттық технология» терминін академик В.М. Глушков енгізген. Білім беру процесін ақпараттандыру оқушыға білім берумен байланысты болғандықтан, В. Глушковтың анықтауынша, «Ақпараттық технологиялар» ақпаратты өңдеумен байланысты үрдістер болып табылады. Ал білім беруде компьютерді және оның құралдарын пайдалана бастаған кезде оқытудың ақпараттық технологиялары ұғымы пайда болды. А. Горячевтің тұжырымдауынша, «Ақпараттық технология»- мәтіндік редактор, электрондық кесте, мәліметтер базасы, графиктік редактор, мультимедия және коммуникациялық технологиямен сипатталады.
Енді, осы ақпараттық технологияларды жүзеге асырудағы жұмыс түрлеріне тоқталып өтейік:
Ақпараттық технологиялардың бірі – интерактивтік тақта, мультимедиялық және он-лайн сабақтары. Қазіргі заманда барлық мектептерде жаңа ақпараттық технологияларды қолдану кеңінен қарастырылған. Мектеп кебинеттерінде интерактивті тақта орнатылған.
Жаңа ақпараттық технологияның негізгі ерекшелігі – бұл оқушыларға өз бетімен немесе бірлескен түрде шығармашылық жұмыспен шұғылдануға, ізденуге, өз жұмысының нәтижесін көріп, өз өзіне сын көзбен қарауына және жеткен жетістігінен ләззат алуға мүмкіндік береді. Ол үшін мұғалім өткізетін сабағының түрін дұрыс таңдай білуі қажет.
Қазақ тілі мен қазақ әдебиеті пәнін оқытуда да ақпараттық технологияларды қолданудың мүмкіндіктері өте мол. Қазақ тілі сабағында логикалық жүйеге құрылған бағдарламаларды пайдалану арқылы өтілген тақырыптардан қайталау, пысықтау, мәтінді оқыту барысында талдау сияқты тапсырмаларды орындатуға болады.
Жаңа ақпараттық технологияның басты тиімділігі – бұл мұғалімге қазақ тілі мен әдебиет сабақтарындағы оқу үрдісін түбегейлі өзгертуге, оқытудағы пәнаралық байланысты күшейте отырып, оқушылардың дүниетанымдарын кеңейтуге және қабілеттерін көре біліп, оны дамытуға толық жағдай жасауы.
Сабақта компьютерді пайдаланудың тиімділігін былай саралап көрсетуге болады.
1.Оқушы мен мұғалімнің позитивтік оң қатынаста болуына ықпал етеді. Олай дейтініміз, оқушылар компьютермен тікелей қатысты болғандықтан өзін еркін сезінеді.
2.Компьютермен жұмыс барысында оқушылардың белсенділік, жауапкершілік және өзіндік шығармашылық қабілеттері қалыптасады. Оқушы өз бетінше еңбектенеді. Өз еңбегінің нәтижесін көреді. Өзін-өзі қадағалауға мүмкіншілік туады. Тапсырмаларды мұғалімнің көмегінсіз орындайды. Сол арқылы ойлау және есте сақтау қабілеттері дамиды.
3.Берілетін материал бірсарынды болып, тек мұғалім ғана сөйлейтін болса, балалар тез шаршап қалады да, сабақ сәтсіз аяқталады. Осындай көңілсіз жағдайларды болдырмау үшін қазақ тілі мен әдебиет сабағында компьютер арқылы оқушылардың белсенділігін арттыратын элементтер қолданылады. Ақпараттық технологияның мұғалім жұмысына ең тиімдісі – оқушылардың білім олқылықтарына үнемі зерттеу жасап, түзету жұмыстарын жүргізуге пайдасы бар.
Қазіргі заманның даму қарқыны мұғалімдерден шығармашылығын жаңаша, ғылыми-зерттеу бағытында құруды талап етеді. Сондықтан, ХХІ ғасырдың информатика ғасыры, яғни ақпараттандыру технологиясы дамыған заманда мемлекетіміздің болашағы – жас ұрпаққа заман талабына сай білім беріп, жан-жақты дамуына ықпал ету мұғалімнен шығармашылық ізденісті, үлкен сұранысты талап етеді.
Компьютер және ақпараттық технологиялар арқылы жасалып жатқан оқыту үрдісі оқушының жаңаша ойлау қабілетін қалыптастырып, оларды жүйелік байланыстар мен заңдылықтарды табуға итеріп, нәтижесінде - өздерінің кәсіби потенциалдарының қалыптасуына жол ашады.
Бүгінгі таңдағы ақпараттық қоғам аймағындағы оқушылардың ойлау қабілетін қалыптастыратын және компьютерлік оқыту ісін дамытатын жалпы заңдылықтардан тарайтын педагогикалық технологиялардың тиімділігі өте жоғары деп айта аламыз.
ӘДЕБИЕТТЕР
1. А. Иманбаева, Оқу-тәрбие үрдісін ақпараттандыру ділгірлігі. Қазақстан мектебі, №2, 2000
2. Білім заңы. Алматы, 2007 ж.
3.С.Т.Мұхаметжанова, Ж.Ә. Жартынова, Интерактивті жабдықтармен жұмыс жасаудың әдіс-тәсілдері. Алматы, 2008ж.
4. Т. Жұмажанова, С. Дүйсебаев, Ә. Мамырова, З. Көпбаева, «Қазақ әдебиетінің» әдістемесі. Алматы «Білім», 2003
