5-7 сыныптарға арналған "Оқушылардың оқу сауаттылығын дамытуға арналған тапсырмалар жинағы"

Қостанай облысы әкімдігі білім басқармасының "Қостанай қаласы білім бөлімінің №16 жалпы білім беретін мектебі" КММ

5-7 сыныптарға арналған

"Оқушылардың оқу сауаттылығын дамытуға арналған тапсырмалар жинағы"

Қостанай қ, 2023жыл

Рецензенттер:

Қостанай облысы әкімдігі білім басқармасының "Қостанай қаласы білім бөлімінің №16 жалпы білім беретін мектебі" КММ оқу ісінің орынбасары Мурзабекова А.Б.

Құрастырушы-авторлар: Дүйсембаева Г.Т, Садуева К.С., ИбраеваА.С.,Ибраева М.Д.

5-7 сыныптарға арналған Оқушылардың оқу сауаттылығын дамытуға арналған тапсырмалар жинағы. Құраст: Г.Т. Дүйсембаева., Садуева К.С., А.С.Ибраева., М.Д. Ибраева .- Қостанай, 2023 ж

Бұл тапсырмалар жинағы- оқушылардың сабақта оқу сауаттылығын арттыруға арналған. Тапсырмаларды орындай отырып, оқушының өз ойын жетік жеткізе алуға жол ашады. Жинақта оқушылардың оқу сауаттылықтарын дамытуға арналған әр түрлі тапсырмалар жинақталған.

© Дүйсембаева Г.Т, Садуева К.С., ИбраеваА.С., Ибраева М.Д. 2023ж

© Қостанай облысы әкімдігі білім басқармасының "Қостанай қаласы білім бөлімінің №16 жалпы білім беретін мектебі" КММ

МАЗМҰНЫ

Түсінік хат .....................................................................................	4
Оқушылардың оқу сауаттылығын дамытуға арналған тапсырмалар 5 сынып ..................	5
Оқушылардың оқу сауаттылығын дамытуға арналған тапсырмалар 6 сынып ....................	25
Оқушылардың оқу сауаттылығын дамытуға арналған тапсырмалар 7 сынып ...................	38
Пайдаланылған әдебиет................................................................	55

Түсінік хат

Ұсынылып отырған жинақ орыс мектептерінің 5-7 сынып оқушыларына қазақ тілінен оқу сауаттылығына арналған тапсырмалар. Оқу сауаттылығы – ақпараттың мазмұнын бағалау, түсіну болып табылады. Оқу сауаттылығына қатысты тапсырмаларды орындау барысында мәтіннің негізгі ойын анықтап, оны жалпы мәтінді бөліп алып, өз қөзқарасын дәлелдермен негіздеу қабілеттерін көрсете білуі қажет, сондай-ақ, олар өзінің әртүрлі форматта берілген мәтіндермен жұмыс істей алу қабілетін, ақпаратты біріктіру мен ұғына білу дағдысын және сыни ойлау құзыреттерін көрсете білуі қажет.

Оқу сауаттылығын тексеру оқу техникасы немесе мәтіннің мазмұнын нақты түсінуін бағалау емес, оқу барысында меңгерген білімдері мен дағдыларын өмірлік жағдайларда қолдана білу қабілеттерін бағалауға бағытталған.

Қазіргі білім беру жүйесі - оқушыларды оқу сауаттылығы арқылы жазба мәтіндерді түсінуге және қолдана білуге дағдыландыру, мәтіндегі ойды дұрыс айқындауға үйрету, оқушылардың өз бетімен жұмыс жасауы арқылы теориялық ойлауын, сөйлеу тілін дамыту, логикалық ойлау қабілеттерін жетілдіру мақсаттарында қолданылатын тапсырмалар жинағын құрастыруды міндеттейді.

Бұл жинақ 5-7 сынып оқушыларына арналған тапсырмалардан тұрады, оқушылар үшін өте ыңғайлы. Себебі керекті логикалық жаттығулар туралы мағлұматты оқушы әр оқулықтан іздемей, бір жерден таба алады.

Оқушылардың оқу сауаттылығын дамытуға

арналған тапсырмалар

5 сынып

1-тапсырма :

Сөйлемдерді дұрыс құрастыр.

1. Өсіп, ағаштар, тұр, алдында, сынып, терезелерінің.

2. Ойнап, мектеп, жүр, алдында, балалар, футбол.

3. Мектептің, кең, біздің, таза, ауласы, алды, және.

2-тапсырма:

2. Сәйкестендіру тесті

Аударамыз, жазамыз, жаттаймыз	дене шынықтыру
Секіреміз, жүгіреміз, жаттығу жасаймыз	қазақ тілі.
Тамақтанамыз, ас ішеміз	акт залы
Неше түрлі кітаптар бар, оларды алып оқимыз	асхана
Концерт, әр түрлі жиындар болады	кітапхана

3-тапсырма

Өлеңдегі етістіктерді тауып, аудар.

Кезекші

Дайындаймын картаны,

Сүртем, тақта, партаны.

Гүлдерге су құямын,

Қоқыс болса жиямын.

Кезекшімін мен енді,

Тазартамын еденді.

Терезе, есік жуамын,

Шаң-тозаңды қуамын.

4-тапсырма:

Криптограмманы толтыр.

М	Білім ордасы (......)
Е	Берілген тапсырманы орындамай келсең, алатын бағаң (...)
К	Қабат, қабат қаттама, ақылың болса, аттама (.....)
Т	Палау, ет, бауырсақ, салма бір сөзбен қалай аталады (....)
Е	Қандай жанр ерте, ерте, ертеде, - деп басталады (......)
П	мектеп жиһазы (.....)

5-тапсырма:

Берілген сөздермен 5-6 сөйлем құрап жаз.

Жаңа, ақылды, таза, оқу, қалың, мейірімді, аударма, үш қабатты, үш тілді, ұқыпты, кең, жарық, қызық, құрметтеу, асхана, ұнайды,кабинет.

6-тапсырма:

Мақал –мәтелдерді толықтыр.

Ер елінде

................

Кісі елінде сұлтан болғанша

................................................

Туған жердің күні де ыстық

...........................

Отансыз адам

...............................

Елінен безген ер оңбас

......................................

Туған жердей жер болмас

...........................................

7-тапсырма:

Мәтінмен жұмыс.

Менің туып-өскен жерім – Қазақстан.

Қазақстанның байлығы көп. Елімізідң табиғаты өте сұлу. Биік асқар тау, мөлдір көлдер, неше түрлі өсімдіктер бар. Осы жерде біздің ата-бабаларымыз, ақындарымыз, ғалымдарымыз туып-өскен.

