?мір тіршілігіне ?ажетті н?рселерді? б?ріні? ес ?рдіссіз болуы м?мкін емес. Адамны? б?рын ?абылда?ан н?рселері мен ??былыс бейнелеріні?, к??іл-к?йлеріні? ойда са?талып, ?ажет кезінде ?айта жа??ыруы ес ?рдісі деп саналады. Ес осы заман?ы психология ?ылымыны? даму сатысында ?зекті м?селені? бірі болып табылады.
Психология есті органикалы? функция ретінде ?те ертеден бастап ??растыр?ан ж?не б?л функцияны? физиологиялы? негіздеріні? ашылуына ерте ?ол жеткізді. Э. Мейманны? айтуынша д?ст?рлі психологияда ес к?п жа?дайда физиологиялы? функция ретінде зерттеледі ж?не психологтар есті ?те ерте кезден бастап органикалы? материяны? жалпы ?асиеттеріне жа?ындата бастады.
Ес ?андай болмасын ?йымдастырыл?ан материяны? негізгі ?асиеті болып табылады. А. Семон есті? органикалы? негіздерін белгілеу ?шін ерекше «мнема » термині? енгізді, біра? психологиялы? ж?не физиологиялы? т?сініктерді? жа?ындауы кезінде ?деттегідей, ол ?зі сол т?сінікті бір рухани функция немесе идеалистік т?сінік ретінде ?арастыра бастады. Біра? «мнема» с?зімен б?рінен де жа?сы миды? ж?не ж?йке ?лпаларыны? т?рлі ?асиеттеріне байланысты к?рініс беретін, есті? органикалы? функцияларыны? бірлігін атау. Б?л ма?ынада ?азіргі кездегі к?птеген психологтар мнема немесе мнемикалы? функция дегенде есті? жаратылысты?жа?ын б?ліп к?рсетеді. А. Берсон ата?ты материя мен ес жайлы зерттеуінде екі т?рлі ес бар деген т?жырым?а келді: олар ми есі ж?не жан есі, б?ларды? ?р ?айсы ?з за?дылы?тарына ие.
Ке?ес психологиясында жалпы психологиялы? іс-?рекет теориясымен байланысты ба?ыт есті зерттеуде ке? даму алды. Б?л теория контекстінде ес т?рлі хабарды еске са?тау, ?айта жа??ырту- мнемикалы? ма?саттарын шешуге ба?ынышты, теориялы? ж?не практикалы? ?рекеттер ж?йесі енеті?, психологиялы? іс-?рекетті? ерекше т?рі ретінде к?рініс береді. Онда менмикалы? ?рекеттермен операцияны? ??рылымы, ес ?німділігіні? ??рылымында есте са?тау ма?саты мен ??ралдарыны? алатын орнына байланыстылы?ы, мнемикалы? іс -?рекетті ?йымпдастырудан тікелей ж?не жанамалан?ан еске са?тауды? салыстырмалы ?німділігіні? т?уелділігі.
Есті іс -?рекет ретінде зерттеуді? негізін француз ?алымдары, жекеше айт?анда Жан Пиаже ?ала?ан. Ол біріншілерді? бірі болып, есті материалды еске са?тау, ?ндеу мен са?тау?а ба?ыттал?ан ?рекеттер ж?йесі ретінде т?сіндіре баста?ан. Психологияны? франциялы? мектебімен барлы? ес ?рдістеріні? ?леуметтік шарттан?анды?ы ж?не есті? адамны? практикалы? іс-?рекетіне т?уелді болатынды?ы д?лелденді.
Онтогенезде балада ес т?рлеріні? барлы?ы айтарлы?тай ерте ж?не на?ты кезекпен ?алыптасады. Барлы?ынан кейін логикалы? ес ?алыптасып ?рекет ете бастайды. Б?л есті? т?рі 3-4 жаста?ы балада салыстырмалы ?арапайым формада болады, біра? ?алыпты дамуына жас?спірімдік немесе жасты? ша?та жетеді. Оны? кемелденуі мен ?рі?арай жа?саруы адамны? негізі ?ылымдарды о?умен байланысты.
