Еліктеуіш с?здер (презентация)

Еліктеу с?здер — таби?ат ??былыстары мен жан-жануарларда болатын ?р алуан дыбыстар?а ж?не оларды? сын-сипат, ?имыл-?рекеттеріне еліктеуден ту?ан с?здер.

Еліктеу с?здер ма?ынасына ?арай екіге б?лінеді.

Б?л ?андай екі т?рі екенін тор к?здерден іздеп тап…

•еліктеу есту ?абілеті ар?ылы пайда бол?ан еліктеуіш с?здер.

•Мысалы: тарс-тарс, салдыр-г?лдір, дыр-дыр, г?рс, шолп.

•еліктеу к?ру ?абілеті ар?ылы пайда бол?ан бейнелеуіш с?здер.

•Мысалы: жалт, жар?, майма?, к?лбе?, ербе?-ербе?.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Еліктеуіш с?здер (презентация)»

Ақпанның жиырма жетісі

Сынып жұмысы

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Еліктеу сөздер туралы алған білімдерін пысықтау, толықтыру;

Дамытушылық: түрлі әдістерді пайдалана отырып,

балалардың тапқырлық, жылдамдық,

есте сақтау қабілеттері арттыру,

сөйлеу тілін жетілдіріп, сауатты жазуға

дағдыландыру;

Тәрбиелік: өзара сыйластыққа, бір-бірін тыңдай білуге

баули отырып, ана тілін құрметтеуге, сүюге

тәрбиелеу.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіріп,

тақырыпқа сай жаттығуларды

орындау.

Сабақтың тақырыбы:

,,,,

,,,

сөздер

Еліктеу

сөздер

Еліктеу сөздер — табиғат құбылыстары мен жан-жануарларда болатын әр алуан дыбыстарға және олардың сын-сипат, қимыл-әрекеттеріне еліктеуден туған сөздер.

Ойлан…тап …

Еліктеу сөздер мағынасына қарай екіге бөлінеді.

Бұл қандай екі түрі екенін тор көздерден іздеп тап…

Бірінші бағандағы сөз әліппеде 5-ші тұратын әріпке ұқсас орналасқан, ал екінші бағандағы сөз «Ө» әрпінен кейінгі әріп түрінде жасырылған.

Қазақ тілінде еліктеу сөздердің екі түрі бар:

еліктеу есту қабілеті арқылы пайда болған

еліктеу көру қабілеті арқылы пайда болған

Мысалы : Мылтық тарс етті, қарға қарқ етті деген сөйлемдерді алсақ, Ондағы тарс деген сөз мылтықтың атылуынан туған дыбыстың атын білдірсе, қарқ деген сөз қарғаның дыбыстау мүшесінен (қарқылдауынан) шыққан дыбыстың атын білдіреді.

Мысалы : Ырғалып қарға қарқ етті, ірімшік ауызынан салп етті деген сөйлемдердің екіншісінде салп деген сөз дыбысты емес, қарғаның ауызынан ірімшіктің жерге қарай түсіп бара жатқан я түскен кезіндегі көрініс елесін, сол көріністің бейнесін білдіреді.

Еліктеу сөздер құрамына қарай:

Туынды

Күрделі

Негізгі

Қызықты сұрақтар…

1. Желдің қатты соғуынан шығатын дыбыс?

2. Су отын қалай жанады?

3. Трактор, машиналардан қандай дыбыстар шағады?

4. Сағаттың дыбысы?

5. Мысық қалай ұйықтайды?

6. Қорыққаннан адам не істейді?

7. Электор тоғынан не көресіңдер?

Тапсырма бойынша қимыл әрекетін бейнелеу

Жазушы суреттемесі

Қыздардың шашына тағылған шолпының жүргендегі дыбысы.

Сипатталу түрі.

Қыз жүрген сайын шолпысы сылдыр-сылдыр етеді.

Дыбысқа еліктеу

Орамалды алып қозғалысын бейнелеу.

Сағат тілінің қозғалысын көрсет.

Жаңбыр суын аяғымен таптап жүрген бала.

С А Е Т Г Л Т Л І Ү Е Б Р О К Ш У Е П С М Т С І Г С Н Й М Ш А Ү Т Д У Н Р О Ү Ң Е Е Е І Р Ы Л Ң С М А К Қ Б Ш Л К П И П Р Т Ң О М Ж Н М П О Ж Ы К А Е І О Р Ы Г О К З Ң Р С У Ү Т Г Р Л І Ш Л Е Д І Е И

ІІІ кезең

Жаттығу

жұмыстары

1-тапсырма.

Еліктеуіш сөздерді керекті етістіктермен тіркестір

Тақ-тақ шайнады

Жалт күлді

Қорбаң-қорбаң қарады

Күтір-күтір ұйықтайды

Ыржың-ыржың етіп жүрді

Пыр-пыр етіп тақылдатты

2-тапсырма. Сөйлемге қажетті сөздерді төменде берілген қатардан тауып қойыңдар.

Шолпы қыз жүрген сайын … етіп, ақын жүрегіне әдемі бір күй сыйлады. Оған қыздың … күлкісі қосылды. Ол кірпігін қағып еді, жасқа толған жанарынан жас тамшылары жерге … тамды. Ерке бұлақ кең далаға еркелей … күліп ағып жатты. … еткен аққу үнімен домбыра үні қатар шықты. … төгілген домбыра күйіне қобыздың зарлы әуені қосылып, Айдынның денесін шымыр еткізді.

Керекті сөздер: тырс-тырс, сыңғыр, сылдыр-сылдыр, сыңқ, сылқ-сылқ, күмбір-күмбір.