Аналар ?лемді тербетеді

Күні: 14.03.2015

5-сынып

Сабақтың тақырыбы: М.Мақатаев «Фантазия», «Барлығы да сендердікі» өлеңдері

Сабақтың мақсаты: М.Мақатаев өмірі мен шығармашылығы арқылы ақынды терең тани түсуге ықпал жасау.

Сабақтың міндеттері:

1. М. Мақатаевтың өмірі, шығармашылығы туралы түсінік беру; Ақынның қасиетті де киелі өлең-жырлары арқылы халқына қызмет етуін таныту;

2. «Фантазия» өлеңі арқылы халықтық болмысқа ілтипатын көрсету, ұлттық өнегені ұғындыру,

3. оқушылардың қиялдау қабілеттерін қалыптастыру, ойлау өрісін кеңейту.

Сабақтың типі: жаңа білімді игерту сабағы

Сабақтың түрі: іздендіру сабағы

Сабақтың әдісі: СТО жобасының стратегиялары

Сабақтың көрнекілігі: ақынның портреті мен өлеңі, кесте (ақынның өмір жолы), кітаптар

Сабақтың барысы: Ұйымдастыру кезеңі

Үй тапсырмасы:

Жаңа сабақ.

Қызығушылықты ояту.

«Абай Мұхтар бастаған елге әйгілі ұлы көштің» бұйдасын ұстамағанмен, бел ортасынан ойып тұрып өзіндік орнын алған ұлы ақынымыз Мұқағали Мақатаевтың шығармашылығымен бүгінгі сабақта танысамыз. Бір сәт қиялға ерік беріп, ақынның өзін тыңдайық.

Ассоциация стратегиясы. Ақын образын сомдау. (М.Мақатаев портреті көрініп, «Менің»анкетам өлеңі диалог түрінде тыңдалады).

«Менің анкетам» өлеңі

- Туған жерің?

- Ұланымын Қаразаз деп аталатын ауылдың.

- Туған жылың?

- 1931. Құрдасымын Шәмілдің.

- Мекен жайың?

- Мекен жайым – жер менің,

Жерде жүрген ақын деген пендемін.

Қалам, қағаз, уақыт бер тек аздаған,

Мен өмірді жырлау үшін келгенмін.

Мұқағали Мақатаев өмір жолы

Уақыт	Оқиға
1931 жыл, 9 ақпан	М.Мақатаев Алматы облысы, Нарынқол ауданы, Энгельс атындағы қолхоздың Қарасаз деген жерінде дүниеге келген.
1941 жыл	Әкесі Сүлеймен өзі сұранып әскерге аттанады. Мұқағали он жасынан бастап соғысқа кеткен әкесіне арнап өлеңдер жаза бастаған.
1948 жыл	Тұңғыш өлеңі Нарынқол аудандық газетінде басылды.
Өмір өткелдері	Ерте есейген балалық Ауылдық кеңес хатшысы Қызыл отаудың меңгерушісі Комсомол қызметкері Жеті жылдық мектептің мұғалімі
1954-1962 жылдар	Қазақ радиосында директор және педагогикалық қызмет атқарған.
1962 жыл	Алматы қаласына көшіп келеді.
1962-1972 жылдар	«Социалистік қазақстан», «Қазақ әдебиеті газеттері», «Мәдениет және тұрмыс», «Жұлдыз» журналдарында бөлім меңгерушісі қызметтерін атқарған.
1972-1973 жылдар	Қазақстан Жазушылар Одағында әдеби кеңесші болып қызмет атқарған.
1976 жыл, 5 наурыз	Алматы қаласында ұзаққа созылған науқастан қайтыс болды.
1985 жылдан бері	Қазақстан Жазушылар Одағы үздік әдеби шығарма авторларына берілетін М.Мақатаев атындағы сыйлық тағайындаған.

