Саба?ты? к?рнекілігі: интеративті та?та, ежелгі ?алалар туралы бейнетаспалар, слайдтар.
П?нарарлы? байланыс: ?аза?стан тарихы, география.
Саба?ты? барысы:
I.?йымдастыру кезе?і:
1.О?ушыларды? зейінін саба??а аудару.
2.«Ежелгі ?алалар» туралы бейнетаспаны тамашалау.
II.Саба?ты? ма?сатын ?ою кезе?і:
- Б?гінгі саба?ымыз жа?а ?ана ?здері? тамашала?ан ?аза?станны? ежелгі ?алаларына арналады.Саба? барысында біз тарих ?ойнауына саяхат жасап, ?аза?станны? ежелгі ?алаларыны? тарихымен танысамыз.
III.Жа?а саба?ты т?сіндіру кезе?і:
1.«Ежелгі ?алалар» туралы м??алімні? с?зі.
ХІ ?асырда с?рген ??лама Ж?сіп Баласа??н:
Бол?ан талай ?алалар да халы? та,
Уа?ыт к?мді б?рін жерлеп табыт?а.
Бол?ан талай ауылымыз, тайпамыз,
Енді соны? ізін тауып бай?а?ыз,– деген аманат ?алдыр?ан.
?лы ??ламаны? аманатын хал?ымыз орындап, тарихшыларымыз к?птеген ежелгі ?алаларды? орнын тауып, зерттеу ж?мыстарын ж?ргізуде.
2. ?о?ам ?айраткерлеріні? елімізді? тарихы туралы айт?ан ?анатты с?здерін о?ып, талдау.
"Тарихын ?мыт?ан ел — жо?ал?ан ?лтпен те?"
А.Байт?рсынов
"Тау ?оз?алса да, тарих ?оз?алмайды."
Н.?.Назарбаев
3.Тарих ?ойнауына саяхат.
Ежелгі ?алалар туралы бейнетаспаны,слайдтарды тамашалау.
Т?ркістан – V-VІ ?асырларда іргетасы ?алан?ан. Есім ханнан бастау алып, XІV-ХVIIІ ?асырларда ?аза? ханды?ыны? астанасы бол?ан. ХІV ?асырда А?са? Темір іргетасын ?ала?ан. ?ожа Ахмет Иасауи кесенесі бар.Кесене аума?ында ?аз дауысты ?азыбек би, Абылай хан, Есім хан, Ха?назар хан, Т?уке хан, Б?генбай батыр та?ы бас?алар жерленген
2)Испиджаб ?аласы.
?лы Жібек жолында ауыз?а іліккен тарихи ?алаларды? ?атарына Испиджаб, я?ни, Сайрам да жатады.
Тарихи деректер бойынша Испиджаб IX- X ?асырларда ?скери ма?ызы к?шті бекіністі ?ала бол?ан. Сайрам жо??арларды? шап?ыншылы?ы кезінде 3 жылдай ерлікпен ?ор?анып, а?ыры ?алма?тар ?аланы ?ртеп, т?р?ындарын т?гелдей ?ырып жіберген. Испиджаб атауы со?ды тілінде «А? су» деген ма?ынаны береді
Арыс ?зеніні? Сырдария?а ??йылысында орта?асырлы? Отырар ?аласыны? ?йіндісі жатыр.
?лы ?алым ?бу Насыр ?л-Фараби ту?ан.?аланы? к?ркейуі мо??ол шап?ыншылы?ымен ?зілді. ?алалар ?а?ырап,елді мекендер иесіз ?алады. ?ала жо??ар шап?ыншылы?ы кезінде к?йзеліске ?шырады, XVIII ?асырды? ортасында м?лде иесіз ?алды.
3) Тараз ?аласы.
4)Талхиз ?аласы.
5) Баласа??н ?аласы.
6)Сарайшы? ?аласы.
4. Жа?а с?здермен ж?мыс.
к?шпенділер
?ыстау
жазба деректері
?ркендейді
Берілген с?здерге синонимдер ?арастырып, с?йлем ??растыру.
5.1-тапсырма.
«?аза?станны? ежелгі ?алалары» м?тінін о?ып,с?ра?тар
??растыры?дар.
IV.Жа?а саба?ты т?сінгенді тексеру кезе?і.
1.2-тапсырма.
С?ра?тар?а жауап бері?дер.
1.?лемні? ?андай к?не ?алаларын білесі?дер?
2.Еліміздегі к?не ?алаларды? бірі Т?ркістан туралы не айтасы?дар?
3.?андай ?алаларда болды?дар? Онда ?андай тарихи-м?дени
ескерткіштер бар?
2. 3-тапсырма.
Берілген с?здерден с?йлем ??растырып, синтаксистік талдау жаса?дар.
3.Қазақ халқының тарихын құрметтеуге,туған жеріне,еліне деген сүйіспеншілігін арттыру.
