ҚР-ның Президенті Н.Назарбаев жыл сайынғы жолдауында білім саласына ерекше басымдылық беріп, жастардың білім-біліктілігін жетілдіру үшін барлық жағдай жасауда «Қазақстан-2050» Стратегиясында: ―Біздің жастарымыз оқуға, жаңа ғылым-білімді игеруге, жаңа машықтар алуға, білім мен технологияны күнделікті өмірде шебер де тиімді пайдалануға тиіс. Біз бұл үшін барлық мүмкіндіктерді жасап, ең қолайлы жағдайлармен қамтамасыз етуіміз керек.
Қазір жаһандану дәуірінде интеграциялық процестердің қарқынды дамып үстінде. Сондықтан ұлттық білім саласы әлемдік білім кеңістігіне кірігусіз дербес дами алмайтынын бүгінгі қоғам дәлелдеп отыр. Жаңа ғасырдың шынайы кілті саналатын сол жаһандану білім саласына мықтап еніп. Соның негізінде әлемдік экономиканың интеграциялануы, жаңа ақпараттық технологиялардың пайда болуы кең қанат жайды [5]. Сондықтан, білім саласын модернизациялауда ұлттық инновациялық жүйені жасау адам іс-әрекетінің жаңа ғылыми және кәсіби бағыттарын айқындауды көздей отырып, кадрлар дайындаудың мамандандырылған жүйесін іске асыруды талап етеді.
Оқытудың дуальдау жүйесі дегеніміз не соған анықықтама берсек: Дуальдау оқыту жүйесінде кәсіптік білім беру- өнеркәсіп өміріне дайындық жүргізу үшін білім алушының теориялық және практикалық дағдысын қалыптастыру мақсатында жүргізілетін негізгі оқыту жүйесі болып табылады [4]. Дуальды оқыту әдісі әлемнің көптеген ірі дамыған мемлекеттерінде мысалы, Германия, Австрия, Дания, Нидерланды, Швеция, Англия, Оңтүстік Корея сияқты дамыған елдерінде жоғары нәтиже беріп жүргізіліп келеді. Яғни білім алушыны жан-жақты дайындау. Сонымен қатар, еңбек нарығындағы жұмыссыздық мәселесін шешу, жас білім алушының жаңа технологияны меңгере отырып, еңбек нарығында сұранысқа ие бола алатындай жұмыс күшін қалыптастыру. Сондықтан, дуальды оқыту жүйесі өнеркәсіп саласына қажетті мамандарды даярлау мәселесін толық қанағаттандыратын негізгі жүйенің бірі болып табылады. Сондай-ақ, дуальды оқыту жүйесі арқылы, білім беру мен кәсіпорын арасында тығыз байланыстың орнауына да үлкен септігін тигізеді [5]. Осыған орай, бұл оқыту жүйесінінің тиімділігі жан-жақты талқыланып, білім және ғылым министрлігінің шет елдердің тәжірибелерін зерттей келе, техникалық және кәсіптік білім беру жүйесіне енгізу басшылыққа алынды. Сондай-ақ, дуальды жүйенің басымдығы оқытудың өндіріспен тығыз байланысын орнап, қазіргі таңда елімізге осы жүйе қолданысқа ене бастады.
Әр оқу ордасы әр сала бойынша дуальдық жүйені қолдануға мүмкін болатын мамандықтарды анықтап, оқытушылар мен өндірістік оқытуды кеңінен қолдану барысында 2011-2012 оқу жылыаралығында жұмыс берушілер мен оқу орындары арасында оқушылардың өндірістік тәжірибеден өтуі үшін 591 келісім жасалып, жүзеге асырылған. Бұл процестен байқайтынымыз дуальдау оқыту жүйесі арқылы жас мамандарды жұмысқа көптеп тарту және оқу процесі аяқталғаннан кейінгі жұмыспен қамтылуына да жағдай жасайтын тиімді жағын байқауымызға болады.
