?АЗА?СТАН РЕСПУБЛИКАСЫ
?ызылopдa ?aлaсы
?лия Молда??лова атында?ы №173
орта мектебіні? технология п?ні м??aлімі
Ишимбаева К?л?ш Жузбаевна
?аза? ою - ?рнегіні? ?лтты? киімде орналасуы
Саба?ты? та?ырыбы: ?аза? ою - ?рнегіні? ?лтты? киімде орналасуы.
Саба?ты? ма?саты: О?ушыларды ?лтты? киім ?лгілерімен, ?лтты? ою- ?рнектер элементтерімен композиция ??ру шеберлігін дамыту, саба? барысында эстетикалы? тал?ам?а ??ыптылы??а ?йрету.
Білімділік: Хал?ымызды? ?лтты? киім т?рлеріне, оларды? ою - ?рнек т?рлеріне сипаттама беру.
Дамытушылы?: Ойлауды, танымды? ?абілеттерін дамыту.
Т?рбиелік: Жеке ж?не топта ж?мыс істей білуге, ?демілікті сезінуге т?рбиелеу, к?ркемдік тал?амды, икемділікті ?алыптастыру. Ою -?рнекті? сырына м?н беру ар?ылы о?ушыларды? ой - ?рісін, білімін жан - жа?ты дамыту, хал?ымызды? асыл м?раларын, салт д?ст?рін, ?нерін ??рметтеуге т?рбиелеу.
Саба?ты? т?рі: д?ст?рлі саба?, топпен ж?мыс.
Саба?ты? типі: Аралас саба?.
Саба?ты? ?дісі: Топпен ж?мыс, т?сіндіру.
Саба?ты? к?рнекілігі: Ою – ?рнек ?лгілері, киімдерді? дайындамалары, ?айшы, желім, т?рлі - т?сті ?а?аз.
П?наралы? байланыс: Бейнелеу ?нері, ?аза?стан тарихы.
САБА?ТЫ? БАРЫСЫ:
І. ?йымдастыру кезе?і.
- О?ушылармен амандасып т?гендеу, саба??а арнал?ан материал мен ??рал – жабды?тарды тексеру, техника ?ауіпсіздігін айтып ?ту.
II. Жа?а саба??а дайынды?
?аза? хал?ыны? киім т?рлерін, ою – ?рнек т?рлерін еске т?сіру.
1. Ою - ?рнек с?зіні? ма?ынасы, тарихы туралы т?сінік
Бізді? ата - бабамыз ?ол?нерімен айналыс?ан, сол ?нерді жетілдіріп, ?рпа?ына м?ра етіп ?алдырып отыр?ан. Барлы? жасал?ан ?ол?нер заттарын таби?атпен байланыстырып ою - ?рнектермен безендірген. Ою - ?рнек деген с?зіміз латын тілінен алын?ан, “Орнамент” (?шекей) деген ??ымды білдіреді. Ма?ынасы с?ндеу, ?семдеу деген с?зден шы??ан. ?лтты? киімні? негізгі с?ндеушісі – ою - ?рнек. Хал?ымызды? ?лтты? киім т?рлері ?те к?п. Олар ?зіні? к?з тартарлы? ?семділігімен, ою - ?рнегімен, с?нділігімен осы кезе?ге дейін жо?ары ба?аланады. Оларды? кейбірулерін к?нделікті киіп ж?рсе, енді біреулерін мереке - мейрамдарда, ойын - сауы?, той - думандарда киеді. ?аза? ?йелдеріні? ?лтты? киім т?рлеріне к?йлек, кимешек, с?укеле, камзол т. б жатады. Оларды ?р – т?рлі ою - ?рнек т?рлерімен с?ндейді. Ер адамдар мен ?йелдерді? бас киімдері де с?нділігімен ерекшеленеді. Оны бар?ыт сия?ты материалдардан тігіп, жиегіне ?р - т?рлі ою - ?рнектермен к?мкереді. ?аза? ?лтты? ою - ?рнегіні? бірнеше онда?ан ?асырлы? тарихы бар. Атадан бала?а, ?рпа?тан ?рпа??а м?ра болып, ?немі ?олданыста болып, дамып келе жат?ан ?нер т?рі. ?аза? хал?ыны? т?рмысында а?аштан жасал?ан заттар ?те к?лемді. Жазы - ?ысы пайдалану?а келетін «а?аш уы?ты, киіз туырлы?ты» киіз ?й киіз бен а?ашты? ?те к?рделі ?йлесінен т?рады. Тігуге де, жинау?а да, алып ж?руге де ?те ?олайлы осы м?лікте ою - ?рнек ?олданылмайтын б?лшек жо?ты? ?асы. Ою - ?рнекті жа?сы саналы жасау ?шін алдымен пайдаланатын материалды д?рыс та?дай білу ?ажет, оны? ою - ыр?а?ы мен м?лшерін, я?ни оюды? затты? бетіне т?суі мен орналасуын на?ты жобалау ?ажет. Оюды? жа?сы шы?уы оюшыны? ой ?ш?ырлы?ында, шеберлігі мен оюды? ретін келтіріп ?йлестіре білуінде. Ою - ?рнекті? ?андай т?рі болса да, ол – адам ойыны? жемісі. Ою - ?рнек бір - бірімен ?абысып, жымдасып, ескен ар?андай бірігіп т?руы керек. Ара жігі бадырайып, ?йлеспей, олпы - солпы болса, ою ?зіні? с?нін, с?лулы?ын, ?йлесімін тіпті мазм?нын жо?алтуы м?мкін.