Қазақстанның жері кең-байтақ. Біз өз Отанымызды сүйеміз.

ІІІ деңгей. Қандай жалғау жалғанып тұрғанын анықта. Ата-бабаларымыз, батырларымыз, ақындарымыз, ғалымдарымыз, Отанымызды, табиғаты, байлығы, жері.

ІІ деңгей. Осы сөздермен сөз тіркестерін құра.

І деңгей. Өзің тұратын жеріңнің табиғатын суретте.

8-тапсырма:

Қазақстан Республикасының Елтаңбасын суретте, авторы кім?

9-тапсырма:

Түсіп қалған жалғауларды қойып оқы.

1. Қазақстан Республикасы... рәміздері - ..., ..., ... .

2. Ту... орта... шұғылалы күн, аст... қыран құс бейнеленген.

3. Ұлттық өрнек тік жолақ түр.... нақышталған.

4. Күн оның шұғыла... , қыран, ұлттық өрнек бейне... алтын түстес.

10-тапсырма:

Қазақстанның астанасы болған қалаларды ата.

Көкшетау, Ақмола, Қарағанды, Қызылорда, Орынбор, Алматы, Астана, Шымкент.

11- тапсырма

Берілген өлең жолдарынан ілік септігінің жалғауын тап.

Көзімнің қарасы,

Көңілімнің сарасы.

Бітпейді іштегі

Ғашықтың жарасы.

12-тапсырма:

Көп нүктенің орнына н, ң әріптерін қойып, көшіріп жаз.

Адамны..., ананы..., досымны..., алақанны..., ауылды..., інімні..., жаманны..., түнні..., қолымны..., сезімі..., атаны..., баламны..., оқушымсы..., перзентімні..., балапаны..., арманымны....

13-тапсырма

Берілген сөйлемді сұраулы сөйлемге айналдыр.

1. Біз інім екеуіміз баққа бардық.

2. Айман бесінші сыныпта оқиды.

3. Менің отбасым тату.

4. Отбасыммен ауылга бардық.

5. Әкем бізге балмұздақ сатып алып берді.

14-тапсырма:

Сәйкестендіру тесті.

1. Кім?	1. Дос, Ертіс, Байшұбар
2. Кімдер?	2. Домбыра, гүл
3. Не?	3. Оқушы , ана
4. Нелер?	4. Әндер, құстар
5. Жалқы есім түрі	5. Аналар,аталар
6. Жалпы есім түрі:	6. Қобыз, ән, құс

15-тапсырма:

Қайсысы зат есім, қайсысы етістік?

Жақын қалды көмбе,

Бұл жерге оны көмбе!

16-тапсырма:

Көп нүктенің орнына тиісті сөзді жазыңдар.

1. Мирас … .

2. Анасы жұмысқа …

3. Балалар… жүр екен.

4. Назира … келді.

Керекті сөздер: келді, кетті, ойнап, мектептен.

17-тапсырма

Антонимін тауып жаз.

К

Е

Ң

А

Р

А

З

Ж

А

Қ

С

Ы

Ж

А

Й

П

А

Қ

Е

Л

Г

Е

З

Е

К

18-тапсырма:

Орны ауысқан сөздерден сөйлем құрап жаз.

1. Айжан, бара жатты, Мәрия, мен, мектепке.

2. Олардың, ұша жөнелді, бір, үйрек, алдынан.

3. Ұшқан, жерге, олар, үйрек, келді.

4. Ұяда, жатыр, жері, жұмыртқа.

5. Олар, алмады, жұмыртқаны.

19-тапсырма:

«А»-дан басталатын алты сөз.

1. Балық аулайтын құрал

2. Әкемнің әкесі

3. Жидек атауы

4. Бағалы металл атуы

5. Елордамыз

6. Аң патшасы.

А
А
А
А
А
А

20.-тапсырма:

«Ұйқасын тап»

1. Өзінше ноян,

Қорқақ кім... (қ...)

1. Алмастан тыным,

Шабады ... (қ...)

1. Бата алмас түлкі,

Үсті тікен ... (к....)

1. Айбат шегер алыстан,

Аң патшасы ... (а......)

21-тапсырма:

Берілген сөздерді буынға бөліп жаз.

Дауыс, анар, үйірме, жіңішке, дауыссыз, ұяң.

Тәуелдеулі септеуді бір бағанға, жай септеуді бір бағанға бөліп жаз.

Әжемнің, көкесі, әкені, әншіге, атасын, қарындасы, ағасын.

22-тапсырма:

«У» дыбысына мысал келтір.

_________________________«у» дауысты

_________________________«у» дауыссыз

_________________________«у» жуан

_________________________«у» жіңішке

23-тапсырма:

Мақалдың мағынасын ашып жаз (3-4 сөйлем)

Демеңіз әжем кәрі

Кәрінің сөзі дәрі

24-тапсырма:

«К» әрпіне анаграмманы толтыр

К-	1. Кісінің аты (.....)
К-	2. Ұя салмайтын құс (....)
К-	3. Жанғыш пайдалы (...)
К-	4. Тағам түрі (......)
К-	5. ......кітап білім бұлағы.
К-	6. Жер қазатын құрал (.....)
К-	7. Спорттың түрі (......)
К-	8. Жәрдем жасау (.....)
К-	9. Автобус, машина, жалпы атауы (.....)
К-	10. Су көлігі (.....)

25-тапсырма:

Кластерді толтыр.

Әдепті

26-тапсырма:

Анаңның портретін (сөзбен) жаса.

Керекті сөздер: ұзын, бойлы, қысқы бойлы, орта бойлы, қыр мұрынды, көздрі қоңыр, көздері көк, шашы қою қара, шашы ақшыл сары, шашы бұйра, шашына ақ кірген, жүдеу, толықтау, қасы қалың, қасы сызылған.

27-тапсырма:

Сөйлемдерді жалғастыр.

Маған дос керек, өйткені......

Менің досым жақсы, себебі.....

Мен досымды сыйлаймын, өйткені......

28-тапсырма:

Жақсы, жаман қасиеттерді екі бағанға тізіп жаз. (8 сөзден әр қайсысына)

Жақсы	Жаман

29-тапсырма:

Алтын күміс тас екен

Арпа бидай ас екен, - мақалының мағынасын ашып, оқыған ертегіден мысал келтір.

30-тапсырма:

Мына есімдерді алфавит ретімен жаз.

Әсем, Жұпар, Сәрсен, Төкен, Әшімбек, Сырбай, Кәкім, Тұрсын, Парасат, Зерек, Гүлайна, Сәндігүл, Жанат, Қайнар, Бауыржан, Шығайбай, Фазыл, Дәркембай, Иіс.

Сәйкестендір.

