8 – сынып (?ыздар тобы)
Саба?ты? та?ырыбы:
Ет та?амдарын дайындау.
Саба?ты? ма?саты: о?ушылар?а ет та?амдарын дайындауда теориялы? білім беру,етті?, ?сіресе сиыр етінен дайындалатын ?лтты? та?ам т?рлерін білуді? ма?ыздылы?ын ??ындыру.
Т?рбиелік ма?саты:О?ушыларды та?ам ?зірлеуде ептілікке, шеберлікке ?йрету. Аспазды? ?діс,т?сілдерді ме?геруіне к?сіптік ба?дар беру. Е?бекке ?йрету, та?ам дайындауда санитарлы? гигиеналы? талаптарды са?тау?а ?йрету.
Дамытушылы? ма?саты: О?ушыларды? ас т?рлерін дайындауда ізденуге, жа?а ?дістерді ме?геруге ы?пал ету,ой-?рістерін ке?ейту.
Саба?ты? к?рнекілігі: сызба,кесте, суреттер, видео, интерактивті та?та.
Саба?ты? т?рі: теориялы?, практикалы? саба?ты? ?дісі: кіріктірілген саба?, интерактивті та?тамен ж?мыс
саба?ты? ж?рісі:
1. ?йымдастыру
2. Еске т?сіру
1. Ет та?амдарыны? та?амды? ??ндылы?ын не аны?тайды?
2. Етті? ??рамы ?андай заттардан т?рады?
3. Сиыр етіні? ?ша б?ліктерін ата.
4. Піскен етті дайын бол?анын ?алай аны?тайды?
ЖА?А САБА? ЖОСПАРЫ
1. Сиыр етінен жасалатын ?лтты? та?амдар.
2. Ет та?амыны? т?рлері ж?не жасалуы.
3. Ет консервілері.
4. ?орытынды.
Ет та?амдарыны?т?рлері: пісірілген ет,?уырыл?ан ет, к?міп пісірілген ет т.б. Сиыр етіні? барлы? м?шесінде та?амды? бар. Та?ам ?зірлеуде ?уыру?а ?о? еттер?олданылса,сі?ір, тарамыс, с?йектерді сорпа?а,ал ?аттыра? б?ліктерін кеспе тама?тар жасау?а болады.Ал сан еттерінен, ж?мса? б?ліктерінен е? д?мді та?амдар дайындалады. Ертеде ?она?тар со?ым етінен жентек,т?ймеш парша, та?амдарды жаса?ан. Жентек пен т?ймешті? жасалуы бірдей. Оларды? екеуіне де арнал?ан етті а?аш бал?а немесе ?олто?па?пен ?р?ылап жаныштайды, жентектеп алып т?з,б?рыш салады.?уырыл?ан ?н, бидай, тарыны? тал?анын ?осып илеп ?атырады. Б?л к?дімгі осы заман?ы «отбивной», «шницель» деген та?амдарды? жентек деген ?лтты? т?рі.
Еттен жасалатын ?лтты? та?амдар:
Мипалау- сиырды? піскен басыны? миын алып бауыр, ??йры? май,д?мді ??й?а ?осып, ?стіне т?зды? ?осып ?лкендерге ?сынылады
А?сорпа-со?ымны? кезінде етін пісіргенде ?ал?ан с?йектерін жинап ?ойып кейін жуып, ?айта ?азан?а ?айнатып майлы сорпасын ішкен. Оны а?сорпа дейді.
Борша- ж??алап ж?не ?зыншалап боршалап ірі ?ара етін кесіп алып т?з, б?рыш сеуіп, темір істекке жаншып, от?а екі жа?ын кезек-кезек ?арып жасайтын та?ам. Б?жы,т?ймеш, то? май. т. б.
Б?гінгі к?нде етті тура?ыш?а тартып т?шпара, манты, нанны? арасына салып самса котлет сия?ты та?амдар жасау?а пайдаланылады.
Ет та?амдарыны? т?рлері,жасалу жолдары:
?уырда?-жа?а сойыл?ан малды? ?кпе, бауыр, мойын ет,т?стік ет,б?йрегі, ж?регі ішек ?арнынан ?зірленеді. ??рамы: ет – 1кг, ?кпе – 500 гр, бауыр – 500 гр, б?йрек – 300 гр, ж?рек – 200 гр, ??йры? – 300 гр, пияз – 2, ?алауынша т?з, б?рыш.