Бейнелі есті? бастауы адам ?міріні? екінші жылымен байланыстырылып, б?л есті? т?рі ?з дамуыны? жо?ар?ы н?ктесіне жасты? жетеді ж?не саналады. Барлы?ынан ерте, 6-ай шамасында аффекивті ес к?рініс бере бастайды. Біра? уа?ыт бойынша е? бірінші моторлы немесе ?оз?алысты? ес, генетикалы? жоспарда ол барлы? естен т?рады.
Есті? т?рлері
Ес адамны? ?р т?рлі іс-?рекеттерімен байланысты болып, тіршілікте аса ?ызмет ат?аратын бол?анды?тан, оны? т?рлері мен к?ріністері ?рт?рлі. Есті? б?лінуі адамны? т?рлі ?рекеттер ерекшелігіне байланысты ж?ргізіліп, олар: есте ?алдыру, ?айта жа??ырту ?рдістерімен ты?ыз ?штасады. Іс -?рекет сипаттарына ?арай, ес ?ш т?рге негізделіп б?лінеді: 1. психикалы? белсенділік сипатына байланысты: ?имыл-?оз?алыс, эмоциялы?- сезімдік, бейнелі к?рнекілік ж?не с?здік-ма?ыналы?.
?мыту- б?рын?ы ?абылдан?ан материалды есте са?тамайынша тани аламыз. ?мыту дегеніміз- ?абылдан?анды, есте ?алдыр?андарды ?ажет бол?ан кезде еске т?сіре алмау, танымау немесе еске т?сіру мен тануды? ?ателесіп жанылысуы.
Есті? даралы? ж?не типтік ерекшеліктері.
Есті? даралы? ерекшеліктері біріншіден, жеке адам ерекшеліктерімен байланысты болады. Тіпті ес жа?сы адамдар да б?рін бірдей есте са?тамайды да, есі нашар б?рін бірдей ?мыта ?оймайды.
Баланы? есте са?тау ?абілеті? дамыту ?шін «10 с?з», «10 сурет», «10 сан» ?дістемесін ?олдану?а болады. Сол сияты ?те к?п методикалар бар.
"А?су ауданы Жанс?гіров поселкесіндегі № 6 психологиялы?-педагогикалы? коррекциялы? кабинеті" мемлекеттік мекемесі
Баяндама
Та?ырыбы: Баланы? есте са?тау ?абілеті? дамыту
Орында?ан: психолог Тол?ымбаева А С
Жанс?гіров поселкесі 2010ж
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Баланы? есте са?тау ?абілетін дамыту »
Баланың есте сақтау қабілетің дамыту
Жоспар:
Ес жайындағы теориялар
Естің түрлері
Баланың есте сақтау қабілетің дамыту
Қорытынды
Баланың есте сақтау қабілетің дамыту
Өмір тіршілігіне қажетті нәрселердің бәрінің ес үрдіссіз болуы мүмкін емес. Адамның бұрын қабылдаған нәрселері мен құбылыс бейнелерінің , көңіл-күйлерінің ойда сақталып , қажет кезінде қайта жаңғыруы ес үрдісі деп саналады. Ес осы заманғы психология ғылымының даму сатысында өзекті мәселенің бірі болып табылады.
Психология есті органикалық функция ретінде өте ертеден бастап құрастырған және бұл функцияның физиологиялық негіздерінің ашылуына ерте қол жеткізді. Э. Мейманның айтуынша дәстүрлі психологияда ес көп жағдайда физиологиялық функция ретінде зерттеледі және психологтар есті өте ерте кезден бастап органикалық материяның жалпы қасиеттеріне жақындата бастады.
Ес қандай болмасын ұйымдастырылған материяның негізгі қасиеті болып табылады. А. Семон естің органикалық негіздерін белгілеу үшін ерекше «мнема » терминің енгізді, бірақ психологиялық және физиологиялық түсініктердің жақындауы кезінде әдеттегідей, ол өзі сол түсінікті бір рухани функция немесе идеалистік түсінік ретінде қарастыра бастады. Бірақ «мнема» сөзімен бәрінен де жақсы мидың және жүйке ұлпаларының түрлі қасиеттеріне байланысты көрініс беретін , естің органикалық функцияларының бірлігін атау. Бұл мағынада қазіргі кездегі көптеген психологтар мнема немесе мнемикалық функция дегенде естің жаратылыстықжағын бөліп көрсетеді. А. Берсон атақты материя мен ес жайлы зерттеуінде екі түрлі ес бар деген тұжырымға келді: олар ми есі және жан есі, бұлардың әр қайсы өз заңдылықтарына ие.
