Кыз сулу коринеди кылыгымен

Қыз сұлу көрінеді қылығымен...

«Сіңліге сыр»

А.Бақтыгереева

Осал да болма ойыңнан оңай адасқан

Өжет де болма орынсыз сөзге таласқан.

Алдымен қызға керегі пәктік, адалдық,

Одан соң, жаным, жаз мінез керек жарасқан.

Айтарым тағы берік бол сертке бір сөйле,

Сабырлы таудың мінезі керек күлсең де,

Қыз мінез деген – сұлылық сыры өмірдің,

Жұмбақтай қиын жатқандай болсын бір сенде.

Десек те біздер «жастықтың сырын аз ұқтық»,

Өмірдің жолы болмайды тегіс жазықтық.

Ісіңнен кейін есіңе сақта, жарқыным,

Жеңілмес мықты қаруың сенің – нәзіктік.

Қайғының жүгі жаныштап сені жатса да,

Досыңды, тағдыр талқысы сол «деп тастама».

Дұшпаның саған ойласа алуан қастандық,

Қалай да өзің жақсылық ойла басқаға.

Қадірлер сонда қалтқысыз танып асыл ер,

Өзгелер сені «адамның бірі – осы» дер.

Арыңа тиіп, жолыңды кескен тентектер,

Алдыңа келіп өздері кейін бас иер.

Ақ жолға бастайтын жеті жетекші бар, осыны бойыны сіңіре білген, қалыптастыра білген адам – тәрбиелі адам

.

Адамның басшысы – ақыл,

Жетекшісі – талап,

Жолаушысы - ой,

Жолдасы – кәсіп,

Қорғаны – сабыр,

Қорғаушысы – мінез,

Сынаушысы – халық.

Қазақ халқы қызының жазылмас дертке ұшырамауы үшін, жаза қадам баспауы үшін мынадай он түрлі талап қойған:

• Әдепті
• Ар-ожданы пәк болу
• Кеңпейіл кешірімді болу
• Мейір-шапағатты болу
• Ақыл-парасатты болу
• Сабырлы-салмақты болу
• Адал, ақ жарқын болу
• Моральды-мұратты болу
• Өжет, батыл болу
• Ұятты, намысты болу

Инабатты қыз өсіру ниетімен тыйым сөздерді де пайдаланған қызға 40 үйден тыйым болған:

• Жарыса сөйлеуге

• Жалғыз қыдыруға
• Жыртақтап күліп, сыпсыңдап сөйлеуге
• Орынсыз ұрынуға
• Басқаларға қол тигілуге
• Өтірік, өсекке
• Суық жүріс, сумаң қылыққа
• Кісіге қарай керіліп есінеуге
• Талтайып отыруға
• Шалқайып жатуға
• Тамақты обырлана асауға
• Ұрлық қарлыққа
• Ұятты мүшелерін ашып жүруге
• Бұраңдап қылмысуға
• Қызыл іңірде жатуға
• Түске дейін ұйықтауға
• Кісі алдында қасынуға, киім ауыстыруға
• Салт-дәстүрден аттауға
• Елді ғайбаттауға
• Үлкендердің жолын кесіп, атын атауға

Инабатты қыз өсіру ниетімен тыйым сөздерді де пайдаланған қызға 40 үйден тыйым болған:

• Ішімдік пен шегімдікке
• Ұрыс-керіске
• Беттен алып төске шабуға
• Қараулыққа, ысырапқа
• Рахымсыздық пен қатыгездікке
• Түнде суға жалғыз баруға
• Жат жыныстылармен арласып жатуға
• Күйеуге қашып тиюге
• Әдепсіз сөзге
• Тарс-тұрс етуге
• Адам мен жануарларды тебуге
• Кісіні қорлап жәбірлеуге
• Тәкәппарлық пен сыйқымазақ жасауға
• Айғай сүреңге
• Шектен тыс сыланып жасануға
• Қызғаншақтық пен күншілдікке
• Менмендік пен өзімшілдікке
• Алдап-арбауға
• Көрсеқызарлыққа
• Нәпсі құмарлыққа

Ер адамға тән қасиеттер:

• Игі мінез
• Ізгі қасиет
• Әйел адаммен сөйлескенде әдепті, сыпайы болу
• жұрт сыйлайтын адамды жақсы көріп, құрметтеу
• Жауының алдында жүректі болу
• Үлкендерге кішіпейілділік
• Халық салтын қадірлей білу
• Осал жерін білетіндерге жұмсақ, ал арам ойлыларға қулық жасау.

* Қыз бала мен ұл балаға тән мақал – мәтелдер теріп жазыңыз.

• Берілген ұлттық киімдерді бөліп жазыңыз.

тымақ, қасаба,шалма,шапан,белдемше,кісебелбеу,

жаулық,саптама етік, кәзекей,кебіс, кимешек,құлақшын,жым етік,қамзол,шекпен,сәукеле,

тақия,ішік, кемер белдік, өңіржиек, алқа.

Ерлер киімі

Әйел адамдар киімі

Ерлер киімі

Әйел адамдар киімі

Тымақ,шалма,шапан,

кісе белбеу,саптама етік, құлақшын, жым етік, шекпен, тақия.

Қасаба, белдемше, жаулық, кәзекей, кимешек, қамзол, сәукеле, ішік, кемер белдік, өңіржиек, алқа.

* Үш жұртты атаңыз.

Қыз сұлу көрінеді қылығымен,

Жарыла төгілген қос бұрымымен.

Бұл күнде сұлулықтың үлкені осы,

Қыз сұлу көрінеді білімімен,

Қыз сұлу көрінеді шашыменен

Ай қабақ қиғаш қара қасымымен

Қыз сұлу көрінеді толған айдай

Тізіліп сөз маржанын тергенімен.