Қанша? Неше?	жиырма сегіз
Нешінші?	екеу, жетеу
Нешеу?	жеті, он бір
Дара сан есім	он алты
Күрделі сан есім	бесінші, алтыншы
Есептік	бірінші, оныншы
Реттік	бір, екі, үш

31-тапсырма:

Мақалдарды жалғастыр.

Басыңа іс түскенде жақсы көмектесер .....................

Жақсымен жолдас болсаң, ісің бітір ........................

Досы көпті жау алмайды, ...........................................

Ағаш тамырымен мықты, .........................................

Сәйкестендір.

Илья Ильин	бокс
Ольга Рыпакова	бокс
Бахтияр Артаев	зіл темір көтеру
Серік Сапиев	жүгіру

32-тапсырма:

Пирамида құра.

Спорт ______

Спорт_____________

Спорт_________________

Спорт_____________________

Спорт____________________________

Спорт ________________________________.

Сәйкестендір.

Астана	Тобыл
Павлодар	Есіл
Атырау	Ертіс
Қызылорда	Жайық
Қостанай	Сырдария

33-тапсырма:

Сөйлемдердің орнындарын тауып жаз.

А) төс, дос, қағысып, ел, жаугершілік, жиі, арасында, ертеде, болатын, қазақтың, екі, болады, жауынгері, кезде.

Ә) босатады, қайсарлық, достыққа, болған, пен, адал, қолбасы, досты, жаудың, екі, тұтқыннан, куә.

Сөздерді тап: алма, өрік, шие, гүл, маусым, шілде, тамыз, қарбыз.

	А	П	Р	О	Л	М	Т	Д	Ж
	Ө	М	Ш	И	Е	А	А	П	Г
	Р	И	Ф	Ы	В	У	М	А	Ү
	І	Т	Ң	Ц	У	С	Ы	Р	Л
	К	Қ	А	Р	Б	Ы	З	О	Х
	Й	Б	Ғ	К	Е	М	Ш	Л	Щ
	Ф	Ю	И	М	Ф	Я	А	Д	О
	Я	Я	К	И	Ш	І	Л	Д	Е
	Ы	Ч	Ә	Т	Ы	Ч	М	Ж	Э
	К	Ө	Л	Б	В	С	А	Ө	Қ

Сөзжұмбақ «Қарлығаш»

1. Үй құсы

2. Құстың баласы

3. Туымыздағы құс

4. Ең кішкентай құс

5. Сөйлей алатын құс

6. Ең ұзақ жасайтын құс

7. Сұлулық символы

8. Теңіз құсы

			1
		2
	3
	4
5
6
			7
			8

34-тапсырма:

Сұраққа жауап беріп мәтінді жалғастыр.

- Туған жер дегеніміз не?

- Туған жеріміздің табиғаты қандай?

- Біз табиғатты қалай қорғауымыз керек?

- «Туған жердей жер болмас, туған елдей ел болмас» дегенді қалай түсінесің?

35-тапсырма

Берілген сөздерді алфавит ретімен жаз.

А) Семей, Астана, Қарағанды, Өскемен.

Ә) Әсем, Сырым, Райгүл, Айбек

Б) Қалам, дәптер, өшіргіш, сызғыш

А) __________________________________________

Ә) __________________________________________

Б) __________________________________________

36-тапсырма

Ө
лең жолдарынан қатаң дауыссыз дыбыстарды тап.

Олардың неліктен қатаң дыбыс екенін дәлелде.

37-тапсырма:

Берілген екі сурет бойынша екі бөлек әңгіме құра. Құраған әңгімелеріңде қандай ұқсастық және қандай айырмашылық болды, ол неге байланысты?

-----------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------

38-тапсырма:

Көп нүктенің орнына тиісті әріптерді қой.

…ор, …иклон, …ертеж, тұ…ы, Гау...ар, … адиша, жи…аз, …оккей, қа….арман, пла…, …емпион, бор…, …ётка, кон...ерт, стан....ия, ....ифр, ...абар.

39-тапсырма

Жұмбақты оқып, шешуін тап.

Қорада емес сарайда,

Аспанда емес тоғайда.

Отында жоқ кйеде,

Жылқыда жоқ, түйеде.

Қырда емес, сайда бар,

Құнанда жоқ, тайда бар.

Бұл жұмбақты шешетін

Тапқыр бала қайда бар?

Қай әріп? ........

40-тапсырма

Берілген өлең жолдарынан ілік септігінің жалғауын тап.

Көзімнің қарасы,

Көңілімнің сарасы.

Бітпейді іштегі

Ғашықтың жарасы.

41-тапсырма:

Көп нүктенің орнына н, ң әріптерін қойып, көшіріп жаз.

Адамны..., ананы..., қошақаны..., алақанны..., ауылды..., сананы..., жаманны..., түнні..., қолымны..., сезімі..., атаны..., баламны..., оқушымсы..., перзентімні..., балапаны..., арманымны....

Берілген сызба бойынша сөйлем құра.

________ __________ __________ .

__________ __________ __________ ?

__________ __________ __________!

42-тапсырма:

Берілген сөйлемді сұраулы сөйлемге айналдыр.

1. Біз баққа бардық.

2. Сәуле үшінші сыныпта оқиды.

3. М.Әуезов 1897 жылы туған.

4. Абай – ұлы ақын.

5. Ыбырай Алтынсарин балаларға арнап оқулық жазды.

_____________________________________________

_____________________________________________

_____________________________________________

43-тапсырма:

Сәйкестендіру тесті

1. Кім?	1.Сәкен, Ертіс, Байшұбар
2. Кімдер?	2. Домбыра, гүл
3. Не?	3. Оқушы , ана
4. Нелер?	4. Әндер, құстар
5. Жалқы есім түрі	5. Оқушылар, аналар
6.Жалпы есім түрі:	6. Қобыз, ән, құс

44-тапсырма:

Суретке қарап, әңгіме құрап, сөйлемдегі зат есімдердің астын сыз.

45-тапсырма:

Қайсысы зат есім, қайсысы етістік?

Жақын қалды көмбе,

Бұл жерге оны көмбе!

Тапсырма

Сәйкестендіру тесті

1. Қандай? 1. таза

2. Қай? 2. ақылды

3. Негізгі сын есім: 3. қара

4. Туынды сын есім: 4. ойлы

46-тапсырма

Өлеңді оқып, сан есімдердің астын сыз.

Он саусақ

Жалғыз саусақ тіпте де,

Ұстай алмас жіпті де.

Екі саусақ бірікті,

Ине қолға ілікті.

Үш саусағым орамды,

Жүгіртеді қаламды.

Өнерлі екен он саусақ,

Қала салсақ, жол салсақ.

