. Саннарны? ясалышы

Тема. Саннарны? ясалышы( 6 нчы сыйныф,рус м?кт?бене? татар т?ркеме ?чен Сингапур структураларын кулланып уздырылган д?рес планы).

Максат: 1) саннарны? ясалышы турында м?гъл?мат бир?;

               2) укучыларны? анализ ясау, гомумил?штер?, м?ст?кыйль фикерл??л?рен? иреш?;

               3)хайваннарны сакларга, р?н?етм?ск? ?йр?т?.

?и?азлау: д?реслек, слайдлар,  инд.карточкалар.

                        Д?рес барышы.

1. Оештыру, мотивлаштыру  

 Ис?нмесез,укучылар. К?ефл?регез ничек? Сез инде б?ген 4 д?рест? булдыгыз. Д?рт я?а белем алдыгыз. Х?зер 5 нче д?рес.Сез 5 нче я?а белем алырга, “татар теле илен?” с?ях?тк? ?зерме?  ?йд?гез,“ Белемг? кыска юл юк”, дип д?ресебезне башлыйк. У?ышлар сезг?.

II Актуальл?штер?.

Т?б?нд?ге сораулар буенча  т?ркемн?рд? эшл??. Укытучы сорау бир?, т?ркемд?ге  укучылар ??рберсе 1?р тапкыр чиратлашып шул сорауга ?авап бир?л?р. (СИНГЛ  РАУНД  РОБИН)

1)Сан с?з т?ркеме н?рс?не белдер??

Сан ияреп килг?н с?з ничек атала?

Сан кайчан исемл?ш??

2)Исемл?шк?н санны? моделен ясарга. Моделне берг?л?шеп ясыйлар.

Модел

 Сан                

 Саналмышы т?шеп калса, сан исемл?ш?

??мл?не? т?рле

кис?ге булып кил?                          Сан, килеш, тартым бел?н т?рл?н?

 2 минут вакыт бирел?. Укучылар ?аваплар уйлыйлар, бер-берсен? ?йтеп карыйлар. Вакыт чыккач,  ??р т?ркемн?н бер укучы ?авап бир?. ?аваплар слайдта чыга, чагыштырыла.

1. .Проблемалы ситуация булдыру. Уку м?сь?л?сен кую.

 Укучылар, сез  быел т?рле с?з т?ркемн?рене? ясалыш т?рл?рен ?йр?ндегез. Экрандагы с?зл?рг? игътибар итегез ?ле. Нинди с?зл?р к?р?сез, алар бер-берсен? кайсы яктан охшаш?

• ь

Балык Бист?се

Гад?тт?н тыш

?итмеш ?иде

          -

       -

• ца буенча ??г?м?.

Укучылыр ?авабы: Исемн?р, сыйфатлар, саннар, алар бер-берсен? ясалышлары ягыннан охшаш

Укытучы : ? ясалышлары ягыннан алар нинди?

Укучылыр ?авабы: Тамыр, ясалма, кушма, парлы, тезм?, кыскартылма.

IV.Д?реск? максат ??м бурычлар кую.

Укытучы. Б?генге д?ресне? темасы ??м максаты ничек булыр?

К?телг?н ?авап: без б?ген саннарны?  ясалыш ягыннан т?рен ?йр?н?без.

Бу безне? б?генге тема: Саннарны?  ясалышы

Саннарны? ясалышы

V. Я?а белемн?рне беренчел ?зл?штер?.

Укытучы: Яалышларына карап, саннар нич? т?рле булалар?

Укучылар : Тамыр, кушма, парлы, тезм?.

Укытучы:  Исем ??м сыйфат с?з т?ркеменн?н саннарны? ясалышында аерма бармы?

Укучылар: Саннар с?з ясагыч кушымчалар ярд?менд? ясалмыйлар.

Укытучы: ?йе,укучылар. Сан с?з т?ркемене? ясалышы ?зенч?лекле. Алар бары тик ?з эчл?ренд?ге с?зл?рд?н ген? т?зел?, башка с?з т?ркемн?ренн?н саннар ясалмый,  ? саннардан башка с?з т?ркемн?ре  ясап була.

Экранга игътибар итегез.8 нче слайд. ??г?м?.  

• Бишлек, унлык, й?злек – исем.
• Д?ртле, бишле, ?иделе (уен, лампа) – сыйфат.
• Икел?т?, ?чл?т?, бишл?т? – р?веш.
• Берл?ш?, икел?н? – фигыль.

VI.Белемн ??м осталыкларны я?а ситуацияд? куллану.

 ? х?зер д?реслекне ачабыз, б?генге числоны ??м теманы язабыз.

  147 нче к?нег?не эшлибез. Н?ти?? ясыйбыз.

У: Бер тамырдан гына торган саннар тамыр саннар була. Мисаллар : бер,ике.

Кушма саннар дип нинди саннарга ?йт?л?р? Алар ничек языла?

у: Ике с?зне кушып ясалган саннар. Мисаллар: ун?ч

У: Ике тамыр кушылып языла, шулаймы, укучылар?

у: ?йе.

У: Тезм? саннар дип нинди саннарга ?йт?л?р? Алар ничек языла?

у: Тамыр саннар тезелеп кил?. Алар аерым языла.Мисал: й?з егерме икенче.

