Абдиреев Нургали. Зоология

Ашық сабақтың жоспары.

Сабақтың тақырыбы: Кеміргіштер отрядына сипаттама.

Сабақтың мақсаты :

а) Білімділік ---- Республикадағы кеміргіштер отряды түрлерінің таралуы, көбею

процесі, қоректену ортасы, егін шаруашылығы мен орман алқаптарына

тигізетін зиянды жолдары, зиянкес түрлерінің көбейіп кетуіне жол

бермеуге және бағалы терілі түрлерінің санын сақтау жолдары

туралы білім беру.

б) Тәрбиелілік ---- Оқушыларды табиғат ортасындағы пайдалы жануалрарды қорғай білуді,

табиғи ресурстарды сақтау және экология проблемалары туралы тәрбиелік

мағлұматтар беру.

в) Дамытушылық ---- Оқушылардың сабаққа деген белсенділігін, қызығушылығын арттыра

отырып танымдық, шығармашылық, ізденімпаздық қабілеттерін, ой –

өрісін дамыту өз беттерінше жұмыс жүргізуге және ой қорытуға

дағдыландыру.

Сабақтың түрі : ---- Іздену – зеттеу сабағы.

Сабақтың типі : Жаңа білімді меңгерту.

Сабақтың әдісі : Баяндау, ой қорыту, ізденіс, ойын әдістері.

Пәнаралық байланыс: Гидробиология, Ихтиология, Зоотехния, Медицина, Әлем тарихы,

География.

Қолданылатын жаңа

технология : Интерактивті оқыту әдісі.

Көрнекілігі : ТМД елдерінің биологиялық картасы, кеміргіштер муляждары,

үлестірмелі материалдар (атлас), интерактивті тақта

(техникалық құрал), кітап көрмесі, ылғалды препораттар,

Флипчарттар және слайдтар.

1. Ұйымдастыру кезеңі:

Оқушылардың сабаққа түгел қатысуын, дәрісхана тазалығын , сабаққа дайындығын бақылай отырып, зейінін сабаққа аудару.

1. Жаңа сабақты хабарлау және мақсатына тоқталып өту.

Тақырыбы: Кеміргіштер отрядына сипаттама

Жоспары:

1. Тиінтектестер тұқымдасы. ----------------------------------------- Абдулла Кенжеболат

Ұшарлар тұқымдасы.

1. Құндыздар тұқымдасы. ----------------------------------------- Әбдуәлі Бауыржан

2. Аламандар тұқымдасы . ----------------------------------------- Әмзебеков Нұржан

3. Момақан тышқан немесе бұраубастар тұқымдасы.

Құмтышқандар тұқымдасы. ----------------------------------------- Әбәлдә Дәулет

1. Көртышқандар тұқымдасы.

Қаптесертектестер тұқымдасы ----------------------------------------- Байқазақ Дастан

1. Қарақастар тұқымдасы.

Жалмандар немесе селевиниялар

тұқымдасы. ----------------------------------------- Бақытжанов Бағлан

1. Тышқандар тұқымдасы.

Қосаяқтар тұқымдасы. ----------------------------------------- Жайық Ерхан

1. Жайралар тұқымдасы.

Теңіз доңыздары. ----------------------------------------- Шарапханова Шынарай

1. Саз құндыздары тұқымдасы. ---------------------------------------- Сиязбек Фаризат

1. Кіріспе. Оқытушы сөзі.

«Кеміргіштер отрядына сипаттама» тақырыбына тиінтектестер, ұшарлар, құндыздар, аламандар, момақан тышқандар немесе бұраубастар, құмтышқандар, көртышқандар, қаптесертектестер, қарақастар, жалмандар немесе селевиниялар, тышқандар, қосаяқтар, жайралар, теңіз доңыздары және саз құндыздары тұқымдастарына сипаттама беріледі.

Осы негізгі бөлімдер «Кеміргіштер отрядына сипаттама» тақырыбын толық дәлелдеп корсетеді.

1. Оқушылардың тақырып бойынша ізденістері.

