Конспект урока по татарскому языку по теме "Сыйфат фигыль"

Тема: Сыйфат фигыль

Максат:

1.  белем бир?: затланышсыз фигыльл?р турында белешм? бир?; сыйфат фигыль т?шенч?сен формалаштыру; аны? м?гън?се, сыйфат ??м фигыль бел?н уртаклыгын, ??мл?д?ге вазифасын ачыклау;

2.  ?стер?: фикерл??, с?йл?м к?некм?л?рен ??м т?ркемд? эшли бел?не ?стер?;

3.  т?рбияви: ?нил?рг? карата х?рм?т, табигатьк?  м?х?бб?т т?рбиял??г? эт?ргеч ясау.

Д?рес тибы: я?а т?шенч?л?р формалаштыру д?ресе.

?и?азлау: электрон презентация, д?реслек (Ф.Ю. Юсупов, Д.Г. Тумашева, Ч.М. Харисова, К.З. Зинн?туллина, Б.М. Мифтахов “Татар теле” 6 нчы сыйныф, “М?гариф” н?шрияты, 2006 ел) 83-86 битл?р.

Д?ресбарышы:

I.    Оештыру ?леше

1.Укучыларны? д?реск? ?зерлеген тикшер?.

2.У?ай психологик хал?т тудыру.

- Ис?нмесез, х?ерле к?н укучылар! К?нне яхшы с?з бел?н башласа?, б?тен к?не? яхшы ?т?р, дил?р. ?йд?гез ?ле бер-беребезг? карап елмаеп алыйк.

- Ирт? та?нан балкып чыккан кояш та сезг? бары шатлык китерсен, й?зегезд?ге елмаюлар беркайчан да с?релм?сен. Мен? шундый матур тел?кл?р бел?н д?ресебезне башлап ?иб?р?без.

3. Белемн?рне тигезл??.

- Укучылар, кайсыгыз ?йт?, узган д?рест? без нинди тема ?тк?н идек? (Шарт фигыль)

- ?йд?гез, шарт фигыль турында белемн?ребезне тикшереп китик ?ле.

- Шарт фигыль затланышлы яис? затланышсыз фигыль т?ркемч?семе? (Затланышлы)

- Шарт фигыль нинди сорауларга ?авап бир?? (нишл?с?? нишл?м?с??)

- Нинди кушымчалар ярд?менд? ясала? (-са, -с?)

- Н?рс? бел?н т?рл?н??  (зат-сан бел?н, барлыкта-юклыкта, юн?лешт? кил? ала)

- Нинди ??мл? кис?ге булып кил?? (х?л)

4. Уку м?сь?л?сен кую.

-Укучылар, узган д?ресл?рд? без сезне? бел?н зат-сан бел?н т?рл?н?че, ягъни затланышлы фигыль т?ркемч?л?рен ?ттек. Алар барлыгы 3 иде: хик?я фигыль, боерык фигыль, шарт фигыль. Без аларны? барсын да ?йр?неп бетердек. ? зат-сан бел?н т?рл?нми торган  фигыльл?р ничек атала со?? (Затланышсыз) Дим?к, б?ген нинди фигыльл?рне ?йр?н? башлыйбыз инде? (Слайд 3 карау) Затланышсыз фигыльл?рг? кайсы т?ркемч?л?р кер?, алар нич??? Кайсы т?ркемч? исеме язылмыйча калган? Уйлап карагыз ?ле. Моны? ?чен сезг? ребус ярд?мг? килер (4 слайд) (Сыйфат фигыль). Шулай итеп, безне? б?генге д?ресне? темасы “Сыйфат фигыль”

III. Я?а тема а?лату

 Сыйфат фигыль 3 т?рле заманда кил?  (Слайд 6), алты т?рле формасы бар (Слайд  7)

-         Х?зерге заман сыйфат фигыль

(-учы/-?че; -а/-?; -ый/- и + торган);

-          ?тк?н заман сыйфат фигыль

 (-ган/-г?н; -кан/-к?н);

-          Кил?ч?к заман сыйфат фигыль

(– ачак/- ?ч?к; -ячак/-яч?к; -асы/-?се; -ыйсы/- исе)

• 147 нче к?нег? – текстны к?череп язарга, сыйфат фигыльл?рне табып, нинди с?зне ачыклавын, кайсы заманда кил?ен ?йтерг?.
• 148 нче к?нег? -  фигыльл?рд?н сыйфат фигыльл?рне ясарга.