Дуальды жүйенің негізі — болашақ жас маманның оқу орны мен ӛндірісте қатар оқыту. Сонымен қатар, түлектердің жұмысқа орналасу кӛрсеткіші жоғарылату. Дуальды жүйе бойынша білім алған колледж түлегі жұмыссыз қалмайды. Ӛйткені теория мен тәжірибені ұштастыру нәтижесінде, оқушы оқу бағдарламасын жақсы меңгереріп қана қоймай нағыз дайын маман болып, жұмыс берушілердің сұраныстарына, талаптарына сай кәсіптік-техникалық кадрлар даярлайтын болады және дуальды оқыту әдісінің тағы бір ерекшелігі — еңбек нарығына қажетті жас мамандарды даярлауға тек білім мекемелерінің ғана емес, сонымен қатар жұмыс беруші мекемелердің де жауапкершілігін арттырады [7] (Сызба №1).
– Қазір өркениетті елдер білімді жетілдіруде қоғамдық-кәсіби ұйымдарға мүдделі. Мұның тиімділігі неде?
– Өркениетті мемлекеттер өз мамандарының біліктілігін көтеруде қоғамдық- кәсіби ұйымдардың қызметіне сүйенеді. Олар халықаралық еңбек нарығының сұраныстарын сараптай отырып, оқу жоспарларына өздерінің тиімді ұсыныстарын енгізеді. Әлемдік тәжірибеде іргелі қоғамдық-кәсіби ұйымдардың қызметінің нақты нәтижесін көрген мемлекеттер бар. Мысалы, Үндістан АҚШ пен Батыс елдерінен білікті ғалымдарды тартып, ғылымды интенсивті түрде өндіріспен ұштастыру арқылы ақпараттық технологиялар саласында үлкен жетістікке жетті. Бұл нәтижеге «Үнді-Америка» бірлескен жобасы көп септігін тигізеді. Ғылымы өркендеген Үндістан қазіргі таңда дүниежүзіне ақпараттық технологиялар өнімін (бағдарламалар) экспорттаудан жылына 17 млрд. доллар пайда табады.
Халықаралық интеграцияға негізделген мұндай тиімді жобалар білім берудегі жаңа мүмкіндіктерді ашады. Білім саласын кәсіби негізде жетілдірген «Үнді-Американ» жобасының тиімділігін сезіне келіп, біздің университет оған қосылуға қол жеткізді. Елімізде жақында құрылған «Қазақстан-Үнді-Америка» жобасының негізгі мақсаты – техникалық және жаратылыстану ғылымдарындағы пәндер бойынша жоғары оқу орындары оқытушыларын қайта даярлау.
– Елімізге қандай маман қажеттілігі туралы деректерде нақтылық жетіспейді. Бұл неден?
– Мойындауымыз керек, мұндай мәселелер бар. Қазір оқу бітіріп, диплом алған жастардың бәрі бәсекеге қабілетті емес. Мамандардың сапасы кәсіби біліктілігімен өлшенеді. Бәсекеге төтеп беретін білімді және білікті мамандар мемлекеттің қуатын арттырады. Алайда солардың көпшілігі ауылдық жерлерге бара бермейді. Елбасы Жолдауында атап көрсеткен болжамдық басқару өмірдің қай саласына да қажет. Бұл бірінші кезекте жастарды ауылға тартуға қатысты. Жастардың ауылға тұрақтануына қажетті механизмдерді іздестірген жөн. Бұрын әскер қатарына шақырылған жастар міндетті борышын өтеуге немқұрайды еді. Қазір жағдай керісінше. Айталық, Францияда алдымен әскерде болып, Отан алдындағы борышын өтегеннен кейін ғана олар мемлекеттік қызметке қабылдана алады. Біз де еңбек жолын ауылдан бастаған жастарға осындай мүмкіндіктер ұсынуымыз қажет. Меніңше, жеңілдік материалдық игілік не мансаптық лифт түрінде болуы шарт. Президенттің жергілікті жерлерде өзін-өзі басқаруды дамыту бастамасы да ауыл-аймақтарға қандай мамандардың қажеттігін айқындауға септігін тигізеді.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Дуалдық оқытуды енгізудің маңызы»
ҚР-ның Президенті Н.Назарбаев жыл сайынғы жолдауында білім саласына ерекше басымдылық беріп, жастардың білім-біліктілігін жетілдіру үшін барлық жағдай жасауда «Қазақстан-2050» Стратегиясында: ―Біздің жастарымыз оқуға, жаңа ғылым-білімді игеруге, жаңа машықтар алуға, білім мен технологияны күнделікті өмірде шебер де тиімді пайдалануға тиіс. Біз бұл үшін барлық мүмкіндіктерді жасап, ең қолайлы жағдайлармен қамтамасыз етуіміз керек....