Кеңес психологиясында жалпы психологиялық іс-әрекет теориясымен байланысты бағыт есті зерттеуде кең даму алды. Бұл теория контекстінде ес түрлі хабарды еске сақтау, қайта жаңғырту- мнемикалық мақсаттарын шешуге бағынышты , теориялық және практикалық әрекеттер жүйесі енетің , психологиялық іс-әрекеттің ерекше түрі ретінде көрініс береді. Онда менмикалық әрекеттермен операцияның құрылымы , ес өнімділігінің құрылымында есте сақтау мақсаты мен құралдарының алатын орнына байланыстылығы , мнемикалық іс -әрекетті ұйымпдастырудан тікелей және жанамаланған еске сақтаудың салыстырмалы өнімділігінің тәуелділігі.
Есті іс -әрекет ретінде зерттеудің негізін француз ғалымдары , жекеше айтқанда Жан Пиаже қалаған. Ол біріншілердің бірі болып, есті материалды еске сақтау, өндеу мен сақтауға бағытталған әрекеттер жүйесі ретінде түсіндіре бастаған. Психологияның франциялық мектебімен барлық ес үрдістерінің әлеуметтік шарттанғандығы және естің адамның практикалық іс-әрекетіне тәуелді болатындығы дәлелденді.
Онтогенезде балада ес түрлерінің барлығы айтарлықтай ерте және нақты кезекпен қалыптасады. Барлығынан кейін логикалық ес қалыптасып әрекет ете бастайды. Бұл естің түрі 3-4 жастағы балада салыстырмалы қарапайым формада болады, бірақ қалыпты дамуына жасөспірімдік немесе жастық шақта жетеді. Оның кемелденуі мен әріқарай жақсаруы адамның негізі ғылымдарды оқумен байланысты.
Бейнелі естің бастауы адам өмірінің екінші жылымен байланыстырылып , бұл естің түрі өз дамуының жоғарғы нүктесіне жастық жетеді және саналады. Барлығынан ерте , 6-ай шамасында аффекивті ес көрініс бере бастайды. Бірақ уақыт бойынша ең бірінші моторлы немесе қозғалыстық ес, генетикалық жоспарда ол барлық естен тұрады.
Естің түрлері
Ес адамның әр түрлі іс-әрекеттерімен байланысты болып, тіршілікте аса қызмет атқаратын болғандықтан , оның түрлері мен көріністері әртүрлі. Естің бөлінуі адамның түрлі әрекеттер ерекшелігіне байланысты жүргізіліп , олар: есте қалдыру, қайта жаңғырту үрдістерімен тығыз ұштасады. Іс -әрекет сипаттарына қарай , ес үш түрге негізделіп бөлінеді: 1. психикалық белсенділік сипатына байланысты: қимыл-қозғалыс, эмоциялық- сезімдік, бейнелі көрнекілік және сөздік-мағыналық.
2. іс- әрекеттің мақсат сипатына қарай ерікті , еріксіз ес.
3. адамның материалдарды қанша уақытқа дейін есте сақтай алатындығына қарай: қысқа және ұзақ мерзімді, сондай ақ оперативтік.
Тану – естің бұрынғы қабылданғандарына кезіккенде көрінетің қайта жаңғыртудағы қарапайым түрі. Тану қабылдау дәрежесіне қарай түрліше болады.
Ұмыту- бұрынғы қабылданған материалды есте сақтамайынша тани аламыз. Ұмыту дегеніміз- қабылданғанды , есте қалдырғандарды қажет болған кезде еске түсіре алмау , танымау немесе еске түсіру мен танудың қателесіп жанылысуы.
Естің даралық және типтік ерекшеліктері.
Естің даралық ерекшеліктері біріншіден, жеке адам ерекшеліктерімен байланысты болады. Тіпті ес жақсы адамдар да бәрін бірдей есте сақтамайды да , есі нашар бәрін бірдей ұмыта қоймайды.
Баланың есте сақтау қабілетің дамыту үшін «10 сөз», «10 сурет», «10 сан» әдістемесін қолдануға болады. Сол сияты өте көп методикалар бар.
"Ақсу ауданы Жансүгіров поселкесіндегі № 6 психологиялық-педагогикалық коррекциялық кабинеті" мемлекеттік мекемесі
