-
?АЗА?СТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ Ж?НЕ ?ЫЛЫМ
?ашы?ты?тан білім беру институты
«К?сіпке баулуды? теориясы мен ?дістемесі» кафедрасы
ДИПЛОМДЫ? Ж?МЫС
Та?ырыбы: Технология саба?ында ?ол?нер б?йымдарын ?зірлеуде о?ушыларды? шы?армашылы? ж?не
?ылыми жетекшісі:
Мазм?ны
Кіріспе 3
І тарау. О?ушылар шы?армашылы?ын ?ол?нер негізінде дамытуды? ма?ызы
1.1. Шы?армашылы? ??ымыны? м?ні 7
1.2. ?ол?нер б?йымдарын ?зірлеуде о?ушыларды? шы?армашылы? ж?не ісмерлік
1.3. О?ушыларды ?ол?нерге баулу ?рдісін ?йымдастыруды? шарттары 20
2 тарау О?ушыларды ?лтты? ?ол?нерге баулуды?
2.1. ?ол?нерге баулу мазм?ны 25
2.2. Жо?ары сынып о?ушыларына ?лтты? ?ол?нер
2.3. ?ол?нер шеберханасын ?йымдастыру 36
3 тарау. Сырма? ?зірлеу технологиясы 38
3.1. Ою-?рнек ж?не оны? б?йымды ?семдеуде ?олданылуы 38
3.2. Ж?ннен ?зірленетін б?йымдарды? т?рлері 47
3.2.1. Киіз басу технологиясы 50
3.3. Сырма? т?рлері ж?не оны ?зірлеу технологиясы 55
3.4. Б?йымны? ?зіндік ??нын есептеу 61
?орытынды 62
Пайдаланыл?ан ?дебиеттер тізімі 63
?осымша 66
Кіріспе
Жас ?рпа? алдында «?аза?стан-2030» ба?дарламасында к?рсетілген «Барлы? ?аза?станды?тарды? ?сіп-?ркендеуі,
Білім беруді? ма?сатын, міндеттерін ж?зеге асыруда мектеп ?жымдары, ?р
?аза? ?ол?неріні? туындау тарихы мен ?мірдегі ?леуметтік ма?ызын Т.К.Басенов,
Киім ?лгілері мода айына емес к?ніне ?згеріп, небір жа?а
Б?л ?з кезегінде б?гінгі о?ушыларды? шы?армашылы?ын танытып, ?алыптастыруды? жа?а
О?ушыларды? шы?армашылы?ын дамыту жалпы шы?армашылы? ?рдісті? пайда болуына шарт
Кейінгі кездерде о?у ?рдісінде о?ушыларды? шы?армашылы?ын дамыту технологиясы, білім
Біз зерттеу ж?мысымызда о?ушыларды? шы?армашылы?, ісмерлік да?дыларын ?алыптастыру жолдарын
Хал?ымызда ежелден ?олданып келе жат?ан "ісмерлік", орыс тілінде ке?
Б?лар зерттеу та?ырыбын "Технология саба?ында ?ол?нер б?йымдарын ?зірлеуде о?ушыларды?
Зерттеу ма?саты: ?аза?ты? ?ол?нер б?йымдарын ?шекейлеуді шы?армашылы?пен ?олдану?а ?ажетті
Зерттеу нысаны: технология саба?ында о?ушыларды? шы?армашылы?, ісмерлік да?дылары.
Зерттеу п?ні: ?аза?ты? ?ол?нері о?ушыларды? шы?армашылы?, ісмерлік да?дыларын ?алыптастыру
Зерттеуді? ?ылыми болжамы: егер о?ушыларды? ісмерлік ж?йесін ай?ындап, оны?
Зерттеу міндеттері:
- о?ушыларды? шы?армашылы? іс-?рекеттерін ?алыптастыру ?рдісіне педагогикалы?, психологиялы? сипаттама
- ?аза?ты? ?ол?нер б?йымдарын шы?армашылы?пен даярлауда "ісмер" ??ымына аны?тама
- о?ушыларды? шы?армашылы? ж?не ісмерлік да?дыларын ?алыптастыруды? технологиясын аны?тау;
- ?ол?нер б?йымдарын ?зірлеуді? ?дістемелік негіздерін ай?ындау;
- ?ол?нер б?йымыны ?зірлеуді? технологиясын зерделеу.
Зерттеуді? ?ылыми жа?алы?ы мен теориялы? м?нділігі:
- "ісмер" ??ымына аны?тама
?олданылып, ?ылыми-теориялы? негізделіп, айналым?а т?сті;
- о?ушыларды? шы?армашылы?, ісмерлік да?дыларын ?алыптастыру
ж?йесі жасалып, оны? педагогикалы?, психологиялы?