Шығармалары

Жылдары	Шығармалары
1962 ж.	«Аппасионата»
1964 ж.	«Ильич»
1966 ж.	«Армысыңдар достар»
1968 ж.	«Қарлығашым, келдің бе»
1970 ж.	«Мавр»
1972 ж.	«»Дариға-жүрек
1974 ж.	«Аққулар ұйықтағанда»
1975 ж.	«Шуағым менің»
1976 ж.	«Өмір дастан»
1978 ж.	«Өмір-өзен»
1981 ж.	«Бәсіре»
1982 ж.	«Соғады жүрек» (таңдамалы 2 томдық)
1984 ж.	«Шолпан»
1988 ж.	«»Қош махаббат
1989 ж.	«Жырлайды жүрек»
2001 ж.	Ақынның «Аманат» жинағы Мемлекеттік сыйлық иеленді

Оқушыларға «Фантазия» өлеңі іштей оқуға беріледі

І топ Анықтау. Мағынаны тану.

Өлеңдегі түсінігі қиын сөздердің мағынасын анықтау (түсіндірмелі сөздікпен жұмыс).

Фантазия – ой елестете білуге қабілеттілік, қиял.

Ақиқат – шындық, шын, айқын бар болмыс.

Ғалам – бүкіл жер жүзі, әлем.

Ғаламат – таң қаларлық, ғажайып.

Ғұлама – араб тілінде ғалым деген мағынаны береді..

Жай – найзағай, жасыл.

Қат – қабат деген мағынаны беретін сөз.

Қиял – фантастикалық ой, арман.

Галилео Галилей – ХVІ-ХVІІ ғасырда өмір сүрген Италияның атақты ғалымы.

ІІ топ Талдау. Өлең құрылысына қарай талдау.

4 3 4

Ертегіден / жаңарып / қала тұрған, а

4 3 4

Ертегіден / ғұлама / дана туған. а

3 4 4

Бұл күнгі / ғаламаттар / алдыменен, б

3 4 4

Адамның / қиялында / жаратылған. А

Үш бунақты (4+3+4,3+4+4), 11 буынды, 4 тармақты 5 шумақтан тұратын, қара өлең ұйқасымен (а,а,б,а) жазылған өлең.

ІІІ топ Зерделеу. Өлеңдегі бейнелі ойлар мен көркем тіркестерді тауып, мағынасын ашу, зерделеу.

Жеті қат жердің мынау төңкерілген - Ертегіден қала тұрған –

Жеті қат аспанменен көмкерілген - Ертегіден ғұлама дана туған –

Ертеңімен танысу - Жер бетіне сыя алмау –

Ғаламаттар туылған ертегіден - Қиялмен қанаттану –

Ғаламдық ақиқат - Жайды ұстау -

Ой толғаныс. Бес жолды тұжырым.

1 зат есім Фантазия Фантазия

2 сын есім Бай, ұшқыр Шалқар, дария

3 етістік Шарлатады, шарықтатады, шалқытады Шабыттанып шырқатар шарықтата

4 сөзді сөйлем Адам фантазиясы шексіз бай Адамның қиялындай бар ма, сірә?

Қорытынды. Ақын күнделігінен.

«Егер бір кездерде менің өмірім, творчеством әлдекімнің көңілін аударса, оларға былай дер едім: Менің қымбатты достарым! Егер сендер шынымен менің өмірбаянымды, творчествомды зерттемек болсаңдар, онда мен не жазсам, соның бәрін түгел оқып шығуды ұмытпағайсыңдар. Мені өз өлеңдерімнен бөліп қарамауларыңызды өтінем. Естеріңізде болсын, менің өлеңдерім жеке тұрғанда түк те емес. Біріктіріп қарағанда, ол поэма іспетті. Басы және аяғы бар. Ол кейде күлімдеген, кейде түңілген жанымның құдды даусындай. Сондықтан мен өзімнің «Менім» арқылы жасырмай, жаппай өмірімнің шежіресін жасап шықтым. Жанымның мұңы мен қуанышы – бәрі сонда. Солар басқа жүректерге өз сәулесін түсіруге тиіс деп ойлаймын. Менің бүкіл жазғаным – бар-жоғы бір ғана бүтін поэма. Егер нанбасаңдар, барлық өлеңдерімді жинап, бір жинаққа топтастырып көріңдерші. Егер мені содан таппасаңдар, онда менің ақын болмағаным.» (Мұғалім ойды жинақтап, қорытынды сөзін айтады).