?уырда?ты? т?рлері: Кісе ?уырда?, бал ?уырда?, жо??а ?уырда?, со?ым ?уырда?, ?кпе ?уырда?, картоп ?осыл?ан ?уырда?
Палауды? 200-ге жуы? т?рі бар. Кейбір палауда картоп, жеміс-жидек, тауы? ж?мырт?асы сия?ты ?оспалар да кездеседі. Алайда кулинариялы? ізденісті? ?андай т?рі болмасын, к?рішсіз еш?андай палау жасалмайды. Палау аса ж??ымды та?ам.
Ертеде ?лы ?олбасшы ?мір Темір сарбаздар то? болуы ?шін данаг?йлерге д?мді та?ам ?зірлеуді б?йырыпты. Содан ?за? ойлана келе ?лтты? та?ам палауды ойлап тауыпты.
Палауды дайындау ?шін: ет – 1,5 кг, ??йры? май – 250 гр, к?ріш – 1кг, с?біз – 1,5 кг, к?к пияз – 500 гр б?рша? – 50 гр мейіз – 50 гр, ?сімдік майы – 200 гр, т?з, б?рыш.
Ет консервілері.
Елімізде халы?ты азы?-т?лікпен ?амтамасыз етуде отанды? ?німдер жо?ары сапалы шы?арылуда. Мысалы « Семей ет комбинаты» ЖШС та?дамалы ж?не д?мді консерві т?рлерін ?сынып ж?р. Б?л отанды? сиыр етінен дайындал?ан ет консервілері химиялы? ?оспаларсыз дайындалады.
« Семей ет комбинаты » ЖШС 2003 жылы ??рыл?ан. М?нда ет ?німдерін шы?аруды? ж?не ??деуді? жа?а технологиялы? ж?йесі ар?ылы ж?мыс жасайды, я?ни «Шаллер» Австралия фирмасыны? ?азіргі заман?ы жабды?ы орнатыл?ан.
«Ет консервілері» «Б??тырыл?ан сиыр еті » жо?ары сортты,салма?ы 338 г. Жо?ары сапалы шандырсыз ет, май, пияз, д?мдеуіштер ?осып дайындалады.
Са?талу мерзімі: 3 жыл
«Деликатес консервілер»
Сиыр етінен жасал?ан гуляш, салма?ы: 350 г.
Томат пастасы ?осыл?ан са?талу мерзімі: 18 ай
«Ет ?сімдік консервілері»
Сиыр еті ?осыл?ан к?ріш бот?асы. ??рамы: сиыр еті,к?ріш,пияз, д?мдеуіштер Сиыр еті ?осыл?ан арпа бот?асы. ??рамы:сиыр еті,арпа,май, д?мдеуіштер.
Саяхатшыларды? та??ы асы.
?сатыл?ан сиыр еті.
?аза?ты? ?лтты? та?амдары «?уырда?» Бауыр паштеті.
Ш?жы?тар : пісірілген ж?не с?рленген, шала с?рленген.
?азіргі кезде «Семей ет комбинаты» ЖШС мал етін ??деуде, ш?жы?,консерві ?німдерін шы?аруда арнайы к?сіпорын болып табылады. Бір аусымда 35 мы? ет консерві,ал ш?жы?, тартыл?ан ет,т?шпара 10 тонна?а дейін шы?арады.
Бір т?улікте 24 тонна?а дейін ?нім шы?арып,сату?а м?мкіншілігі бар.
?орытынды. ?аза?станда?ы ет ?ндірісі 2010 жылы 937,4 мы? тоннаны ??рады. Соны? ішінде:
Сиыр еті - 409 мы? тонна
Жыл?ы еті – 286 мы? тонна
?ой еті – 102,3 мы? тонна
Т?йе еті – 41,1 мы? тонна
Елімізді? экономикасын дамытуда етті? сапалы болу ?шін, ба?а мен сапа жа?ынан ?ндірілген етіміз б?секеге ?абілетті болуы ?шін,етті ба?ытта ?сірілетін малды? т?ліні? салма?ы тіулігіне 1,5 – 2 кг ?осуы ?ажет. Ал ол ?шін малды асылдандыру керек немесе борда?ылауды? заманауи технологиясын ?олдану ?ажет.
Жа?а саба?ты бекіту с?ра?тары:
1. ?уырда?ты? т?рлерін ата?
2. Бал ?уырда?ты? жасалуы.
3. Палауды? жасалу жолдары.
О?ушыларды ба?алау.
?йге тапсырма.
?орытынды