2. Өлеңді қара сөзге айналдыр.

47-тапсырма

Сәйкестендіру тесті

1. Қанша? Неше?	1. Жиырма сегіз
2. Нешінші?	2. Екеу, жетеу.
3. Нешеу?	3. Жеті, он бір.
4. Дара сан есім:	4. Он, алты.
5. Күрделі сан есім:	5. Бесінші, алтыншы.
6. Есептік:	6. Бірінші, оныншы
7. Реттік:	7. Бір, екі, үш

48-тапсырма

Сан есімге байланысты мақал-мәтел жаз.

1 ____________________________________________

2 ____________________________________________

3 ____________________________________________

49-тапсырма

Лексикалық ойын.

Көп нүктенің орнына сан есімді қойсаң мақал толық шығады.

Білімді............... жығады, білекті............... жығады.

............ауыз сөздің тобықтай түйіні.

50-тапсырма

Орны ауысқан сөздерден сөйлем құрап жаз.

1. Айжан, бара жатты, Мәрия, мен, фермаға.

2. Олардың, ұша жөнелді, бір, үйрек, алдынан.

3. Ұшқан, жерге, олар, үйрек, келді.

4. Ұяда, жатыр, жері, жұмыртқа.

5. Олар, алмады, жұмыртқаны.

Етістіктерді тап. Олардың түбірін, қосымшасын тауып, мағыналық түріне ажырат.

51-тапсырма

Мақалдарды түсініп оқып, болымсыз етістіктерді тап.

Өсер жастың алдын кеспе,

Өсер ағаштың басын кеспе.

52-тапсырма

Сәйкестендіру тесті

1. Не істеді?	1. сапа
2. Қайтті?	2. оқып отыр
3. Неғылды?	3. айт,бар
4. Негізгі етістік	4. барма, жүрме.
5. Туынды етістік	5. оқы, кел.
6. Дара	6. оқыды
7. Күрделі етісітік	7. кісінеді.
8. Болымды етістік	8. ұшты
9. Болымсыз етістік	9. қаз

53-тапсырма

Мағынасы қарама-қарсы сөздерді жаз.

Жылы ____________  Биік___________________

Ақ ________________ Үлкен__________________

Жуан _____________  Ойық__________________

54-тапсырма

Жай сөйлемдерді жайылма сөйлемге айналдыр.

Оқушы келді. Жаңбыр жауды. Жел тұрды. Күн суытты.

55-тапсырма

Көп нүктенің орнына тиісті сөзді жазыңдар.

1. Мирас … .

2. Анасы жұмысқа …

3. Балалар… жүр екен.

4. Назира … келді.

Керекті сөздер: келді, кетті, ойнап, мектептен.

56-тапсырма

Мақал- мәтелдің соңын тап.

1. Әрбір ғалым – хаким емес, әрбір хаким -…………....................

2. Досы жоқпен сырлас, досы көппен .…………………................

3. Шәкіртсіз ғалым-……………………………................................

Оқушылардың оқу сауаттылығын дамытуға

арналған тапсырмалар

6-сынып

1-тапсырма:

Берілген сызба бойынша сөйлем құрастыр.

___ ____ _______ ________ ______ ______ _______.

_____ _______ __________ ___________ ____ _____!

_____ _____ _____ ____ ______________ ?

2-тапсырма:

Ребусты шешіп, шыққан сөзбен 5 сөйлем құрастыр.

, , , , , , , , , Ы

3-тапсырма:

Өлеңдегі етістіктерді теріп жазып, түбірін анықта.

Ғылым таппай мақтанба,
Орын таппай баптанба, 
Құмарланып шаттанба,
Ойнап босқа күлуге.
Бес нәрседен қашық бол,
Бес нәрсеге асық бол,
Адам болам десеңіз.
Тілеуің, өмірің алдыңда,
Оған қайғы жесеңіз.
Өсек, өтірік, мақтаншақ, 
Еріншек, бекер мал шашпақ – 
Бес дұшпаның, білсеңіз. 
Талап, еңбек, терең ой, 
Қанағат, рақым, ойлап қой –
Бес асыл іс, көнсеңіз.

4-тапсырма:

Берілген сөздерді бағандарға бөліп жаз.

Жылы, қызыл, ақ, тәтті, қышқыл, қалың, жұқа, жақсы, үлгілі, қарапайым, жаман,көгілдір, алтын түстес.

Түс

Қасиет

Дәм

Сапа

5-тапсырма:

Қазақстанның астана болған қалаларын теріп жаз.

Тараз, Қызылорда, Астана, Талдықорған, Шымкент, Алматы, Орал, Орынбор, Павлодар

6-тапсырма:

Қайсысы зат есім, қайсысы етістік?

Жақын қалды көмбе,
Бұл жерге оны көмбе!

7-тапсырма:

Сәйкестендіру тесті

1. Қандай?	1. таза
2. Қай?	2. ақылды
3. Негізгі сын есім:	3. қара
4. Туынды сын есім:	4. ойлы

8-тапсырма:

Тақырыпқа сай, тілдік қорын молайтуға, сөз мағынасын үйрететін ойын түрлері.

Мысалы: Үлгі.
«Өсімдік» сөзге байланысты, сонымен байланысқа түсетін сөздер.

Кәрі емен, селдір селеу, бұйра тал, шашақты қарағай, желекті, сұлуқайың, қайыспас емен, топтанған тобылғы, боз қараған.

9-тапсырма:

Өлеңді оқып, сан есімдердің астын сыз.

Он саусақ
Жалғыз саусақ тіпте де,
Ұстай алмас жіпті де.
Екі саусақ бірікті,
Ине қолға ілікті.
Үш саусағым орамды,
Жүгіртеді қаламды.

Өнерлі екен он саусақ,
Қала салсақ, жол салсақ.

2. Өлеңді қара сөзге айналдыр.

10-Тапсырма

Сәйкестендіру тесті

1. Қанша? Неше?	1. жиырма сегіз
2. Нешінші?	2. екеу, жетеу.
3. Нешеу ?	3. жеті, он бір.
4. Дара сан есім:	4. он, алты.
5. Күрделі сан есім:	5. бесінші, алтыншы.
6. Есептік:	6. бірінші, оныншы
7. Реттік:	7. бір, екі, үш

11-тапсырма:

Сан есімге байланысты мақал-мәтел жаз.

1 ____________________________________________
2 ____________________________________________
3 ____________________________________________

12-тапсырма:

Лексикалық ойын.
Көп нүктенің орнына сан есімді қойсаң мақал толық шығады.

Білімді............... жығады, білекті............... жығады.
............ауыз сөздің тобықтай түйіні. 

13-тапсырма:

Орны ауысқан сөздерден сөйлем құрап жаз. 