Оқулықта берілген басқа өлеңдері де «Фантазия» өлеңіне жасалған талдау жұмыстары сияқты келесі, 2-сабақта талданады.

Үй тапсырмасы: 1-сабақ. М.Мақатаев «Фантазия» өлеңін жаттау. 2-сабақ. «Барлығы да сендердікі», «Мен таулықпын» өлеңдерін мәнерлеп оқу.

Бағалау. Оқушылардың сабаққа қатысу деңгейіне қарай тиісті бағалары күнделік пен сынып журналына қойылады.

Аналар әлемді тербетеді

Мақсаты:

1. аналарды, оқушы қыздарды мерекелерімен құттықтау;

2. халқымыздың ежелден келе жатқан асыл салты ананы құрметтеу, қыз баланы сыйлау тағы басқа үлгі-өнеге, жасы үлкенді сыйлау, парасатты, мейірімді болуға үйрету;

3. оқушы бойына ізгілік, инабаттылық, биязылық тағы басқа жақсы қасиеттерді қалыптастыру.

Көрнекілігі: сынып мерекеге сай әсем безендірілген, шарлар, гүлдер, ана туралы жазылған қанатты сөздер.

Барысы:

1-ж. Наурыз мейрам жүректерге нұр сепкен,

Маңдайымнан сүйіп жатыр нұр көктем.

Жарығыңмен, шуағыңмен, Күн Ана,

Алып келдің жер бетіне гүл көктем!

2-ж. Армысыздар, ару қыздар, абзал ана,

Анаға тең келетін бар ма дана?

Мерекең бүгінгі күн құтты болсын,

Қуанышпен құшақтарға гүлдер толсын.

1-ж. Бүгінгі мереке, 8 наурыз Халықаралық әйелдер күніне арналған «Аналар әлемді тербетеді» атты тәрбие сағатымыз тек сіздер үшін, аяулы аналар, қылықты қыздар!

2-ж. Адамды дүниеге әкелетін, өмір сыйлайтын құдіретті күш Ана емес пе? Сол құдірет иесінің алдында бәріміз де бас июге тиіспіз.

Ақ сүтінен жаралған,

Ақ сүтінен нәр алған,

Анаға бас иеміз! (бәрі бірге)

1-ж. Туған елдің тілі деп,

Туған жердің үні деп

Анаға бас иеміз! (бәрі бірге)

Біз мәңгілік сіздерге борыштармыз дегіміз келеді. Сіздерге балалық жүректен мың да бір алғыс! Құрметті аналар мына өлең жолдары тек сіздерге арналады.

Нұрболат:

Ана дейміз бәріміз де аңқылдап,

Ана дейді жас сәби де жарқылдап.

Ана деген – бәйтерегі өмірдің,

Ана деген – алтын қазық, алтын бақ.

Әйгерім:

Ана деген – асыл жандар болаттай,

Ана деген – мөлдір жандар бұлақтай.

О, адамдар, қадірлей біл Ананы,

Жат қылыққа ақыл-ойды тонатпай.

Арман:

Ана десем сезім билер тым ыстық,

Жарасымды адамдарға туыстық.

Бар адамға берсе ананың мейірін,

Орнар еді бар әлемде тыныштық.

Балжан:

Ана десем – шешек атып жанары

Өмірімнің бастау алар жаңа әні.

Ана деген тіршілікте пана боп,

Әрбір үйде жұлдыз болып жанады.

Қайыртас:

Бүгін наурыздың сегізі,

Сұлулықтың негізі.

Әдемі сөз – адамның

Анаға айтар лебізі.

Айша:

Мәпелейсің мені, анам, Үмітіңдей көзіме

Қолыңдағы құсыңдай. Көп қарайсың үңіліп.

Құлпыра өсіп дем алам, Еркелеген сөзіме

Құшағыңда қысылмай. Ертеңіңіз тұр күліп.

Еламан:

Кіршіксіз жүрегіндей жас баланың, Ойладың бүлдіршіндей бала қамын,

Апатай, өзің менің асқақ әнім. Сипады маңдайымнан алақаның.