У:  Парлы саннар ничек языла? Алар ничек ясала?

у: Парлы саннар ике с?зне терк?? юлы бел?н ясалалар. Сызыкча аша язылалар.

Укучыларга саннар язылган карточкалар бирел? ??м алар ?з почмакларын сайлыйлар, парлашалар ??м шул сан турында фикер алышалар.

Ике, ун, алтмыш, й?з, ме?

Унике,ун?ч, унсигез, унбиш

Кырык  алты, й?з егерме ике, ме? тугыз й?з кырык

Биш –алты, ун-унике, кырык-кырык биш

Физкульт минутка.        Х?терне ??м игътибарлылыкны ?стер? ?чен   

«ЧОП ЧИЛЛИ ЧОП ЧИЛЛИ ЧОП ЧОП ЧОП»  Беренче укучы бер х?р?к?тне к?рс?т?, икенче укучы шуны кабатлый с?зл?рне д? ?йт?. Калган укучылар чиратлашып кабатлыйлар, хата ?иб?рг?н укучы я?а х?р?к?т к?рс?т?.

VII. Белем ??м к?некм?л?рне ныгыту.                       

ОЛ РАЙТ РАУНД РОБИН ( СТЁ ЗЕ КЛАСС)

У: ? х?зер ?йд?гез алга таба эшебезне д?вам итик. Д?реслекне? 70 нче битенд?ге 149 нчы к?нег?не  эшл?п карыйк. 3 минут вакы.  Вакыт бетк?ч со?гы эш астына сызык сызасыз ??м башка парлардан  ?зегез язмаган с?зл?рне язып аласыз.

1. Тамыр саннар: ?ч, кырык, биш, ме?, туксан.

2. Кушма саннар: унд?рт, унбиш, (умбиш),унтугыз, ун?иде, унбер(умбер).

3. Парлы саннар: биш-алты йорт, ун-унбиш, егерме-егерме ?ч

4. Тезм? саннар: егерме сигез бала,  ?иде й?з кырык тугыз, алтмыш бер, сигез й?з илле ике, бер ме? биш й?з алтмыш ?ч

У: Дим?к, укучылар, без караган мисалларда саннар тамыр, кушма, парлы, тезм? булды.

Инд.карточкалар бел?н эш

“Д?рест?н чыгу ?чен билет”

 Укучыларга текст бирел?. Саннарны? ясалышын билгел?рг?. Укучылар ?аваплар язалар.  5 минут вакыт.   Бер- берсене? эшл?рен тикшер?л?р,билге куялар.Вакыт бетк?ч, укучылар  эшл?рен янга куеп торалар,д?рест?н чыкканда укытучыга тапшыралар.Бу д?рест?н  чыгу ?чен билет була.

Ташбака ?ч й?з ел (тезм?), тиен ??м куяннар тугыз-ун (парлы) еллап, б?ре унбиш (кушма) ел, т?лке ун?ч (кушма) ел, болан унсигез (кушма) ел, поши егерме (тамыр) ега якын, фил сикс?н (тамыр) ел, иш?к илле (тамыр) ел, д?я кырык (тамыр) ел, ат егерме биш (тезм?) ел, эт унбиш (кушма) ел, чуртан ?ч й?з (тезм?) ел, корбан балыгы й?з илле ( тезм?) ел, каз утыз биш-кырык (парлы) ел, тилг?н й?з унсигез (тезм?) ел, карга ?итмеш (тамыр) ел, тутый кош й?з (тамыр), б?ркет й?з д?рт (тезм?) ел яши.                                  

Татарстанда имез?че хайваннарны? якынча ?итмеш (тамыр), кошларны? ике й?з сикс?н ?иде (тезм?), балыкларны? илле ?иде (тезм?), ?ир-су хайваннарыны? унбер (кушма), с?йр?л?чел?рне? сигез (тамыр) б???к, суалчаннарны? уннарча ме? (тезм?) т?ре яши.                                                                                                                                (Вакытлы матбугат)

Укучылар эшл?рен д?рест?н чыкканда тапшыралар.Укытучы балаларны? теманы ни д?р???д? а?лаганнарын б?яли. Хаталар икенче д?рест? т?з?тел?.

VIII. Рефлексия.

1. У: Укучылар, д?ресебез ахырына да якынлашты. Х?зер ?телг?н теманы кыскача гына кабатлап кит?без.

Без б?ген д?рест? н?рс? ?йр?ндек?                                                                     

Саннарны? ясалышын.                                                                                        

Ясалышлары ягыннан саннар нинди булды инде?                                                         

Тамыр, кушма, тезм?, парлы.

 Нинди сан тамыр, тезм?, кушма, парлы була?

 2. У: Бик яхшы, укучылар. Барлык сорауларга да д?рес ?аваплар бирдегез. Мин сезд?н бик кан?гать калдым.

IX.?й эше:

1) М??б?ри:  150 нче к?нег? (д?реслект?ге бирем)

2) Ярым и?ади: ясалышлары ягыннан т?рле саннар бел?н ??мл?л?р т?зеп язарга, саннарны? ясалыш ягыннан т?рен к?рс?терг?.

3) И?ади: “Беренче кар”диг?н темага, ясалышлары ягыннан т?рле саннар кулланып, и?ади эш язарга (шигырь, хик?я).