Ашы? саба?: " Жа?сылы? жасай білейік" / 4 сынып/

«№1 жалпы орта білім беретін мектеп-лицейі » Мемлекеттік мекеме
Пән мұғалімі : Жолбергенова Л
Пән: Өзін - өзі тану 4 сынып
Сабақтың тақырыбы: Жақсылық жасай білейік.

Жақсының жақсылығын айт, нұры тасысын.
Халық мақалы
Мақсаты: Оқушылардың «қайырымдылық», «қамқорлық», «жақсылық» құндылықтары туралы түсініктерін кеңейту.
Міндеттері: 1. Жақсылық жасаудың адами қарым – қатынастағы мәнділігін түсіндіру.
2. Жақсы істер жасай білу іскерліктерін дамыту.
3. Қайырымды, қамқор болуға тәрбиелеу.

Көрнекі құралдар: Интерактивті тақта, компьютер, маскалар, гүлдер, көбелектер, жүректер.

Түрі: Шығармашылық ізденіс сабағы
Әдісі: Әңгімелеу, пікір алысу, сұрақ – жауап, топпен жұмыс
Шаттық шеңбері
Оқушылар шеңбер құрып тұрады, бір – бірімен сәлемдеседі. Мұғалім оларға шаттық шеңбері аясында өлең айтуды ұсынады.
- Сәлеметсіңдер ме, балалар! Осы шеңбер аясында Ө. Ақыпбековтың «Өзіңді тану» өлеңін бірлесе қайталайық.

Өзіңді тану
Ө.Ақыпбеков.

Жақсы болу – болу өзіңнен, «Мен қандаймын?» деп ойла,
Жаман – болу өзіңнен. Өзіңді өзің қолыңа ал,
Өзіңді өзің ая да, Өзіңсің – ақыл айнасы.
Өзің үйрен, өзіңнен. Тиеді саған мәні бар
Жақсылық көрсең біреуден, «Өзіңді тану» пайдасы.

«Жақсы болу – өзіңнен,
Жаман болу - өзіңнен » , - деген өлең жолдары туралы қандай пікір айта аласыңдар?
Ақынның «Жақсылық көрсең біреуден, « Мен қандаймын ?» деп ойла » деген сөзіне көзқарастарың қандай?

Балалардың жауаптарын мұғалім толықтырады және сабақ тақырыбымен таныстырады.
- Жақсылық жасау дегеніміз өздерің айтқандай, адамдарға, айналаға, табиғатқа қайырымдылық пен қамқорлық жасауды, көмек көрсетуді білдіреді.Адамдардың бір – біріне жиі жақсылық жасауы, оларды жақындастырады, достастырады. Олардың бір – біріне деген сыйластығы артады. Олай болса бүгінгі сабағымыздың тақырыбы : «Жақсылық жасай білейік»

Мәтінмен жұмыс:
Жақсылық пен жамандық
Ертегі
Ертеде Адам ата өз ұрпағын сынау үшін адамның оң иығына жақсылықты, сол иығына жамандықты отырғызып қойыпты. Адам бір іс жасарда жақсылық “істе” десе, жамандық “істеме” деп сыбырлайды екен. Сөйтіп адамның бойында қай қасиет басым екенін байқамаққа оны сапарға аттандырыпты. Адам біраз жол жүріп, өзен жағасымен шаршап келе жатса, судың жағасына шығып қалған балықты көреді.
Балық секіріп суға жете алмай жатыр екен. Жақсылық жаны ашып:
- Адам, ана балыққа көмектесіп жібер, - десе, Жамандық:
- Қой, жөніңе жүре бер, уақытыңды алма, - дейді.
Адам балықтан әрірек асып барып, мойнын бұрып қарайды. Балық шарасыздан көзі жәутеңдеп, көмек сұрағандай болады. Адам шыдай алмай кері бұрылып барып, балықты суға салып жібереді. Балық ризашылығын білдіріп. Суда ойнақшып, секіріп, құйрығын бұлғақтатып суға сүңгіп кетеді. .
Адам одан әрі жүре береді. Бір теректің қасынан өтіп бара жатып, шыр – шыр еткен дауысты естіп тұра қалады. Қараса, кішкене ғана торғайдың балапаны ұясынан құлап қалған екен. Еңкейіп енді көтерейін деп жатса, Жамандық:
- Осы торғайдың балапанына бола жолдан қалмақпысың? Оны көтеріп ұясына салу үшін, теректің басына шығу керек. Мерт болсаң қайтесің? Өзің далада ит – құсқа жем боласың ғой, - дейді.
Адам ойланып тұрып қалады. Осы сәтте Жақсылық:
- Ей, адамзаттың баласы, сен әлсіздерге қорған болып, қол ұшыңды беру үшін жаратылғансың. Мына бейшара балапанды ұясына сала кет. Шарапаты тиеді, - дейді.
Адам тағы да шыдай алмай балапанды алып, теректің басына өрмелеп шығып, ұясына салып кетеді. Балапан шиқ – шиқ етіп, қанатын қағып, разы болады.
Адам демалып алмақшы болып отыра бергенде, аяғының астында бидайдың дәнін әрең сүйреп бара жатқан құмырсқаны көзі шалады. Құмырсқа дәннің о жақ, бұ жағына шығып, қозғауға ыңғайлы ретін таба алмай, ісі өнбей келеді екен. Адам әуелі жамандықтың айтуымен құмырсқаны дәнінен айырып тастағысы келіп оқталады да, шыр – пыр болған Жақсылықтың сөзіне құлақ түрді. Ол:
- Әй, адам – ау, қалай ғана адамдығыңнан айнып кеуге әзір тұрасың. Бұл құмырсқа өзінен үлкен дәнді сүйреп, машақаттанып келе жатқанда, қол ұшыңды көрсетіп жолына салып жіберудің орнына, оны қызықтап, ермек қылғың келгені қалай? Одан да еңбек етуді осы кіп – кішкене тіршілік иесінен үйренбейсің бе? – деп налыған екен.
Адам өз ойынан ұялып, райынан қайтады. Сөйтіп Адам ата ұрпағын алдына шақырып алып:
- Міне, балам, жамандыққа ерсең жаман боласың, жақсылыққа ерсең жақсы боласың. Мен саған үш сын бердім, үшеуінен де өттің, разымын. Енді осылай адамдығыңнан айнымай, айналаңа қамқор болып, жамандыққа жоламай, жақсылыққа жолдас бол, - деп батасын береді.
Содан бері адам баласы жақсылықпен мұратына жетіп келеді екен.
- Неліктен адам Жақсылықтың айтқандарын орындады деп ойлайсыңдар?
- «Жамандыққа ерсең жаман боласың, жақсылыққа ерсең жақсы боласың» деген ой туралы қандай пікір айта аласыңдар?
- Жақсылық жасау үшін адам бойында қандай қасиеттер болу керек?
( Күннің суретін бейнелеу)
Адамгершілік, қайырымдылық, мейірімділік, жанашырлық, аяушылық, қамқорлық, рақымшыл, бауырмалдық, кішіпейілдік, жылы жүрегі .
Балалардың жауаптарын толықтыру:
Дұрыс айтасыңдар, егер адам бойында осындай жақсы қасиеттер көп болса жаманнан жиреніп, жақсы әдетке үйренеді.
- Әлемдегі барлық адамдар тек қана жақсылық туралы ойлап, жақсылық жасауға ұмтылатын болса, онда әлемде тыныштық, ынтымақ орнайды, адамдар бақытты өмір сүреді.