1. Айжан, бара жатты, Мәрия, мен, фермаға.

2. Олардың, ұша жөнелді, бір, үйрек, алдынан.

3. Ұшқан, жерге, олар, үйрек, келді.

4. Ұяда, жатыр, жері, жұмыртқа.

5. Олар, алмады, жұмыртқаны. 

Етістіктерді тап. Олардың түбірін, қосымшасын тауып, мағыналық түріне ажырат. Соңғы сөйлемдегі сөздердің байланысын сызба арқылы көрсет.

14-тапсырма:

Мақалдарды түсініп оқып, болымсыз етістіктерді тап. 

Өсер жастың алдын кеспе,
Өсер ағаштың басын кеспе.

15-тапсырма: 

Сәйкестендіру тесті

1. Не істеді?	1. сапа
2. Қайтті?	2. оқып отыр
3. Неғылды?	3. айт,бар
4. Негізгі етістік	4. барма, жүрме.
5. Туынды етістік	5. оқы, кел.
6. Дара	6. оқыды
7. Күрделі етісітік	7. кісінеді.
8. Болымды етістік	8. ұшты
9. Болымсыз етістік	9. қаз

16-тапсырма: 

Заттардың қандай әрекеті бар?

Үлгі.

Арық суы - сылдырап, күлімдеп, жүгіріп, ойнап, атқылап, шуылдап, ойнақтап, жарыса ағады.

Комбайн - орады, жинайды, шабады.

Мұғалім - айтады, түсіндіреді, оқиды, сүрайды, үйретеді.

Бозторғай - шұқиды, теріп жейді, сайрайды, ұшады.

Жел –

Бала –

17-тапсырма:

Мағынасы қарама-қарсы сөздерді жаз.

Жылы ____________	Биік ___________________
Ақ ________________	Үлкен __________________
Жуан _____________	Ойық __________________

18- тапсырма: 

Жай сөйлемдерді жайылма сөйлемге айналдыр. 

Оқушы келді. Жаңбыр жауды. Жел тұрды. Күн суытты.

19-тапсырма:

Көп нүктенің орнына тиісті сөзді жазыңдар.

1. Мирас … .

2. Анасы жұмысқа …

3. Балалар… жүр екен.

4. Назира … келді.

Керекті сөздер: келді, кетті, ойнап, мектептен

20-тапсырма: 

Ойлан тап.

Төмендегі тор көздердегі әріптердің ішінен киіз үйдің жабдықтарының атын оқи аласыздар.

Ш	Е	Р	Е	И	Б	Е	Ү	І	Т
К	А	Г	К	І	Л	Ү	З	К	Е
Ң	Ы	Е	З	Д	Т	Н	А	К	Е
Р	У	Ы	Ү	Е	І	Д	Н	Қ	М
А	Қ	Қ	Й	У	К	Б	А	Е	Т

21-тапсырма:

Керекті жалғаулықты қолданыңдар

А) Бүгін ауа райы нашар, ... біз қыдырмаймыз.
В) Менің сөздігім жоқ, ... мен кітапханаға барамын.
С) Менің әпкем әнді жақсы айтады, ... ол консерваторияға түсті.

22-тапсырма:

Сөйлемді толықтырыңдар.

Егер саған бұл кітап ұнаса, ... .

23-тапсырма:

Оқыңыз. Мәтін не туралы

«Қазақ вальсі» - қазақ биі. Биді қойып, алғаш сахнаға шығарған – Шара Жиенқұлова. Музыкасы Латиф Хамидидікі. Ырғағы жеңіл, әрі екпінді. Бидің екі нұсқасы бар. Алғашқы нұсқасын автордың өзі кезінде одақтың және шетел сахналарында биледі. Бір топ қыздардың билеуіне арналған екінші нұсқасы 1958 ж. Мәскеу қаласында өткен қазақ әдебиеті мен өнерінің онкүндігінде Үлкен театрда көрсетілді.

Қазақ халқының алғашқы кәсіби бишісі Шара Жиенқұловадан бастау алған би өнері бірнеше ұрпақтың рухани байлығына айналды. Шара Жиенқұлова 1936 жылы Мемлекеттік филармония жанынан би ансамблін құрды.

24-тапсырма:

Асты сызылған сөзге мағынасы жақын сөзді табыңыз.

Мұнда түрлі мерекелер, ата-анаға, бауырға қайырымды болу күндері өтеді.
А) үлкенге
В) үлкендерге
С) іні-сіңіліге

25-тапсырма:

Көп нүктенің орнына септік жалғауын қой.

Менің досым... жасы он екіде.

26-тапсырма:

Фонетика зерттейтін сала

27-тапсырма:

Мағыналары бір - біріне жақын, бірақ әр түрлі дыбысталып айтылатын сөздер тобы ........... деп аталады

28-тапсырма:

Барыс; Табыс; Жатыс; Шығыс.Атау, Көмектес, Ілік- септіктерді ретімен орналастырыңдар

29-тапсырма:

Тігіншілер саусағына ине батпауы және кірмеуі үшін.......... саусақтарына киіп алады

30-тапсырма:

«ҒАҚ» буынына аяқталатын екі буынды зат есімді жаз.

31-тапсырма:

ҒА» буынына аяқталатын екі буынды зат есімді жаз.

32-тапсырма:

Жұмбақ шешейік.

Торпақта жоқ,қоянда бар,шортанда жоқ,шаянда бар. (........................)

33-тапсырма:

Көп нүктенің орнына тиісті сөзді жазыңдар.

1. Мирас … .

2. Анасы жұмысқа …

3. Балалар… жүр екен.

4. Назира … келді.

Керекті сөздер: келді, кетті, ойнап, мектептен.

34-тапсырма:

Метаграмма1.

Ұ-дан бастасаң, темір түйген шебермін, З-ны қоссаң, білім саған беремін. (...)

35-тапсырма:

Жай сөйлемдерді жайылма сөйлемге айналдыр.

Оқушы келді. Жаңбыр жауды. Жел тұрды. Күн суытты.

36-тапсырма:

Логогриф

Жоғарыда тұрағы, бәрін ойлап тұрады. Қоссам егер бір буын кітап, журнал шығады. (бас-па)

37-тапсырма:

Тапсырма жазылуы бір, мағынасы түрлі сөздерді тауып, түсіндір

Жоғалса да атың, жоғалмасын атың. Шашты олай өрме,тоғыз өрме қамшыны,бөтен кісіге берме.

38-тапсырма:

Антонимін тауып жаз.

Кең, жайпақ, елгезек, араз

39-тапсырма:

Он дара етістік жазыңдар.

