Улусная научно-практическая конференция «XVI Юниорские чтения»
Саха уонна Англия норуотун национальнай геройдарын маарыннаhар уонна уратылаhар ѳрүттэрин тэҥнээн кѳрүү (Манчаары Баhылай уонна Робин Гуд сырыыларыттан)
Толордо: Бэрдьигэстээх улуустаа5ы
гимназиятын 7 кылаас үѳрэнээччитэ
Попов Володя
Салайааччы: Бэрдьигэстээх улуустаа5ы
гимназиятын саха литературатын
уонна тылын учуутала
Парфенова Наталья Петровна
Yлэм сыала: Кэтээн көрүү ньыматынан Саха национальнай геройа Манчаары Баhылай уонна Англия национальнай геройа Робин Гуд туhунан ырытыы.
Υлэм соруга:
Манчаары Баhылай уонна Робин Гуд биографияларын үөрэтии. Литератураны, публикацияны, ыстатыйалары чинчийии. Саха эпоhын геройа Баhылай Манчаары уонна Англия балладатын геройа Робин Гуд туhунан маарыннаhар уонна уратылаһар өрүттэрин тэҥнээн көрүү. Чинчийии объега: Баhылай Манчаары уонна Робин Гуд туhунан сүрүн матырыйаалы көрүү.
Чинчийии тɵрдɵ: Баhылай Манчаары уонна Робин Гуд туhунан майгыннаһар уонна уратылаһар өрүттэрэ.
Практическай өрүтэ : Открытка комплегын оҥоруу
Национальнай герой диэн кини кимий?
Национальнай герой диэн бастатан туран норуокка бэйэтин өйүнэн-санаатынан, күүһүнэн-уоҕунан, билиитинэн-көрүүтүнэн, биллибит-көстүбүт кытаанах эр санаалаах киьи буолар. Улахан туох эрэ хорсун күүстээх хамсааһыны бэйэтин иннин көрүммэккэ, олоҕун харыстаммакка, норуотун туһугар турууласпыт дьону ааттыахха сөп.
Национальнай геройдар – бар дьон анаабыт хорсун хоодуот дьонноро, кинилэр ааттара бүтүн норуот историятыгар туллаҥнаабат тулааhын буолан, тумус туттар чулуу дьоннорун ахсааннарыгар бастакынан ааттаналлар.
Манчаары Баhылай
Слободчиков (Федоров) Василий Федорович - Манчаары Баһылай, төрөөбут сирэ уруккуттан Хаҥалас улууһун Нөөрүктээйи нэһилиэгэ. Кини баайдар батталларын утары туран охсуспут маҥнайгы эрдээх сырыыларыттан ыла норуот номоҕор киирбитэ. Кини ыраахтааҕы былааһын, баайдар, тойоттор хараҥа батталларын анныгар олорор саха кыратын-кыамматын тумус туттар геройа буолбута. Манчаары Баhылай XIX үйэ 30-с., 40-с сс., ордук күүскэ 1833 с., баайдары утары сэптээх-сэбиргэллээх өрө турбута, бардам баайдарга 18 төгүл саба түспүтэ. Заведующая лабораторией пластической реконструкции Института этнографии АН СССР им. Миклухо-Маклая Г.В. Лебединская в 1974 году сделала скульптурный портрет Василия Манчаары по доставленному черепу, омолодив его до возраста средних лет.
Манчаары бэйэтин кэмин киһитэ этэ. Кини баайдары икки бөлөххө араарара: бастакыта-бардам, дохсун, батталлаах баайдар; иккиһэ-олус баттыгаһа суох, дьоҥҥо норуокка киһилии со5ус сыhыаннаһар баайдар. Манчаары бардам батталлаах баайдары утары турбута. Ити баайдары утары туруута абаҕатынан аатырар Чоочоттон саҕаламмыта.
Ыраахтааҕы суута Манчаарыны тутаары көрдүүрүн үгэнигэр Манчаары бэйэтин доҕотторунуун бииртэн биир баай уораҕайыгар саба түһүтэлиир. 1833 с. сайын кини Хаҥалас улууһа Тыыллыма — Яков Павловка, Мэҥэ улууһа — тойон Тимофей Колесовка, Хаҥалас улууһа Догдоҥо — Илларион Захаровка, Мэҥэ улууһа Тараҕай нэһилиэгэ — Михаил Бурнашевка-Тутукаҕа, тойон Василий Слободчиковка-Чоочоҕо, Боотурускай улууһа Эмис нэһилиэгэ – Павел Новиковка-Бакыыһаҕа ыар ыалдьыт буолар.
Робин Гуд
Робин Гуд диэн номоххо киирбит үтүө санаалааах, кырдьык иһин охсуһар ороспуонньук, кини баайдары, аҕабыыттары халаабыт харчытын дьадаҥы дьоҥҥо т ү ҥэтэр эбит. Кини ох саанан олус үч ү гэйдик ытар, хорсун-хоодуот, булугас өйдөөх үтүө киhи эбит.
Номоххо кэпсэнэринэн Робин Гуд бэйэтин бѳлѳх дьонун кытары Шервудскай ойуурга Ноттингем таhыгар кыра хара дьоннор тустарыгар охсуспута, баайдары, аҕабыыттары, рыцардары халаабытын булбутун-талбытын дьадаҥыларга биэрэрэ. Ол да буоллар кини иэдээҥҥэ түбэспит дворяннарга көмөлөһөрө.
Манчаары
Характеристика
Робин Гуд
Yт үɵ санаалаах, мындыр ɵйдɵɵх дьаданы киhи, баайдар утары турбута.