Күтілетін нәтиже

Оқушылар тақырыпты зерттей отырып, өзіндік жұмыс жүргізуге дағдыланады.

1. Жаңа сабақты қорытындылау , бекіту.

1. Тест жұмысы.

2. Диктант жұмысы.

3. «Кім көп біледі» атты интелектуал ойыны.

4. «Кім мерген» атты ойын әдістері арқылы жургізіледі.

1. Тақырыпты қорытындылау.

Кеміргіштер отряды Антарктидадан басқа материктерде мекендейтін 35 тұқымдасқа бірігетін 2000 – дай түр жатады. Дене тұрқы 5 см (тышқандар) 130см-ге (капибара) жетеді. Май және иіс бездері бар. Саусақтарында тырнақтары болады. Шошақ тістері жоқ, күрек тістері өте күшті жетілген. Қорегі – өсімдіктектес азықтар.

Республикада кәдімгі тиінді, құндызды, саз құндызын және шаруашылықтар және фермаларда өсіріледі. Отрядтың кейбір тұқымдастарына қарсы дератизация және дустация жұмыстары жүргізіледі.

Табиғи ортада 35 тұқымдасқа бірігетін 2000-дай түрдің математикалық тепе-теңдігі сақталынуы тиіс.

1. Оқушыларды бағалау процесі.

2. Үйге тапсырма.

1. Зоологиялық кестелермен жұмыс.

2. Зоологиялық зерттеуді жалғастыру.

3. Шығармашылық тапсырма. (Гидробиологиялық және ихтиологиялық жаттығулар құру).

Оқушылар ізденістері.

Оқу тобындағы 1 оқушы жоспардағы көрсетілген негізгі тұқымдастарға қысқаша тоқталып, түсіндіріп өтеді. Оқытушы міндетті түрде пысықтайды.

1-ші оқушы. Зерттеу жұмысы. Тиінтектестер тұқымдасына сипаттама. ----- Абдулла Кенжеболат

Оқушы тұқымдасқа жататын түрлердің қоректену ортасын, көбею жүйесін, қыстау процесі туралы толықтырып, дәлелдемелер береді.

Тұқымдас Австралия мен Антарктидадан басқа материктерде таралған, 288 түрді біріктіреді.

Дене тұрқы 6 см – ден (тышқантәрізді тиін) 60 см-ге (суыр) жетеді.

2-ші оқушы. Зерттеу жұмысы. Ұшарлар және құндыз тұқымдастары. ------- Абдуәлі Бауыржан

Ұшарлар тұқымдасы Азия, Европа мен Солтүстік Американың қоңыржай және тропикалық ормандарында мекендейтін 33 түрді біріктіреді. Дене тұрқы 7-58 см.

Құндыздар тұқымдасына орман өзендері мен көлдері жағалауында мекендейтін 2 түр жатады.

Дене тұрқы 130 см-ге жетеді.

3 – ші оқушы. Зерттеу жұмысы. Аламандар тұқымдасы. ---------- Әмзебеков Нұржан.

Аламандар тұқымдасы Антарктида мен Австралиядан басқа жер жүзінде тараған 575 түрді біріктіреді. Дене тұрқы 5см –ден (ергежейлі атжалман), және 36см-ге жететін (ондатр) жатады. Аламандар тұқымдастармағы құрылықта, топырақ арасында және жартылай суда тіршілік ететін 380 түрді біріктіреді. Қазақстанда 6 түрі мекендейді.

4 – ші оқушы. Зерттеу жұмысы. Бұраубастар және құмтышқандар тұқымдасы. ---------- Әбілдә Дәулет

Бұраубастар тұқымдасы 2 түрді біріктіреді. Бұраубас тышқан Алтайдың далалы, орманды далалы және тау шалғындарын мекендейді. Дене тұрқы 3-4см.

Құмтышқандары тұқымдасы шөл – шөлейтті аймақтарға беиімделген 69 түрді біріктіреді.

Ергежейлі құмтышқан Африка мен ОңтүстікАмериканың құмды жазықтарында мекендейді.