Біріншісі-бір, екіншісі-екі, үшіншісі-үш т.с.с оныншысы он әріптен, барлығы да «Е» әрпінен басталатын әр формадағы етістік болсын.

40-тапсырма:

Орны ауысқан сөздерден сөйлем құрап жаз.

1. Айжан, бара жатты, құрбысы , мен, фермаға.

2. Олардың, ұша жөнелді, бір, құс, алдынан.

3. Ұшқан, жерге, олар, үйрек, келді.

4. Ұяда, жатыр, жері, жұмыртқа.

5. Олар, алмады, жұмыртқаны.

Етістіктерді тап. Олардың түбірін, қосымшасын тауып, мағыналық түріне ажырат. Соңғы сөйлемдегі сөздердің байланысын сызба арқылы көрсет.

41 тапсырма:

Жақшаның ішіндегі сөздер мен сөз тіркестерін аударып, жазыңдар

1.Әлия мен Мәншүк - (ровестники)

2. Олар ешқашан - (не растаются)

3. (Вместе ойнайды) , сыныпта за одной партой отырады.

4.Олар әрі (скромные) , әрі достықты (ценить).

42-тапсырма:

Берілген сөздердің синонимдерін табыңдар;

Мұғалім, қадірлейді, оқушы , құрдас.

43-тапсырма:

Төменде берілген сөздерді пайдаланып,өз достарыңды сипаттаңдар;

1. Мінезі ( кішіпейіл,мейірімді, ашық ,тік)

2. Бойы (ұзын,қысқа,орта бойлы)

3. Көзі (қара ,көк,жасыл)

4. Шашы (ұзын бұйра ,қалың)

5. Киімі (әдемі, жарасымды, таза)

44-тапсырма:

Сөйлемдердегі көп нүктенің орнына сан есімдердің жұрнақтарын қойып жазыңдар

1. Менің досым алты..... сыныпта оқиды.

2. Ол көп қабатты үйдің тоғыз ..... қабатында тұрады.

3. Досың он жеті...... пәтерде тұрады.

4. Ол -отбасындағы төрт ..... бала.

45-тапсырма:

Сөйлемдерді теріп жазып, ауыспалы осы шақта тұрған етістіктердің астын сызып, қай шақта тұрғанын анықтаңыздар

1. Дастарқан үстіндегі тамақты тез ішіп, тез жемеңдер.

2. Тамақтану мерзімін сақтау керек.

3. Қуырған тағамды және тұзы көп асты жемеңдер.

4. Әр адамға күніне 80 грамм ғана май жеуге қажет.

46-тапсырма:

Көп нүктенің орнына сөздіктегі қазақша аудармасын қойып , түсініп оқыңдар.

Үлес - доля

Жуа - лук

Қадір - цена

ормансыз - без леса

1. Отан үшін күрес- ерте тиген (доля)

2. Туған жердің (лук) да тәтті.

3. Туған жердің (цена) шетте жүрсең білерсің .

4. Отансыз адам-( без леса) бұлбұл.

47-тапсырма:

Көп нүктенің жатыс септіктің жалғауын қойып , сөйлемдерді оқыңдар

1. Қыс .... Жаңа жыл мерекесі болады.

2. Желтоқсан айын..... екі мейрам бар.

3. Біздің мектеп ..... Жаңа жыл мейрамы ерекше өтеді.

4.Жаңа жыл кешін.... сыныбымыз жақсы өнер көрсетті.

48-тапсырма:

Берілген сөздердің қатарынан артық сөзді алып тастап , көшіріп жазыңдар.Бір сөзді қатыстырып , сөйлемдер құраңдар

1. Шырша , шам, ақ сақал , жаңбыр, сыйлық .

2. Қыс, Аяз ата, ыстық , ойыншық , тақпақ.

3. Би,ән, ағаш отырғызу, Ақшақар , мерекелік қойылым.

49-тапсырма:

Көп нүктенің орнына тиісті етістікті қойып , көшіріп жазыңдар.

1. Өз өнерлерін ортаға салып... .

2. Мектептегі күрес , шахмат , домбыра үйірмелеріне .... .

3. Айнұр мен Айжан испан биін..... .

4. Кеш соңында біздің сыныбымыз "Өнерлі сынып"мақтау қағазымен ..... .

Керекті сөздер: ойнайды ,салады, отырады, қатысады , марапатталады , билейді .

50-тапсырма:

Төмендегі сөйлемнен сұрақ қою арқылы жіктеу есімдігін тауып , көшіріп жазыңдар:

1. Мен шұғылдануды жақсы көремін.

2. Біз сыныпта спорт секторы етіп Бекетті тағайыңдадық .

3. Ол тоғызқұмалақ ойыны бойынша бірінші орынды жеңіп алды.

4. Олар талай жарыста мектеп намысын қорғап жүр.

Оқушылардың оқу сауаттылығын дамытуға

арналған тапсырмалар

7-сын ып

1-тапсырма:

Баланың тілін дамытуға арналған логикалық тапсырмалардың түрлері:

Анаграмма «К» әрпіне

К	1. Кісінің аты
К	2. Ұя салмайтын құс
К	3. Жанғыш пайдалы қазба
К	4. Тағам түрі
К	5. ... білім бұлағы
К	6. Жер қазатын құрал
К	7. Қыста ұйықтайтын жануар
К	8. Спорт түрі
К	9. Жәрдем жасау
К	10. Машина, автобус, трамвайдың жалпы атауы

2-тапсырма:

Көп нүктенің орнына тиісті әріптерді қой.

…ор, …иклон, …ертеж, тұ…ы, Гау...ар, … адиша, жи…аз, …оккей, қа….арман, пла…, …емпион, бор…, …ётка, кон...ерт, стан....ия, ....ифр, ...абар.

3-тапсырма:

Көп нүктенің орнына н, ң әріптерін қойып, көшіріп жаз.

Адамны..., ананы..., қошақаны..., алақанны..., ауылды..., сананы..., жаманны..., түнні..., қолымны..., сезімі..., атаны..., баламны..., оқушымсы..., перзентімні..., балапаны..., арманымны....

Ұ, ү дыбыстарына мысал келтір.
Мысалы: Ұ дыбысы:Ұядан, ұмытшақ, ұлу, ұшқыш,ұзартқыш, ...
Ү дыбысы: Үйге, үйірсек, үкі, үстел, үнжария, .

4-тапсырма:

Берілген сөздерді алфавит ретімен жаз.