Ааттарын этимологията
үт үɵ санаалааах, кырдьык иhин охсуhар ороспуонньук.
Манчаары – к үɵ ллэр, үрэхтэр кытыыларынан хойуутук ү ү нэр кылыс бииhэ от.
Өстɵɵхтɵрɵ
Геройдар суолталара
«Нood» диэн тыл английскайтан тылбаастаатахха са5а5а холбуу тигиллэр «капюшон» буолар.
Бардам, дохсун, батталлаах баайдар
Саба туьэллэригэр туттар сэптэрэ
Баайдар, Ноттингем шерифа, принц Джон, рыцарь Гай Гисборн.
Саха сиригэр Манчаары аата норуот киэн туттуута. Б ү г ү н Манчаары аата спортивнай уонна чɵл олох символа, Манчаары аатынан өрөспүүбүлүкэтээҕи спортивнай оонньуулар ыытыллаллар.
Робин Гуд аата бутун аан дойдуга биллэр. XX-XXI үйэлэргэ элбэх киинэлэр, мультфильмнар уьуллубуттара, кини уобараhа элбэх кинигэлэргэ суруллубута, спектакллэр туруоруллубуттара.
Батыйа (хапта5ай ɵтт ү нэн таhыйар)
Прототиптар
Ох саа
Прототиба суох
1. Роберт Фитзут, Хантингтон графа (1160—1247)
2. Роберт Гуд, (1290—1347)
3. Сэр Роберт Фолиот (1110—1165), баайдары утары турбут киhи.
Манчаары
Маарыннаhар ɵр ү ттэрэ
Робин Гуд
Национальная герой Манчаары Баhылай аатынан спортивнай күрэх ыытыллар уус уран литература суруллар, театрдарга спектакль туруоруллар Манчаары Баһылай туhунан норуот ырыалара айыллан уостан түспэккэ ылланаллар Саха сиригэр Манчаары пааматынньыга Дьокуускай куорат Кыайыы болуоссатыгар баар Манчаары баайдары утары охсуhар ба5алаах дьону бэйэтин тула мунньар Манчаары үксүн саhан тыа5а олорор этэ Уратылаhар ɵр ү ттэрэ
Халаабыт малын дьаданыларга тунэтэр Национальная герой Робин Гуд аатынан ох саанан ытыыга күрэх ыыталлар уус уран литература суруллар, театрдарга спектакль туруоруллар, киинэлэр, мултьфильмнар уhуллаллар Робин Гуд туhунан норуот ырыалара айыллан уостан түспэккэ ылланаллар Робин Гудка памятник Лондоӊӊа турар Робин Гуд баайдары утары охсуhар ба5алаах дьону бэйэтин тула мунньар Робин Гуд ойуурга саhан сытан баайдарга түhэрэ. Манчаары Баһылай дьиӊнээх олоххо олоро сылдьыбыт киһи Манчаары биэс тѳгүл улахан түрмэƼэ олорбут Манчаары биирдиилээн баайдары улуустарынан кэрийэ сылдьан халыыр Манчаары XIX үйэƼэ олоро сылдьыбыт. Манчаары туһунан уус уран киинэ суох Манчаары о5о эрдэ5иттэн бардам баайдарга утарылаhар этэ. История кэпсииринэн, Манчаары хаста да кэргэннэнэ сылдьыбыт. Манчаары кѳлѳтѳ – ат. Халаабыт малын дьаданыларга тунэтэр Робин Гуд литературнай герой быһыытынан биллэр, дьиӊнээхтик олорбута дакаастана илик. Айымньыларга кэпсэнэринэн Робин Гуд биирдэ да түрмэƼэ олорботох Робин Гуд Ноттингем ойууругар тоһуйа сытан саба туһэр Робин Гуд XII-XIV үйэлэргэ олорбута саба5аланар. Робин Гуд туһунан элбэх киинэ уһуллубут Робин Гуд сааhын ситэн баран баайдарга өстүйбүтэ. Робин Гуд биир кэргэннэнэ сылдьыбыт. Робин Гуд көлөтө суох, сатыы сылдьар.
Национальнай геройдар Манчаары уонна Робин Гуд маарыннаһар өрүттэрин, уратыларын булуу.
Түмүк тыл
Υөрэтэн-ырытан баран маннык толкуйга кэллибит, урукку олох историята, культурата, дьонун өйө-санаата, олоҕу анааран көрүүтэ, литератураҕа, фольклорга, философскай көрүүлэрэ, этностара барыта наһаа улахан билиҥҥи аныгы үйэ дьонугар сабыдыаллаах эбит. Бу геройдар Манчаары Баһылай уонна Робин Гуд иккиэн төһө да историялара географиялара бэйэ бэйэлэриттэн арда ырааҕын иһин, төһө да кинилэр норуоттара омуктарынан атыннарын иһин, сахалар уонна англичаннар биир майгыннаһар да уратылаhар да өрүттэрдээх эбиппит диэн этиэм этэ.
Улусная научно-практическая конференция «XVI Юниорские чтения»
Саха уонна Англия норуотун национальнай геройдарын маарыннаhар уонна уратылаhар ѳрүттэрин тэҥнээн кѳрүү (Манчаары Баhылай уонна Робин Гуд сырыыларыттан)
Толордо: Бэрдьигэстээх улуустаа5ы
гимназиятын 7 кылаас үѳрэнээччитэ
Попов Володя
Салайааччы: Бэрдьигэстээх улуустаа5ы
гимназиятын саха литературатын
уонна тылын учуутала
Парфенова Наталья Петровна