Өсірдің, әлдиледің, аяладың, Сөзіңді екі етпей, қадірлейді,

Ойыңнан бір сәт мені тастамадың. Қарайды қабағыңа балапаның.

Арман:

Кір түсірмей жағама,

Шашымды да тарайсың.

Мектебіме барарда

Мейірлене қарайсың.

Гүлшакира:

Өзіңсің, сүйікті ана, құдіретім,

Жанымды жадыратып күлдіретін.

Сендегі маған деген махаббатты,

Нұр толы қос жанарың білдіретін.

Ерасыл:

Бар ана туған елдің гүлі дер ем, Өзіңсің өмірдегі бар ардағым,

Анажан, қайғың болса күңіренем. Жыр жаздым тұңғыш рет арнап саған.

Таусылмас тау суындай ақылың бар, Анашым, айтарым көп, тіл жетпейді,

Сен барда менің әрбір күнім өлең. Бір сендей асыл жанды таба алмадым.

2-ж. Аяулы да мейірімді аналар, ару қыздар сіздерді ыстық ықыласпен, шын жүректен тамаша көктем мерекесімен тағы бір мәрте құттықтаймыз! Оқушылар аналарына дайындаған ашықхаттарын, сыйлықтарын ұсынады.

1-ж. Бас иейік те ұлы адамдарды дүниеге әкелген анаға. Аристотельді де, Фирдоусиді де ана әкелді. Ұлы Гомер де, Ескендір де ананың баласы. Бәрін де дүниеге әкелген – Ана.

Ән: «Ана», орындайтын Абдрахманова Балжан.

1-ж. Мен қазақ қыздарына қайран қалам,

Жанары жаны жаздай жайраңдаған.

«Қыз өссе елдің көркі» деген сөзді,

Қапысыз қалай айтқан қайран бабам.

2-ж. Мың бұралған арулар билей басып,

Келеді міне ортаға толқып тасып.

Аруларын сыйлаған халқым менің,

Көңілді қошеметпен қарсы алайық!

Ортаға өздерінің тамаша қазақ биімен сыныбымыздың әдемі де инабатты аруларын шақырамыз. (қыздар «Қазақ биін» билейді).

1-ж. Ардақты аналар, келген қонақтар, ортаға шығып, сергіп, серпіліп қалмаймыз ба? Әйгерім менің айтпағым ойын ойнап, көңілімізді көтермейміз бе?

2-ж. Дұрыс айтасың, Айша сенің дайындап әкелген ойының бар деймін. Ендеше аналары мен балаларына байланысты «Ол кім? Бұл не?» ойынын ойнайық. (ойын шарты түсіндіріліп ортаға қатысушыларды шақырып Айша ойынды ойнатады)

1-ж. Жақсы, аналар мен балаларының өзара бірін-бірі қалай тез түсіне алатынын байқадық. Енді келген қонақтар мен аналарымыздың білімдерін тексерсек қалай болады екен? Ол үшін келесі ойынымды ұсынамын. Ойын «Ақ сандық» деп аталады.

2-ж. Дұрыс айтасың Әйгерім ойнай отырып қонақтарымыз кішігірім сыйлықтар алып кетсін. Ойын шарты: жұмбақтар оқылады, жауабын дұрыс айтқан адамға сол жұмбақтың жауабы болған зат сыйға беріледі. Кім көп дұрыс жауап айтса, сол көп сыйлыққа ие болады.

1.Үш қазық, екі желі, тоғыз ноқта,

Теңселіп, тербеледі адам соқса.

Шешен тіл, сөзге жүйрік болғанымен,

Непайда, үндемейді адам жоқта. (домбыра)

2.Бұдан кір қорқады,

Судан бұл қорқады. (сабын)

3.Далада жүр шапқылап,

Керемет тым сақ құлақ.

Тек есектен басқада,

Оған ұқсас жоқ құлақ. (қоян)

Осындай жұмбақтар жасырылады. Сыйлыққа сувенир домбыра, ойыншық қоян, сабын, тақия, қалам, т.б. сыйлықтар беріледі.

1-ж. Ана адамзат мекен еткен жер шарының түкпірінде, әр үйде мейірім мен мерейдің, достық пен туыстықтың туын тіккен адам.