к?рсетілді.
Зерттеуді? практикалы? м?нділігі:жо?ары сынып о?ушыларына ?ол?нер
І-тарау. О?ушылар шы?армашылы?ын ?ол?нер негізінде дамытуды? ма?ызы
1.1. Шы?армашылы? ??ымыны? м?ні
Шы?армашылы? ??ымына берілген аны?тамалар о?ан ?з ?атарында?ы адамдардан /балалардан/
?абілеттер т?л?аны айшы?тайтын компоненттерді? бірі болса, онда “т?л?а” немесе
Шы?армашылы?-б?кіл болмысты?, ?оз?алысты?, дамуды? бір с?збен айт?анда, тіршілікті? к?зі,
Адамны? шы?армашылы??а деген жанданысы, оны? ?з жекелігін, ?з ?абілеттерін
Психологтар ?абілеттерді? екі т?рлі де?гейіні? болатынды?ын д?лелдейді.
1. Репродуктивті-іс-?рекетті, білімді берілген ?лгі бойынша ?абылдай алу де?гейі.
2. Шы?армашылы?-жа?алы? ойлап табу?а ба?ыттал?ан ?абілеттер де?гейі.
Енді ж?мысымызда?ы екінші негізгі категория “шы?армашылы?” ??ымыны? м?нін аны?тау?а
“Шы?армашылы? с?зіні? т?ркіні, этимологиясы “шы?ару”, ”ойлап табу” дегенге келіп
Зерттеле келе шы?армашылы??а берілген аны?тамалар да ?згере бастады. Со??ы
Шы?армашылы? ж?нінде жазыл?ан е?бектерді талдай келе мына т?менлегідей ?орытынды?а
Шы?армашылы?-?те к?рделі психологиялы? процесс. Ол іс-?рекетті? т?рі бол?анды?тан, тек
?за? жылдар бойы шы?армашылы? барлы? адамны? ?олынан келе бермейді
Осы саланы тере?ірек зерттеген д?рігер, ?рі психолог А.Н.Лукты? е?бектері
Шы?армашылы? ?абілеттерді? белгілері ретінде:
-М?селені ?арастыруда?ы ?ыра?ылы?, к?регендік;
-А?паратты нерв ж?йесіне код ар?ылы хабарлау;
-Тасымалдай білу;
-А?ылды? икемділігі, ойды? орамдылы?ы;
-?рекетті ба?алай білуді ?арастырады.
?рекетті? шы?армашылы? ?абілеттерді дамытуы ?шін ?ажетті ахуалды? болуы керектігін
О?ушыларды? к?рке-шы?армашылы? ?абілеттеріні? ерекшеліктері, оларды дамытуды? жолдары мен ?дістері
Шы?армашылы? ?абілеттерді? жо?ары де?гейі дарындылы?, таланттылы? м?селесіні? теориясына тере?
Педагогикалы? е?бекті шы?армашылы? процесс ретінде ?арастыр?ан В.А.Кан-Калик, Н.Д.Никандровты? зерттеулерінде,
Жо?арыда аталып кеткен е?бектерде, шы?армашылы? ?абілеттерді? белгілерін аны?тау, шарттарын
Сонымен, біз “шы?армашылы? ?абілет” ??ымыны? со??ы уа?ыттарда к?птеген зерттеулерді?
-Шы?армашылы?та?ы ?арама ?айшылы?тарды? болуы,
-?леуметтік немесе жеке адам?а деген м?ніні? болуы,
-шы?армашылы??а арнал?ан шарттарды?, жа?дайды? болуы,
-шы?армашыл т?л?аны? жекелік ?асиеттеріні? болуы,
-н?тижені? жа?алы?ы,сонылы?ы.
Б?дан шы?ар ?орытынды:”Шы?армашылы? ?айшылы?тарды шешуге ба?ыттал?ан, ол ?шін жекелік
О?ыту барысында о?ушылар шы?армашылы?ын ?алыптастыру ж?не дамыту м?селесі шы?армашылы?
1. Дайынды? кезе?і.
2. Инкубация, жасырын идеялар, т?йы??а тірелу кезе?і.
3. Интуицияны? жар? етуі. Эврика.
4. Тексеру кезе?і.
А.Н.Лук шы?армашылы? процесті 5 кезе?ге б?леді:
1. Ай?ын ж?не д?рыс ?ойыл?ан ма?сат.
2. К?шті ж?мылдыру ?ойыл?ан ма?сат.
3. Проблемадан уа?ытша кету. Инкубация.
4. Интуицияны? оянуы. Инсайт.
5. Н?тижені? д?рысты?ын тексеру.