Қазір жаһандану дәуірінде интеграциялық процестердің қарқынды дамып үстінде. Сондықтан ұлттық білім саласы әлемдік білім кеңістігіне кірігусіз дербес дами алмайтынын бүгінгі қоғам дәлелдеп отыр. Жаңа ғасырдың шынайы кілті саналатын сол жаһандану білім саласына мықтап еніп. Соның негізінде әлемдік экономиканың интеграциялануы, жаңа ақпараттық технологиялардың пайда болуы кең қанат жайды [5]. Сондықтан, білім саласын модернизациялауда ұлттық инновациялық жүйені жасау адам іс-әрекетінің жаңа ғылыми және кәсіби бағыттарын айқындауды көздей отырып, кадрлар дайындаудың мамандандырылған жүйесін іске асыруды талап етеді.
Оқытудың дуальдау жүйесі дегеніміз не соған анықықтама берсек: Дуальдау оқыту жүйесінде кәсіптік білім беру- өнеркәсіп өміріне дайындық жүргізу үшін білім алушының теориялық және практикалық дағдысын қалыптастыру мақсатында жүргізілетін негізгі оқыту жүйесі болып табылады [4]. Дуальды оқыту әдісі әлемнің көптеген ірі дамыған мемлекеттерінде мысалы, Германия, Австрия, Дания, Нидерланды, Швеция, Англия, Оңтүстік Корея сияқты дамыған елдерінде жоғары нәтиже беріп жүргізіліп келеді. Яғни білім алушыны жан-жақты дайындау. Сонымен қатар, еңбек нарығындағы жұмыссыздық мәселесін шешу, жас білім алушының жаңа технологияны меңгере отырып, еңбек нарығында сұранысқа ие бола алатындай жұмыс күшін қалыптастыру. Сондықтан, дуальды оқыту жүйесі өнеркәсіп саласына қажетті мамандарды даярлау мәселесін толық қанағаттандыратын негізгі жүйенің бірі болып табылады. Сондай-ақ, дуальды оқыту жүйесі арқылы, білім беру мен кәсіпорын арасында тығыз байланыстың орнауына да үлкен септігін тигізеді [5]. Осыған орай, бұл оқыту жүйесінінің тиімділігі жан-жақты талқыланып, білім және ғылым министрлігінің шет елдердің тәжірибелерін зерттей келе, техникалық және кәсіптік білім беру жүйесіне енгізу басшылыққа алынды. Сондай-ақ, дуальды жүйенің басымдығы оқытудың өндіріспен тығыз байланысын орнап, қазіргі таңда елімізге осы жүйе қолданысқа ене бастады.
Әр оқу ордасы әр сала бойынша дуальдық жүйені қолдануға мүмкін болатын мамандықтарды анықтап, оқытушылар мен өндірістік оқытуды кеңінен қолдану барысында 2011-2012 оқу жылыаралығында жұмыс берушілер мен оқу орындары арасында оқушылардың өндірістік тәжірибеден өтуі үшін 591 келісім жасалып, жүзеге асырылған. Бұл процестен байқайтынымыз дуальдау оқыту жүйесі арқылы жас мамандарды жұмысқа көптеп тарту және оқу процесі аяқталғаннан кейінгі жұмыспен қамтылуына да жағдай жасайтын тиімді жағын байқауымызға болады.