Өкілдері : ергежейлі құмтышқан, мысыр, кіші, жыңғыл, қызылқұйрық және үлкен құмтышқандары жатады.

5-ші оқушы. Зерттеу жұмысы. Көртышқандар және қаптесертектестер тұқымдасы. –Байқазақ Дастан

Көртышқандар тұқымдасы Солтүстік Африка мен Азияның далалы, шөлейтті шөлді аудандарын мекендейтін 4 түрді біріктіреді. Дене тұрқы 25 см-дей. Қазақстанда алып көртышқан мекендейді. Бұл кеміргіш Республиканың Қызыл кітабына (2010ж) тіркелген. Қаптесертектестер тұқымдасы 400-ге жуық түрді біріктіреді. Оңтүстік - шығыс Азияда көптеген түрлері мекендейді. Дене тұрқы 5см – ден 50см-ге жетеді.

Өкілдері: орман, дала, сарытамақ, кішкентай қаптесер. Кішкентей қаптесер слмағы 6 гр. Сұр, Түркістан және қара егеуқұйрықтар.

6-шы оқушы. Зерттеу жұмысы. Қарақастар, жалмандар немесе селевиниялар тұқымдасы. ---Бақытжанов Бағлан

Қарақастар тұқымдасы Африка, Европа мен Азияның аралас және жалпақ жапырақты ормандарын мекендейтін 11 түрді біріктіреді. Дене тұрқы 8-19см. Өкілдері: қарақас, жаңғақ, бау, Африка және орман қарақастары жатады. Жалмандар және селевиниялар тұқымдасына бір түр – жалман жатады. Орталық және Шығыс Қазақстанның сазды, қиыршық тасты және сортаңды шөлдерін мекендейді. Дене тұрқы 9 см – дей. Қазақстанның қызыл кітабына (2010ж) тіркелген.

7-ші оқушы. Зерттеу жұмысы. Тышқандар және қосаяқтылар тұқымдастары. -----Жайық Ерхан

Тышқандар тұқымдасы Европа, Азия және Солтүстік Американың қоңыржай аймақтарында мекендейтін 16 түрді біріктіреді. Дене тұрқы 5-10 см. Кейдір түрлері 3-4м-ге секіруге қабілетті, бұталар мен жақыс өрмелеуге, жақсы жүзуге биімделген.

Өкілдері: Дала, Алтай, сұр, Тянь-Шань, орман тышқандары кездеседі.

Қосаяқтылар тұқымдасы. Солтүстік Африка, Оңтүстік Европа және Орталық Азияның далалы, шөлді биотоптарында тараған 30-31 түрді біріктіреді. Дене тұрқы 4-26см.

Түрлері: бессаусақты кіші, кіші, үлкен, секіргіш, Сверцов, Бобринский, тікқұлақ, майқұйрық, Житков, тоқылдағыш, жүнбалақ қосаяқтары жатады.

8-ші оқушы. Зерттеу жұмысы. Жайралар және теңіз доңыздары тұқымдастары. -----Шарапханова Шынарай

Жайралар тұқымдасы Африкада, Жерорта теңізі елдерінде және Оңтүстік Азияда тараған 13 түрді біріктіреді. Дене тұрқы 38-90 см. Өкілдері : Африка, Гималай және Ява жайралары. Қазақстандағы Үнді немесе аққұйрық жайрасы Республиканыі қызыл кітабына (2010ж) тіркелген. Текіз доңыздары Оңтүстік Америкада тараған 15 түрді біріктіреді. Дене тұрқы 22-75 см. Өкілдері: теңіз тоңызы, кіші доңыз және Патогон марасы.

9-шы оқушы. Зерттеу жұмысы. Саз құндыздары тұқымдасы. ------- Сиязбек Фаризат

Саз құндыздары Оңтүстік Америкада тараған бір түр. Кавказ сырты мен Орта Азия су қоймаларында жерсіндірілген. Дене тұрқы 60см-ге жетеді. Қазақстанда фермаларда өсіріледі