2-ж. Жанұяның жылуын суытпай, тал бесікті тербей отырып, тебірене толғар бесік жыры арқылы ұрпағының бойына адамдық қасиеттерді дарытып отырған осындай аналардың құдіретті сезімдеріне арналған көріністі назарларыңызға ұсынамыз.

Көрініс: «Баласын жоғалтқан Күнше»

1-ж. Мейірін шашқан, аяулы, жанашыр аналарымыздың асыл қасиеттерін өлең жолдарын оқи отырып «Күн шапағы» сызбасын толтыру арқылы көрсету.

2-ж. Ана деген – адамзаттың данасы,

Ана деген – сәбилердің панасы.

Ана деген – жарық жұлдыз шырағың,

Ана деген – қайнар ыстық бұлағың.

Ана деген – өмірдегі қамқорың,

Ана деген – сүйенерің, жан құрбың.

Ана деген – бәйтерегі өмірдің,

Ана деген – алтын қазық, алтын бақ.

1-ж. «Ән көңілдің ажары» дегендей әсем әнге кезек береміз.

2-ж. Омар Еламанның орындауында «Ана туралы жыр» әні.

Мұғалім: Ардақты аналар, құрметті ұстаздар 8 наурыз Халықаралық әйелдер күні мерекесі баршаңызға құтты болсын! Дендеріңізге саулық, отбасыларыңызға амандық тілеймін. Тәрбие сағатын мына өлең жолдарымен аяқтағым келеді.

Аналарды құрметтейміз, елейміз,

Аспандағы ай мен күнге теңейміз.

О, аналар, сіздерді үлгі тұтып,

Бақыт пенен денсаулықты тілейміз.

Музыка қойылады, арулар, ұстаздар, аналар бірін-бірі құттықтайды.

«Баянауыл ауданы білім беру бөлімінің

Жайма жалпы орта білім беру мектебі» КММ

Ашық тәрбие сағаты

Сынып: 7

Өткізген: К.М.Хамзина

2014-2015 оқу жылы

«Баянауыл ауданы білім беру бөлімінің

Жайма жалпы орта білім беру мектебі» КММ

2015-2016 оқу жылының келелі мәселесі, тақырыбы,

мақсаты және міндеттері.

Келелі мәселесі: «Оқушы қабілеттерін анықтай отырып, оқыту үдерісінде

жаңа технологияларды тиімді пайдалануды жүзеге асыру»

Тақырыбы:

«Жалпы орта білім берудің басты мақсатын табысты орындау, өз

басымдықтары мен мүмкіндіктерін айқындау, дамып келе жатқан

адамды қоғам талабына сай етіп дайындау»

Мақсаты:

Әр оқушының өзінің білімі мен тәрбиелік деңгейін анықтап,

оны әрі қарай шыңдап, бүгінгі заман талабына сай етіп,

жаңа жолға бағыттау.

Міндеттері:

1.Оқу-тәрбие үдерісінің жағдайын талдау, оқушының

ынтасын, қабілетін анықтап, бағдар беру.

2.Мұғалімнің оқу-тәрбиелік іс-әрекетіне жағдай туғызу.

3.Мектептегі басқару іс-әрекетіне ұсыныс жасап,

толықтыру.

4.Педагогикалық ынтымақтастықты нығайта отырып,

тәжірибелі ұстаздардан шығармашылық топ құру.

5.Жаңа оқыту технологияларының элементтерін

тәжірибеге енгізу.

6.Оқушылардың дамуындағы және мінез-құлықтарындағы

ауытқуларды байқау, оларды психологиялық және

педагогикалық тұрғыдан түзету (пікірталас өткізу,

өз іс-тәжірибесімен бөлісу)

Күтілетін нәтиже:

1.Тренинг, пікірталастың нәтижесі.

2.Мұғалімдердің шығармашылық ізденіс деңгейінің

көрсеткіші және тиімді жаңа технологияларды қолдану.

3.Оқушылардың білім деңгейлерінің көтерілуі.

4.Оқу-тәрбие үдерісінің жүйеге келуі.