Психолого-педагогические основы

“ Өзін-өзі тану” рухани –адамгершілік білім бағдарламасының педагогикалық – психологиялық негіздері

Жоспар

• Қазіргі психология
• Сыртқы және ішкі білім
• Педагогиканың 3 типі
• Ізгілікті педагогика манифесі

Адам жанын

танып – білу материалды әлемді танып – білуден маңыздырақ

Мишель Монтень (1533-1592)

• «Тәжірибелер (Опыты)» кітабында өзін – өзі тануға баса назар аударған. Оның пікірінше, адам әлемнің ортасы емес, оның бір бөлігі

АБАЙ ҚҰНАНБАЕВ

• Халық арасында гуманизм идеясын насихаттай келе, ол әрбір өзін жақсы көретін және құрметтейтін адам басқаны да жақсы көріп, құрметтеуі керек, оған өзі сияқты адам деп қарау керек екенін атап көрсетті.

ШАЛВА АМОНАШВИЛИ

• Өзіңнің жүрегіңді ашу керек. Тағы бір міндет – мұқтаж адамды шабыттандыру. Оған сенім білдіру арқылы шабыттандыру.. Мұндай педагогика мүмкін., ол бар, және де ол жағдайларға тәуелді емес. Жағдайларды жасаушы мен болып табыламын. Мен қайда болсам, менің педагогикам – менің жүрегім, менің санам – сонда..

Батыс психологиясының 3 негізгі бағыты:

• психоаналитикалық (З.Фрейд, К.Г.Юнг, Э.Эриксон т.б.)

2) бихеоверистік (Д.Уотсон,

И.Павлов, Б.Скинери т.б.)

3) гуманистік (К.Роджерс, А.Маслоу,

Э.Фромм т.б.)

• Адам тіршілігін тұтас алып қарау
• Барлық адамдар табиғатынан рақымды
• Әрбір адамның әлеуетіне бағытталған

Адамда нені өзгерту қажет? Оның өзін өзі түйсінуін өзгерту қажет. Дамудың, өзін жүзеге асырудың маңыздылығын атап көрсетеді.

Әйел мен сарышаян туралы өсиетнама.

Ізгілікті психологияның негізгі ережелері

Рухани қажеттіліктер

Өзін құрметтеу, өзін жүзеге асыру

Әлеуметтік

Қауіпсіздік

Физиологиялық

Маслоу бойынша қажеттіліктер иерархия сы

А.Маслоу

Самотрансцендентность – өзінің жеке қажеттіліктері, жеке “мені” шеңберінен шығу.

- Біз өзіміздің ең жақсы қасиеттерімізді жүзеге асырғанда көбірек бақытқа кенелеміз, қанағат аламыз

- Біз өзімізді көбірек басқаларға арнасақ, соғұрлым өзімізді көбірек танимыз

- Трансценденция жасап, өзін – өзі өзектендірген адам, әмбебап

Карл Роджер

Біз өзіміздің ерекшеліктеріміз бен қайталанбайтындығымызды неғұрлым тереңірек таныған сайын, бізде жалпыадамзаттық құндылықтар соғұрлым айқынырақ көрінеді

А.Маслоу

Әр адамға мәңгілік рухани құндылықтарға (метақажеттіліктер) жоғары қажеттіліктер тән.

Жас отбасы туралы өсиетнама.

Егер біз балаларға

жеткілікті рухани –

адамгершілік

азық бермесек, олар

“ ашығады”

Десакрализация

• Мораль мен жалпыадамзаттық құндылықтарға деген сенімін жоғалтқан жастарда пайда болатын механикалық қорғаныш механизм.
• Ол ересектердің екіжүзділігінен пайда болады. Олардың айтатыны басқа, ойлайтыны мен істейтіні басқа болған жағдайда.

К.Д.Ушинский

Адамды барлық қажет нәрселермен қамтамасыз етіп қойыңыз, сонда сіз оның жақсырақ болып кетпек түгіл, тіпті бақыттырақ болып кетпегенін де көресіз. Екеуінің бірі: не өмірдің өзін ауырсынатын болады, не хайуан деңгейіне дейін тез төмендей бастайды.

• Оның жаны басқа азықты талап етеді.
• Оның жаны басқа азықты талап етеді.
• Оның жаны басқа азықты талап етеді.

Адам = 3 адам

• Сіз өзіңізді кім деп есептейсіз (өзіңізді тән, дене ретінде түйсінуіңіз)
• Сізді басқалар кім деп есептейді (өзіңді ақыл деңгейінде түйсіну)

• Сіз шын мәнінде кім болып табыласыз (шынайы рухани “менін” түйсіну)

Рухани деңгей (интуиция, ар – ұждан, шабыт)

Айыру деңгейі (сана, білім)

Ментальді деңгей (ақыл, әсер)

Эмоционалдық деңгей (санадан төмен)

Физикалық деңгей (5 сезім мүшесі)

Физикалық деңгей әртүрлі, ал рухани деңгей бірдей. Рухани деңгейді сөзбен жеткізе алмаймыз. Абай оны мәңгілік құпия деген.

Сана руханиланған білімдермен қоректенеді.

Ақыл материалды емес. Ол ойлар өрімінен тұрады. Ой қалаулармен қоректенеді. Біз ақылымызды тыныштандырғанда ол руханимен байланысады.

Ақыл әсерлермен қоректенеді.

Мәселелер ақылмен емес, жоғары санамен шешіледі.

Ойлар атмосфераны толтырады және өте құдіретті болады. Сондықтан біздің ойларымыз жоғары және қасиетті болу керек.

Ненің көмегімен? Айыра білу, толғану. Барлық тіршіліктің өзара тығыз байланыста екенін түсіну. Кешіре білуге үйрену. Өз ойыңды тазалай білуге үйрену керек.

А.Маслоу тыныштық сәттерінің маңыздылығын атап көрсете келе, ол дегеніміз: “өзіңді тыңдай білу” білігі – “өзіңмен өзің қалу”, ақыл – ой тыныштығында отыру – екенін жазды.

Г. Гельмгольц

Ой бізге кенеттен, күш салмай, шабыт сияқты келеді.

Көптеген ұлы ғылым мен өнер қайраткерлері өздерінің жаңа туындылары үшін шабытқа, интуициясының кенеттен жарқ ете қалуына қарыздар.

Ой ексең – батыл іс-әрекет орасың.

Батыл іс-әрекет ексең – әдет орасың.

Әдет ексең – мінез орасың.

Мінез ексең – тағдырыңды орасың.

Халық даналығы

Тілдің 3 жауы: ө тірік, өсек, дүрбелең таратудан ләззат алу

Тәннің 3 жауы: жалқаулық, ашкөздік, жарының көзіне шөп салуға бейім болу

Ақылдың 3 жауы: іштарлық, цинизм, телінушілік

Ден қойып тыңдағандарыңызға рахмет !