Жо?арыда келтірілген ж?не бас?а да шы?армашылы? педагогикасына арнал?ан зерттеулер
1. Жа?алы?пен бетпе-бет келу.
2. Шы?армашылы? белгісіздік, екі ?штылы?.
3. Шешімні? жар? етуі.
4. Шы?армашылы? акт.
5. Шешімні? д?рысты?ын д?лелдеу.
Шы?армашылы? процесті? ?р кезе?інде бала бойында ?р т?рлі сапалы?
?рине, шы?армашылы? ж?мысты? т?ріне, ма?сатына ?арай б?л кезе?дер бір-бірімен
1.2. ?ол?нер б?йымдарын ?зірлеуде о?ушыларды? шы?армашылы? ж?не ісмерлік да?дыларын
?аза?стан Республикасыны? Білім министрлігіні? т?лім-т?рбие
Адамзатты? м?дени ?мір с?ру д?режесі к?терілген сайын т?тыну б?йымдарыны?
?аза? хал?ыны? ?ол?нері деп халы? т?рмысында жиі ?олданылатын ?ру,
Шы?армашылы? - ?аза?ты? ?лтты? ?ол?нер б?йымдарын ?азіргі заман ?й
Б??ан ?ол жеткізу - тігіншілік ?неріні? негізі бол?ан ісмерлік
Ол шапша?, к?ркем, ?тымды, ?йлесімді, тиімді деген секілді іс-?имыл
1 кесте
Ісмерлік да?дылар ж?йесі
Зерде да?дылары Сенсорлы да?дылар Іс-?имыл да?дылары
Талдау, жіктеу, топтау,
салыстырмалау, ??сату,
сараптау, іріктеу, та?дап
алу, т.б. ойлау сипаты -
жылдам, баяу, шапша?,
жай; логикалы, ж?йелі
немесе байланыстыра
ойлау, ?ажеттісін
та?дап алу т.с.с
К?ру, т?йсіну ар?ылы
?ол?нер б?йымдарын
?зірлеуге ?олданатын
ж?н, был?ары, тері, маталарды? ?асиеті, сапасы, т?р-т?сін, фактурасын т.б.
к?рсеткен ?лгілерді к?-
?ілге то?у. Ойда?ыны зат?а айналдыру: ой мен іс-?имылды
Да?ды педагогиканы? аса ма?ызды ??ымдарыны? бірі болып білім мазм?ныны?
Педагог, психолог ?алымдарды? да?ды?а байланысты зерттеулерін ескере отырып, тігіншілік
Да?ды іс-?рекет ба?ытына ?арай ?имыл да?дылары, сенсорлы да?дылар, интеллектуалды
Да?ды - ?имылды жо?ары д?режеде ме?геру сипаты; б?л саты?а
Біз зерттеуге алып отыр?ан нысанамыз ?ол е?бегімен байланысты болып,
О?ушыны? да?дыны ме?геруінде ?стазды? ж?мысты д?рыс ?йымдастыруыны? ?зі де
?имылды? ??рамында?ы ?рекеттерді? ке?істіктегі к?лемін, о?ан кететін к?ш пен
Біра?, да?ды ?алыптасып бол?ан со? м?ндай сана?а салуды? зияны
Да?ды ?алыптастыру барысында оны? н?тижесін, кеткен ?ателіктерді, оларды? келіп
О?ушыларды? шы?армашылы?ын дамытуды? тиімді жолы - белгілі бір ?нім
Шы?армашылы? тапсырманы? шешімін жобалау ар?ылы ойлау амалдарын ?йымдастыру оны
Б?лар орындау ретін ж?не себебін айтып шы?у; т?сіндіру нені,
а) мынаны былай істесек ?айтеді.
б) м?мкін оны алдымен.
в).одан со?. к?рсек ?айтеді.
г). ?ткенде былай істеп едік ?ой.
д).мынаны. ?згертсе болатын шы?ар.
ж).жо? олай емес.
з).?лгіге салып о?ан мынаны жапсырса.
и). с?л ?ана ?згертсе.
к). жо?, м?лде бас?аша болуы керек емес пе.
л) мені?ше,. болуы керек.
м).?рине, бас?а т?рленуін іздестіріп кору керек.
о).к?нделікті. ?йде. ж?мыста.ерекше жа?дайларда т.с.с.
М?селені шешу не шы?армашылы? тапсырманы орындауда кейбір т?йы??а тірлеген
К?рсетілген т?сілді ?олдануда шы?армашылы??а ?ажетті да?дылар:
ойлау да?дылары: талдау, жіктеу, топтау, салыстырмалау, ??сату,
саралау, сараптау, с?рыптау, іріктеу, тал?ау т.б. барлы?ын пайдалану?а
ж?мылдыру;