Дуальды жүйенің негізі — болашақ жас маманның оқу орны мен ӛндірісте қатар оқыту. Сонымен қатар, түлектердің жұмысқа орналасу кӛрсеткіші жоғарылату. Дуальды жүйе бойынша білім алған колледж түлегі жұмыссыз қалмайды. Ӛйткені теория мен тәжірибені ұштастыру нәтижесінде, оқушы оқу бағдарламасын жақсы меңгереріп қана қоймай нағыз дайын маман болып, жұмыс берушілердің сұраныстарына, талаптарына сай кәсіптік-техникалық кадрлар даярлайтын болады және дуальды оқыту әдісінің тағы бір ерекшелігі — еңбек нарығына қажетті жас мамандарды даярлауға тек білім мекемелерінің ғана емес, сонымен қатар жұмыс беруші мекемелердің де жауапкершілігін арттырады [7] (Сызба №1).
– Қазір өркениетті елдер білімді жетілдіруде қоғамдық-кәсіби ұйымдарға мүдделі. Мұның тиімділігі неде?
– Өркениетті мемлекеттер өз мамандарының біліктілігін көтеруде қоғамдық- кәсіби ұйымдардың қызметіне сүйенеді. Олар халықаралық еңбек нарығының сұраныстарын сараптай отырып, оқу жоспарларына өздерінің тиімді ұсыныстарын енгізеді. Әлемдік тәжірибеде іргелі қоғамдық-кәсіби ұйымдардың қызметінің нақты нәтижесін көрген мемлекеттер бар. Мысалы, Үндістан АҚШ пен Батыс елдерінен білікті ғалымдарды тартып, ғылымды интенсивті түрде өндіріспен ұштастыру арқылы ақпараттық технологиялар саласында үлкен жетістікке жетті. Бұл нәтижеге «Үнді-Америка» бірлескен жобасы көп септігін тигізеді. Ғылымы өркендеген Үндістан қазіргі таңда дүниежүзіне ақпараттық технологиялар өнімін (бағдарламалар) экспорттаудан жылына 17 млрд. доллар пайда табады.
Халықаралық интеграцияға негізделген мұндай тиімді жобалар білім берудегі жаңа мүмкіндіктерді ашады. Білім саласын кәсіби негізде жетілдірген «Үнді-Американ» жобасының тиімділігін сезіне келіп, біздің университет оған қосылуға қол жеткізді. Елімізде жақында құрылған «Қазақстан-Үнді-Америка» жобасының негізгі мақсаты – техникалық және жаратылыстану ғылымдарындағы пәндер бойынша жоғары оқу орындары оқытушыларын қайта даярлау.
– Елімізге қандай маман қажеттілігі туралы деректерде нақтылық жетіспейді. Бұл неден?
– Мойындауымыз керек, мұндай мәселелер бар. Қазір оқу бітіріп, диплом алған жастардың бәрі бәсекеге қабілетті емес. Мамандардың сапасы кәсіби біліктілігімен өлшенеді. Бәсекеге төтеп беретін білімді және білікті мамандар мемлекеттің қуатын арттырады. Алайда солардың көпшілігі ауылдық жерлерге бара бермейді. Елбасы Жолдауында атап көрсеткен болжамдық басқару өмірдің қай саласына да қажет. Бұл бірінші кезекте жастарды ауылға тартуға қатысты. Жастардың ауылға тұрақтануына қажетті механизмдерді іздестірген жөн. Бұрын әскер қатарына шақырылған жастар міндетті борышын өтеуге немқұрайды еді. Қазір жағдай керісінше. Айталық, Францияда алдымен әскерде болып, Отан алдындағы борышын өтегеннен кейін ғана олар мемлекеттік қызметке қабылдана алады. Біз де еңбек жолын ауылдан бастаған жастарға осындай мүмкіндіктер ұсынуымыз қажет. Меніңше, жеңілдік материалдық игілік не мансаптық лифт түрінде болуы шарт. Президенттің жергілікті жерлерде өзін-өзі басқаруды дамыту бастамасы да ауыл-аймақтарға қандай мамандардың қажеттігін айқындауға септігін тигізеді.