Сабақтың түрі: жаңа сабақты түсіндіру.
Сабақтың әдістері: оқу, әңгімелеу, сұрақ-жауап, іздену, диалог құрастыру,сөз құрамына талдау.
Сабақтың көрнекілігі: интеративті тақта, ежелгі қалалар туралы бейнетаспалар, слайдтар.
Пәнарарлық байланыс: Қазақстан тарихы, география.
Сабақтың барысы:
I.Ұйымдастыру кезеңі:
1.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.
2.«Ежелгі қалалар» туралы бейнетаспаны тамашалау.
II.Сабақтың мақсатын қою кезеңі:
- Бүгінгі сабағымыз жаңа ғана өздерің тамашалаған Қазақстанның ежелгі қалаларына арналады.Сабақ барысында біз тарих қойнауына саяхат жасап, Қазақстанның ежелгі қалаларының тарихымен танысамыз.
III.Жаңа сабақты түсіндіру кезеңі:
1.«Ежелгі қалалар» туралы мұғалімнің сөзі.
ХІ ғасырда сүрген ғұлама Жүсіп Баласағұн:
Болған талай қалалар да халық та,
Уақыт көмді бәрін жерлеп табытқа.
Болған талай ауылымыз, тайпамыз,
Енді соның ізін тауып байқаңыз,– деген аманат қалдырған.
Ұлы ғұламаның аманатын халқымыз орындап, тарихшыларымыз көптеген ежелгі қалалардың орнын тауып, зерттеу жұмыстарын жүргізуде.
2. Қоғам қайраткерлерінің еліміздің тарихы туралы айтқан қанатты сөздерін оқып, талдау.
"Тарихын ұмытқан ел — жоғалған ұлтпен тең"
А.Байтұрсынов
"Тау қозғалса да, тарих қозғалмайды."
Н.Ә.Назарбаев
3.Тарих қойнауына саяхат.
Ежелгі қалалар туралы бейнетаспаны,слайдтардытамашалау.
- Саяхатымызды күллі түркі халқының рухани орталығына айналған, "екінші Мекке" атанған , қазақ елінің мақтанышына айналған, киелі, қасиетті Түркістан қаласынан бастаймыз.
1)Түркістан қаласы.
Түркістан – V-VІ ғасырларда іргетасы қаланған. Есім ханнан бастау алып, XІV-ХVIIІ ғасырларда Қазақ хандығының астанасы болған. ХІV ғасырда Ақсақ Темір іргетасын қалаған. Қожа Ахмет Иасауи кесенесі бар.Кесене аумағында Қаз дауысты Қазыбек би, Абылай хан, Есім хан, Хақназар хан, Тәуке хан, Бөгенбай батыр тағы басқалар жерленген
2)Испиджаб қаласы.
Ұлы Жібек жолында ауызға іліккен тарихи қалалардың қатарына Испиджаб, яғни, Сайрам да жатады.
Тарихи деректер бойынша Испиджаб IX- X ғасырларда әскери маңызы күшті бекіністі қала болған. Сайрам жоңғарлардың шапқыншылығы кезінде 3 жылдай ерлікпен қорғанып, ақыры қалмақтар қаланы өртеп, тұрғындарын түгелдей қырып жіберген. Испиджаб атауы соғды тілінде «Ақ су» деген мағынаны береді
Арыс өзенінің Сырдарияға құйылысында ортағасырлық Отырар қаласының үйіндісі жатыр.
Ұлы ғалым Әбу Насыр әл-Фараби туған.Қаланың көркейуі моңғол шапқыншылығымен үзілді. Қалалар қаңырап,елді мекендер иесіз қалады. Қала жоңғар шапқыншылығы кезінде күйзеліске ұшырады, XVIII ғасырдың ортасында мүлде иесіз қалды.
3) Тараз қаласы.
4)Талхиз қаласы.
5) Баласағұн қаласы.
6)Сарайшық қаласы.
4. Жаңа сөздермен жұмыс.
көшпенділер
қыстау
жазба деректері
өркендейді
Берілген сөздерге синонимдер қарастырып, сөйлем құрастыру.
5.1-тапсырма.
«Қазақстанның ежелгі қалалары» мәтінін оқып,сұрақтар
құрастырыңдар.
IV.Жаңа сабақты түсінгенді тексеру кезеңі.
1 .2-тапсырма.
Сұрақтарға жауап беріңдер.
1.Әлемнің қандай көне қалаларын білесіңдер?
2.Еліміздегі көне қалалардың бірі Түркістан туралы не айтасыңдар?
3.Қандай қалаларда болдыңдар? Онда қандай тарихи-мәдени
ескерткіштер бар?
2. 3-тапсырма.
Берілген сөздерден сөйлем құрастырып, синтаксистік талдау жасаңдар.
