Дарынды о?ушыларды аны?тау

Мастер класс:

• Педагогтарға өз тәжірибесін тарату мақсатында құрылған жұмыс формасы.

• Оның негізгі әдісі –жасаған жұмыс тәсілдерін педагог тікелей және оны сөзбен сипаттап айтып түсіндіреді.

Тақырыбы: Дарынды оқушыларды анықтау және дамыту ерекшеліктері

• Мақсаты:

а) Қазіргі заманғы мектептің ең бір өзекті мәселесі

дарынды оқушыны анықтау жолдарын түсіндіру.

• ә)Баланың ақыл ойын, әлеуметтік белсенділігін жетілдіру, дамыту жолдары туралы пікір алмасу.

• Күтілетін нәтиже: Белгілі бір бағыт бойынша дарындылықтың анықталуы,дарынды оқушыларды дамытудың жолдарын үйрену..  Түйінді идеялар: Дарынды оқушыларды оқыту арқылы экстранаттыққа жету  Сабақта қолданылатын материалдар: А- 4 парақтары, стикер, интерактивті тақта, маркер, қалам, сауалнамалар. 

• Дерек көздері: Әдеби материалдар, газет-журналдар,слайдтар.  Тапсырмалар: Сұрақ- жауап, салыстыру, топпен жұмыс істеу, түйіндеу Оқуға арналған тапсырма: Дарынды және талантты оқушыларды анықтау жөніндегі нұсқаулық

Жүру барысы

• І. Ұйымдастыру: ІІ. Психологиялық дайындық.
• Мұғалімдерді топқа бөлу (Таңдаған суреттеріне қарай) ІІІ. Дарынды оқушыларды тәрбиелеу мен оқытудағы мақсаттармен таныстыру: 1. Дарындылық қабілетін анықтау  2. Білім деңгейін кеңейту  3. Жеке тұлғалық іс-әрекетін дамыту  4. Логикалық ойлау қабілетін дамыту  5. Әр түрлі шараларға (дебат,олимпиада, ғылыми сайыс) қатыстыру  6. Өз бетімен тапсырмаларды орындауға үйрету 

• ІV. 1. Ой тастау (Әр топ парақтарға берілген сұраққа берер жауабын жазады) 1) Дарын , дарындылық дегеніміз не ? (әріптестердің пікірін тыңдау , пікірлерімен келісу) - Дарындылық ережесін шығару  ( Мысалы:Адам психикасының өмір бойы жүйелі түрде дамып, басқалармен салыстырғанда адамның бір немесе бірнеше  іс-әрекет төңірегінде әдеттен тыс, сирек кездесетін жоғары нәтижелерге жету мүмкіндігі.)
• 2)Дарындылықтың қандай түрлері болуы мүмкін?
• А). Айқын дарындылық: - дарынды оқушының жетістіктерінің айқындығы соншалық, «бұл бала дарынды» деген қағидаға еш күмән жоқ. Ә). Жасырын түрде кездесетін : - дарындылық баланың іс-әрекетінің нәтижесі көбінде жасырын түрде байқалады. 

• 3) Дарынды баланың бойында қандай ерекшеліктер болады? (пікірлерін тыңдау)  Дарынды балалардың ерекшеліктері:
• (айтылуы мүмкін жауаптар) а) Қиыншылықтан қорықпайды ә) Сөздік қоры мол б) Есте сақтау қабілеті жоғары в) Әділетті,әзілқой г) Танымдық қасиеті жоғары

ээээээээ

• 4) Дарынды баланың ерекшелігін анықтайтын , бойындағы бар қасиетін әрі қарай дамытатын , ықпал ететін кімдер деп ойлайсыңдар ? (әр топтың пікірлерін тыңдау) 5) Дарынды оқушыны айқындап , дамыту үшін қандай жол таңдар едіңіздер ? ( пікірлерін тыңдау) Дарынды балаларды айқындау мен дамытудың тиімді әдістері : (айтылуы мүмкін жауаптар) 1. Бақылау әдісі 2. Арнайы бағдарламалар 3. Мұғалімнің және ата-ананың эксперттік бағалауы 4. Психо-диагностикалық тренингтер 5. Олимпиада, конференция, фестиваль, КҒА т.б 6. Эксперттік бағалау (әдіскер, ғалым т.б.) 

• Өз тәжірибемізге тоқталатын болсақ:
• Дарынды балаларды анықтау – баланың дамуын талдаумен байланысты ұзақ процесс. Дарындылықты қандай да бір әдіспен анықтау мүмкін емес (мысалы: сынақтан өткізу). Дарынды баланы тәрбие беру мен оқыту барысында біртіндеп, сатылап анықтау қажет.
• Биік танымдық қабілет, тұрмыс-тіршіліктің сырын ұғуға талпыныс баланың ерте жасынан туындайды екен. Сондықтан ізденушілікке баулу бастауыш сыныптан басталуы тиіс.
• Ол үшін алдымен не істеуіміз керек?

• - Арнайы психологиялық тренингтер өткізу;
• - Балалардың мінез- құлқын бағалау арқылы тексеру;
• - Арнайы бағдарламалар бойынша сынамалы сабақтар жүргізу;
• - Интеллектуалдық іс шараларды ұйымдастыру

( пәндік олимпиадалар, конференциялар, жарыстар, байқаулар және т. б.)