?аза? ою - ?рнегі ?ош?ар м?йіз т?рінен бастау алатынды?тан ?андай ою т?рін жаса?анда да осы ою т?рі басты к?рініс табуы ?ажет. Басы ?ош?ар м?йіз оюынан бастау ал?ан ?рнек дами келе неше алуан т?рге еніп, ара жігі ?р т?рлі ою - ?рнектермен толы?а келе, ?лкен к?рделі ою т?рі шы?ады. Ою тасы ?ош?ар м?йіз баста?ан ?рнек т?рлері бір - біріне ?йлесе с?н бере келе бірігіп, жымдасып, байланыс пен с?ндік тауып жасалатын ою т?рін ?рлендіре т?седі. Таби?атта?ы ?сем г?л шо?ырындай ою - ?рнекте ?з шеберін тапса, жарасып, ??лпырып, к?з тартып, к?зге ?уаныш, к??ілге жылылы?, орта?а ?семдік, с?лулы? шашып т?рары аны?. Бізді? ата - бабаларымыз осындай ?нер т?рін ?зіні? шыр?ау шы?ына жеткізе білген.
Мені? т?сінігімде ою - ?рнек дегеніміз – д?лдік, есеп, те?дік, те?еу, ?йлесім, жарасым, с?ндік, к?ркемдік, с?йкестік, тазалы?, н?зіктік, с?йкімділік, парасаттылы?, жылылы?, с?лулы?, ойлылы?, а?ылдылы?, зеректік, к??іл - к?йді? жа?сылылы?ы, шабыт береді, ептілікке, іскерлікке, шеберлікке, икемділікке, д?лдікке баулиды, т?рбиелейді. ?нерге деген махаббат, с?лулы??а деген ?ашы?ты?, ??штарлы? жина?ы. Ою ой?ан адамны? ж?регі жылы, н?зік болады.
ІІІ. Топпен ж?мыс.
?ткенді еске алып, ой?а толам,
С?рыптап тезге салып, к?п ойланам,
Ой т?біне жете алмай титы?тасам,
?олыма ?айшы алып, ою оям – деп Б. Момыш?лы атамыз айт?андай біз де кезекті сараманды? ж?мысымызды бастайы?.
І?. О?ушылар?а тапсырма: Алдыларында?ы киім ?лгісіне ?а?аздан ою - ?рнек ?иып, желіммен жапсырмалау.
Техника ?ауіпсіздік ережелерін еске т?сіру.
V. Саба?ты бекіту (Киім ?лгілеріне ою - ?рнек жапсыру )
1. ?аза? ты? ?лтты? киімдері туралы т?сінік
2. Ою - ?рнек с?зі ?андай ??ымды білдіреді?
3. Ою - ?рнек неше топ?а б?лінеді?
4. ?ош?ар м?йіз ?рнегі ?андай б?йымдарда ?олданылады
5. К?біне ?олданылатын ою - ?рнек?
?І.. Саба?ты ?орыту
О?ушыларды? ж?мыстарын талдау.
?ІІ. ?йге тапсырма. Оюлар т?рін ойып ?йрену.
?ІІІ. Ба?алау