А) Семей, Астана, Қарағанды, Өскемен.
Ә) Әсем, Сырым, Райгүл, Айбек
Б) Қалам, дәптер, өшіргіш, сызғыш
А) __________________________________________
Ә) __________________________________________
Б __________________________________________

5-тапсырма:

Сөйлем

Сөйлем бірнеше сөздерден құралады. Сөйлем аяқталған ойды білдіреді.Айтылу сазына қарай үш түрі болады. Сөйлемнен соң не нүкте (.), не сұрау белгісі (?), не леп белгісі (!) қойылады.
Берілген сызба бойынша сөйлем құра.
________ __________ __________ .
__________ __________ __________ ?
__________ __________ __________!

6-тапсырма:

Берілген сөйлемді сұраулы сөйлемге айналдыр.

1. Біз баққа бардық.

2. Сәуле үшінші сыныпта оқиды.

3. М.Әуезов 1897 жылы туған.

4. Абай – ұлы ақын.

5. Ыбырай Алтынсарин балаларға арнап оқулық жазды.
_____________________________________________
_____________________________________________
_____________________________________________
_____________________________________________

7-тапсырма:

Орны ауысқан сөздерден сөйлем құрап жаз.

1. Айжан, бара жатты, Мәрия, мен, фермаға.

2. Олардың, ұша жөнелді, бір, үйрек, алдынан.

3. Ұшқан, жерге, олар, үйрек, келді.

4. Ұяда, жатыр, жері, жұмыртқа. 5. Олар, алмады, жұмыртқаны.

8-тапсырма:

Сәйкестендіру тесті

1. Кім?	1.Сәкен, Ертіс, Байшұбар
2. Кімдер?	2. домбыра, гүл
3. Не?	3. оқушы , ана
4. Нелер?	4. әндер, құстар
5. Жалқы есім түрі	5. оқушылар, аналар
6.Жалпы есім түрі:	6. қобыз, ән, құс

9-тапсырма:

Сәйкестендіру тесті

1. Қандай?	1. таза
2. Қай?	2. ақылды
3. Негізгі сын есім:	3. қара
4. Туынды сын есім:	4. ойлы

10-тапсырма:

Сәйкестендіру тесті

1. Қанша? Неше?	1. жиырма сегіз
2. Нешінші?	2. екеу, жетеу.
3. Нешеу ?	3. жеті, он бір.
4. Дара сан есім:	4. он, алты.
5. Күрделі сан есім:	5. бесінші, алтыншы.
6. Есептік:	6. бірінші, оныншы
7. Реттік:	7. бір, екі, үш

11-тапсырма:

Сәйкестендіру тесті

1. Не істеді?	1. ұшты
2. Қайтті?	2. кісінеді
3. Неғылды?	3. оқыды
4. Негізгі етістік	4. барма, жүрме.
5. Туынды етістік	5. оқы, кел.

12-тапсырма

Көп нүктенің орнына сан есімді қойсаң мақал толық шығады.

Білімді............... жығады, білекті............... жығады.
............ауыз сөздің тобықтай түйіні.

13-тапсырма

Мақал- мәтелдің соңын тап.

1. Қыз өссе елдің көркі , ……………................................
2. Досы жоқпен сырлас, досы көппен ……………………......
3. Туған жердей жер болмас, .......................................................

14-тапсырма

Қайсысы күрделі сөз?

а) қала
ә) қалада
б) қалалық
в) қала мектебі

15-тапсырма

Қайсысы тұрақты сөз тіркесі?

а) құлақ сал
ә) құлақ ауру
б) құлағын емдету
в) құлағын шұқу

16-тапсырма.

Мына сөйлемде сын есім қандай қызмет атқарады?

Тұмсығының ұшы ғана қара.

а) бастауыш
ә) анықтауыш
б) пысықтауыш
в) баяндауыш

17-тапсырма

Құрмалас сөйлемнің екінші сыңарын табыңыз.

Уақытты үнемдегің келеді, бірақ ... .

А) кез-келген адам бойынан байқауға болады

В) үнемдеу үшін өмір сүресің

С) саған бағынбайтын кездер болады

D) мені күтпей жүре беріпті

18-тапсырма

Маржан қазақша жақсы жазады , ...

А) оқу В) оқи алады С) оқиды D) оқыдың ба?

Жақсы ... міндетің

А) оқу В) оқи алады С) оқиды D) оқыдың ба?

19-тапсырма

Ақыл-кеңестерді оқып, әрі қарай жалғастырыңдар:

Шынықсаң , шымыр боласың .

Денсаулығыңды жастайыңнан күт.

Спортпен шұғылдан , сергек жүр.

Спортпен айналыссаң , оны ортасынан тастама.

Сымбатты және келбетті болғың келсе ,спортпен айналыс.

20-тапсырма:

Мәтінді оқып , етістіктерін осы шаққа айналдырыңдар

Маған қазақ тілі сабағы ұнайды.

Біз сабақта көп нәрсе үйренеміз.

Жанылтпаштар айтамыз , тілімізді жаттықтырамыз.

Сабаққа белсене қатысамыз.

21-тапсырма:

Мақал-мәтелдерді оқып , атау септігінде тұрған сөздерді табыңдар.

Көшіріп жазыңдар:

1.Тіл байлығы- ой байлығы.

2. Сөз -ұлы қару

3. Білім кілті- тіл.

4. Ел жүрген жер-береке.

5. Білім мен даналық - адам көркі.

6. Ел іші- алтын бесік.

22- тапсырма:

Төмендегі тірек-сөздермен мен сөз тіркестерін қатыстырып. Менің ата-анам тақырыбында шағын шығарма жазыңдар

Менің ата-анам , бақытты болу, өмір, қадірлеу, ақыл-кеңес , оқу озаты, адал, әдепті болу, ана жүрегі, шыншыл болу.

23-тапсырма:

Сөйлемдерді жазыңдар , етістіктердің астын екі сызықпен сызып , қандай шақта тұрғанын анықтаңдар:

Өзіндік оқу да маңызды. Біздің өз бетінше оқуымызды мұғалім мен кітапханашы қадағалайды. Ата-анамыз үйде тексереді. Көптеген қазақ халқының ертегілерін , өлеңдерін оқып тұрамыз.

24- тапсырма:

Сөйлемдердегі етістіктердің қандай шақтарда тұрғанын анықтаңдар:

Жұбанов атамыз қазақ әліпбиінің латын әрпіне көшуіне көп еңбек еткен.

Ол мектепке арналған оқулықтар жазды. Көптеген жаңа кітаптарын шәкірттеріне ұсынған.

25-тапсырма:

Мәтінді оқып , жалғаулық шылау мен сын есімдерді екі бағанға теріп , жазыңдар.

Оқушылар үшін ең қызықты мезгіл- жаз айы.

Балалар алансыз ойнайды.

Сол себепті жыл сайын әр мектеп жанында жазғы сауықтыру лагері ашылады.

Лагердің бірінші, екінші кезеңдері болады.