Тапсырмалардан үлгі

• Бастауыш сыныпта осындай тестілер арқылы бақылау нәтижесінде дарынды деген оқушыларды ары қарай анықтауға болады. Алынатын тестік тапсырмалардың үлгілері:
• № 1 тапсырмалар жинағының түсініктемесі мен мысалдары Сізге екі сөз беріледі. Олардың арасындағы ортақ түсінікті табу керек. Екі сөзге лайықты жалпы қасиетті әр жағдайда іздеу керек. Жауабыңызды берілген қос сөздің қасына жазыңыз. Мысалы: Шырша – Қарағай. Дұрыс жауабы – «Қылқан жапырақтылар». Келесі мысал: Жаңбыр –Бұршақ. Дұрыс жауабы – «жауын-шашын». Бұл сөзді жазу керек.

• № 2 тапсырма. Бланкінің сол шетіндегі сөзге берілген төрт сөздің біреуінен мағынасы жағынан бірдей, яғни, синоним сөзді табу керек. Сол сөзді белгілеу керек. Бір ғана сөзді таңтауға болады. Мысалы: Ғасыр – а) тарих; ә) жүз жылдық; б) оқиға; в) прогресс. Дұрыс жауап – «жүз жылдық». Сондықтан осы сөз белгіленеді. Келесі мысал: Болжау – а) ауа райы; ә) хабарлама; б) алдын ала айту; в) себеп. Бұл жердегі дұрыс жауап – «алдын ала айту». Сондықтан жауап белгілену керек. Осы сияқты тапсырмалар арқылы сыныптағы дарынды оқушыларды анықтап ары қарай бақылауға алуға болады.

Сауалнамалар

• Спорттық талант Егер…
• оның күш жігері көп,үнемі қозғалыста; 
• Кез –келген спорттық ойында оңай жеңіске жетеді ;  
• Ол конькимен, шаңғымен, доппен ойнауды қашан меңгергені белгісіз;
• Өз замандастарынан қарағанда дене бітімі жетілген, жеңіл, еркін, тез қозғалады ол ешқашан щаршамайтын сияқты;  
• Оның спорттың барлық түріне немесе бір түріне қызығатыны маңызды емес, бірақ оның өзі еліктейтін батыр-спортшысы бар т.с.с

• Техникалық қабілеті Егер…

• Бала әр түрлі механизмдер мен машиналарға әуес;
• Әр түрлі аппаратуралардың, құралдардың, моделдерін жасауды ұнатады; 
• Істен шыққан механизмдерді, аппаратураларды өз бетімен жөндеуге тырысады;
• Жаңа ойыншықтарды жасау үшін бұзылған заттардың бөлшектерін қолдануға тырысады; 
• Механизмдердің эскизі мен сызбаларын түсініп,сыза біледі; 
• Арнайы техникалық әдебиеттерге қызығады т.с.с

• Музыкалық талант, Егер…
• Бала музыканы тыңдауға болатын жерлерге құмар немесе үнемі музыка тыңдап жүреді; 
• Әннің әуенін тез есте сақтайды; 
• Егер ән айтып немесе музыкалық аспапта ойнаса, ерекше көңіл-күймен, сезіммен кіріседі; өз бетімен ән шығарады;
• Музыкалық аспапта ойнайды немесе үйреніп жүр т.с.с

• Суретшілік қабілет Егер бала…

• Өз сезімі мен көңіл –күйін білдіру үшін сурет салуға ұмтылады;
• Өз суреттерінде адамдарды,жан-жануарларды,заттарды,құбылыстарды әр түрлі күйде бейнелейді;
• Өнер туындыларына деген көзқкрксы ерекше;
• Бояуларды талғаммен қолданады;
• Үй жиһаздарын, киімді әшекейлеу үшін бір нәрсе ойлап табуға тырысады;
• Тіпті классикалық туындылар жөнінде де өз көзқарасын айтудан жасқанбайды т.с.с

• Нәтижелерді қорытындылау:
• Әр сөйлемдегі қабілет бала бойында бар болса әр сәйкестікке 1 ұпайдан қоя отырып қабілеттілік коэффициентін шығарыңыз. Жауап 50 пайыздан асса бұл баламен жұмыс істеу керек.

Осы сияқты әр пән бойынша параметрлер құрастыра отырып,бала қабілеттілігін анықтауға болады.

Қорытынды

• Дарынды бала дегеніміз - өз қатарларынан әлде қайда дамыған, ерекше зейіні бар, белгілі бір іс-әрекет бойынша асқан қабілеттілік танытып, жоғары жетістіктерімен дараланатын бала!
• Мұндай оқушыларға керемет бір жаңалықты ашып, әлемді таңғалдыру міндетті емес. Бірақ олардың интеллектуалдық даму деңгейі өте жоғары, қабілетті, жеке басының дамуында ерекшелігі болғандықтан, біздің міндетіміз - қолымыздан келетін барлық мүмкіндіктер арқылы олардың кез-келген пайдалы ортадан табыла білуіне көмектесу.

• Сонымен дарынды, қабілетті, талантты бала деп баланың, ата-ананың, мектептің үздіксіз еңбегінің жемісін айтуға болады. Мектептің мақсаты – жан-жақты білімді, іскер, өздік ойлау жүйесі дамыған, адамгершілігі жоғары, қабілетті тұлға қалыптастыру, балалармен жүйелі жұмыс ұйымдастыру.