Тыныштық сәті
Балалардың денесі, ойы тынықтырылады.
Балалар денелерін түзу, бастарын жоғары көтеріп, ыңғайланып отырады. Көздерін жұмуына да болады. Ауаны терең жұтып, еркін тыныстайды, денелерін бос ұстап, айналадағы барлық тіршілік иесі оларды аялап, қоршап, қамқор болып жатқанын сезінеді. Тұла бойлары жақсылыққа, махаббатқа толғанын сезінуге ұмтылады. Осылайша екі минуттай отырады.
Тапсырма:
Балалар екі топқа бөлінеді. Екі топқа екі түрлі әңгімеден үзінді беріледі. Балалар әңгіме желісі бойынша туындаған оқиғадан шығу жолдарын іздестіруі тиіс. Олар топ боп бірлесе отырып, ойланып әңгімені өз ойларымен жалғастырып айтады.

I топ. Қарлығаш пен дәуіт.
Бір қарлығаш ұя салып, балапандарын асырап жүреді. Бір күні жауыз жылан балапандарды жегісі
балапандарды жегісі келіп, ұя салынған ағашқа өрмелеп шыға бастайды.
Қарлығаш жыланды көріп, қатты қорқып, қорғап қалатын арашашы іздейді. ...........

II топ. Аю мен тышқан.
Бір тышқан аңдаусызда аюдың апанына тап болып қалады. Одан адасып жүріп, аюдың құлағына кіріп кетеді.
Аю шошып оянып , құлағын баса қояды:
- Менің құлағым – сенің інің деп пе едің? – деп ақырады.
Өзіңді жақсылап сабайын ба?
- Сабамашы. Мен де бір керегіңе жарармын.
- Бармақтай болып, не керегіме жарармын дерсің, - деп күледі аю. Дегенмен босатып жібереді. ………….

1 – топ сахналап көрсетеді.
2 – топ оқып береді.
Дәйексөз Сабақтың дәйексөзімен таныстырады:
- «Жақсының жақсылығын айт, нұры тасысын» - деген екен халық.
Шамамыз жеткенінше, қолымыздан келгенше адамдарға, айналаға жақсылық жасап жүрейік.Өйткені жасаған жақсылық зая кетпейтінін, оның шарапаты өзіңе, жақын – туыстарыңа, тіпті еліңе тиетінін сендер жақсы білесіңдер. Алғысқа бөленіп, ризашылыққа кенелесіңдер.
Мақал – мәтелдерді жалғастырады.
1. Жақсы сөз – жан семіртер.
2. Жақсылық жан жадыратар.
3. Жақсылық суға батпас,
Бір шығар, тегін жатпас.
4.Жамандық пайда етпейді,
Жақсылық зая кетпейді.
Жаңа ақпарат
«Адамдар бір – біріне қайырымдылық, мейірімділік таныту арқылы жақсылық жасайды».

Ойын – жаттығу
Жоғарыда айтылған ойды бекіте түсу мақсатында «Мейірімді жүрек» атты ойын ұйымдастыру.
Оқушыларға қатты қағаздан әдемі етіп жасалған түрлі кескіндердің ( гүлдің, жүрекшенің, көбелектің ) үлгісі таратылып беріледі. Әр оқушы қасындағы көршісінің жақсы қасиетін білдіретін сөздерді айтып, сыйға тартады.

Жүректен жүрекке
Оқушылар шеңбер құрып тұрады. Мұғалім қолдан жасалған жүрекшені ұстап тұрып тілек айтып, өзінің оң жағында тұрған балаға ұсынады. Ол оқушы да жүрекшені ұстап тұрып тілек айтып, өзінің оң жағында тұрған көршісіне береді. Осылайша барлық балалар бір – біріне жақсы тілектер айтады.
Өлең оқиды.

Жақсылық жерде қалмайды
Е.Бағай