• Сыйфат фигыльне? сыйфат бел?н уртаклыгы

1.Сыйфат фигыль эш-х?лне предметны? билгесе итеп белдер?: ?тк?н еллар, туган ?ир.

2.Сыйфатланмышы т?шеп калганда, исемл?ш? ??м килеш, сан,  тартым бел?н т?рл?н?: Белг?н белг?нен эшл?р, белм?г?н бел?ген тешл?р.

3. Сыйфат кебек ??мл?д?, исемне ачыклап, аергыч була: Аткан ук кире кайтмас.

• Фигыль бел?н уртаклыгы

1. Эш-х?л, процесс м?гън?сен белдер?, барлыкта-юклыкта була: язган хат, килм?г?н кунак.

2.?зен? т?рле килешт?ге исемн?р, алмашлыклар иярт? ала: балык тотучы малай.

3. Заман формалары бар: бии торган  кыз, югалган матурлык, барыр юл.

1. . Белемн?рне актуальл?штер?.
   1. С?зтем?л?р т?з?: оч – оча торган, очучы, очачак, очкан (шар);

бар – баручы, бара торган, барачак, барган (юл);

кил – кил?че, кил? торган,  кил?ч?к, килг?н (кеше).

1. ??мл?л?рд?н сыйфат фигыльл?рне табарга.

1. Шахмат уйнаучы малай минем дустым иде.
2. З??г?р балконлы квартирада яш??че ?бине? улы кайтты.
3. “Эшлисе эшл?рем бик к?п ?ле”, - диде Ма?руй ?би.
4. Сабантуйга кайткан кунаклар клубка ?ыелдылар.
5. “Эшк? кит?р вакыты? ?итте, тиз бул”, - диде ?ни.

- Мин сезг? сыйфат фигыль бел?н с?зтезм?л?р ?йтермен, ? сез аларны х?р?к?тт? к?рс?терсез:

1)й?з?че малай;

2)сикер?че куян;

3)й?гер?че кеше;

4)ява торган я?гыр;

5)ис? торган ?ил.

1. Санлы тест. (С?зтезм?л?р арасыннан сыйфат фигыльл?рне табарга)

1.     ?рг?н эт

2.     Матур кыз

3.     С?йл?нм?г?н хик?я

4.     ?ырлый торган кыз

5.     Куе урман

6.     Йоклаган бала

7.     Олы абый

8.     Эшлисе эш.

1. Бирелг?н р?семн?рг? карап, сыйфат фигыльл?р кертеп с?тезм?л?р т?зерг?.

    1)

• ?ыючы малай,
• й?гер?че балалар,
• басып торучы кыз,
• уйнаучы балалар,
• чабучы эт,
• саргайган яфрак,

            ?с? торган агач

 2) Туктап торучы автобус,т?ш?че кыз,  баручы балалар.

5.Укучылар, ? х?зер ?нил?р турында бер матур шигырь укып китик ?ле ??м иск? т?шерик, тизд?н безне? нинди б?йр?м була. Шигырьд?н сыйфат фиг. табарбыз. (24 сл.)

?нием  турында

И? мату рюллар–син й?рг?н юллар.

И? т?мле сулар – син бирг?н сулар.

И? йомшак куллар – син с?йг?н куллар.

И? якты мо?нар – син белг?н мо?нар.

И? кайнар эзл?р – син баскан эзл?р.

И? мо?лы к?зл?р – син бакан к?зл?р.

И? тугры с?зл?р–син ?йтк?н с?зл?р.

6.Р?семн?рг? карап с?зтезм?л?р т?зибез

- т?лке + й?ри

-?рд?к + й?з?

- сыер + ашый

К?не буе й?рг?н т?лке бик арыды.

Суда й?з? торган ?рд?к бик матур.

?л?н ашаучы сыер с?тне к?п бир?.

7.М?кальл?рд?н сыйфат фигыльл?рне табарга:

• ?зе егылган бала еламый
• Й?рг?н таш шомарыр, яткан таш к?г?рер.
• Иленн?н аерылган – канаты каерылган.
• Тырышкан табар, ташка кадак кагар.
• Алдан кычкырган к?кене? башы авырта.
• Эшл?м?г?н ашамый.
• Калган эшк? кар ява.
• Туган телен кадерл?г?н халык кадерле була.
• К?п укыган к?п белг?н

V. Йомгаклау.

- Дим?к, укучылар, без б?ген д?рест? нинди тема ?ттек, н?рс? турында с?йл?штек?

- Билгел?р кую.

VI. ?й эше бир?.

Хезм?т турында сыфат фиг. керг?н 7 м?каль язып килерг?