Балалар жазғы демалыстарын есте қаларлықтай өткізеді де , денсаулықтарын жақсартады.

26-тапсырма:

Сөйлемді дұрыс құраңдар:

Жайлауда .....	атқа мінеміз , балық аулаймыз.
Ауылда ....	Үлкендерге көмектесеміз.
Ауылдың қасы....	Жаздың самал аусын жұтамыз.
Киіз үйде.....	кең дала,жайқалған шөп , жайылған мал.
Жайлаудың .....	Табиғаты ғажап.

27-тапсырма:

Сөйлемдерді аяқтаңдар:

Жайлауда өте тамаша демаласың , бірақ ....... .

Киіз үйде тұрған жақсы , себебі............. .

Жайдауда көп жұмыс істесең де,........... .

Өзенде шомылған жақсы , бірақ........... .

Ауылда сүт тағамдарын өте көп жасайды , сондықтан ..........

28-тапсырма:

Асты сызылған сөздердің аудармасы қандай?

Біздің мектепте мастерская бар.

Осы жерде әр түрлі вещь жасайды.

1. Шеберхана бұйым.

2. Ою шеберхана

3. Ою бұйым

29-тапсырма:

Көптің жалғауы дұрыс жалғанбаған сөзді тауып. Түзетіп жазыңдар.

Мептептар , тақырыптар, әңгімедер, кемедер, оқушытар, кітаптар, балалар.

30-тапсырма:

Сөйлемдерді аяқтаңдар:

Шұбат - түйе сүтінен ..... .

Шұбатта сіңімді,пайдалы заттар..... .

Шұбат ... , .... ауруларын емдегенде пайдаланылады.

Қымыз - жылқы сүтінен ...... .

Қымыз .... , ... ауруларын емдегенде пайдаланылады.

30-тапсырма.

Көп нүктенің орнына тиісті әріпті қойып жазыңдар.

Етістіктің шағын аныктаңдар.

1. Т. Бигелдинов жасынан ұшқ...ш болуды ар...андаған. Ол жауға карсы 305 рет ұш...п, оның сег...з жүзден астам техник...сын істен шы...арды.

С. Луганский 390 рет жауынгерл...к сапарға шы...а-ды.

Ол жекпе-жек айқаста жауды... 37 ...шағын атып түсір...ді.

И. Ф. Павлов 200-ден аса ә...е шабуылына ...атыс-қан.

Үшқыш, аға ұшк...ш, звено басқар...шысы, авиация полкінің штурманы дәреж...лерін атқ...рған.

31-тапсырма.

Мәтінді түсініп оқып, қарамен жазылған сөздерді теріп жазып, төмендегі үлгі бойынша тұйық етістік формасына айналдырыңдар.

Жылқы

Жылқы - терт түліктің бірі.

Жылқы терісінің иісі шыққан жерге жылан жоламайды.

32-тапсырма:

Сөйлемдердің тұрлаулы, тұрлаусыз мүшелерін сұрақ бойынша тауып, астын сызыңдар.

1. Қазақстанда кымызбен емдейтін санаторий бар.

2. Ол Көкшетау облысындағы Бурабайда орналаскан.

3. Қымыз қандағы ғемоглобинді көбейтеді.

33-тапсырма:

Көктемдегі жылы күндер басталғанда адамдардың кандай жүмыспен айналысатынын өзара сөйлесу аркылы аныктаңдар.

Керекті сөздер мен сөз тіркестері: жеміс, жидек ағашта-ры, өсіру, еғу, еғін, жасау, сенбілік, картоп, жырту, жер, қойды коздату, сиырды бүзаулату.

34-тапсырма:

Макал-мәтелдердін аудармасын дұрыс тауып, мәнін түсіндіріңдер.

Мақал-мәтелдер	Аудармасы
1. Сыйлап берсе, суын іш.	1. Когда в семье лад, всё вкусно подряд.
2. Той тамағы - тәтті.	2. В гостях у друга и воду подадут - пей.
3. Сыйласқанның суын іш.	3. Праздничные блюда – самые изысканные блюда.
4. Тату үйдің тамағы тәтті.	4. И вода - еда, если от души подана.

35-тапсырма:

Сөйлемдерді оқып, аударыңдар.

Осы сөйлемдерді рет-ретімен койып, мәтін құраңдар.

Мәтінге ат қойыңдар.

1. Біз кешке жаяу кайттық.

2. Аспан таза, күн ашық болды.

3. Онда торғай, көкек, бұлбұл бар.

4. Қырда көп мал жайылып жүр.

5. Таудың етегінде терек, емен, қайың өсіп түр.

6. Өзен жағасында көк шөп, гүл өседі.

7. Біз сол жерде демалыс күні болдық.

8. Жаңбыр жаумады, күн ашық болды.

36-тапсырма.

Көп нүктенің орнына тиісті өріптерді койып, үстеудің түрлерін анықтаңдар.

Әдейі айт...ым, аса көң...л бөлу, тіпт... көп, м...лдем білмейді, сонша жауд..., амалсыздан бакт...м.

37-тапсырма.

Т өменде берілген сөйлемдерді қатыстырып, сурет бойынша әңгіме құрастыр

1. Көктем келді.

2. Жер күндіз жібиді, кешке катады.

3. Осы аптада ауа райы жылынды.

4. Өзендерде сең жүре бастады.

5. Наурыз айында күн көбінесе бүлтты болады.

6. Ертең ауа райы жақсы болады.

7. Биыл көктем кеш келді.

38-тапсырма:

Төмендегі берілген сөйлемдердегі етістіктерді нақ осы шаққа қойып, дәптерлеріңе жазып алыңдар.

1. Біздің 6-сынып мектеп ауласында әр түрлі ағаш екті.

2. Ұлдар әр жерден шүңкыр қазды.

3. Қыздар ағаштарды отырғызды.

4. Жоғары сынып оқушылары бізғе көмектесті.

5. Олар шелекпен су әкелді.

6. Біз ол суды ағаштарға қүйдык.

7. Сынып жетекшімізге біздің жұмысымыз ұнады.

39-тапсырма:

Төменде берілген сөздерді үш шакка қойып, кестені толтырыңдар. Сөздердің түбір, негіз, жұрнак, жалғауларын үлгі бойынша белгілеңдер.

Ү л г і: келу → келіп тұр → келді → келеді\ ді

Тұйық шак нақ осы жедел өткен ауыспалы келер

етістік

1. келу

2. бастау

3. жібу

4. жылыну

5. болу

6. кату

7. істеу

40-тапсырма:

Суреттер бойынша әр түрлі сөз тіркестерін кұраңдар.

1. Әр суретке бір сұрақ құраңдар.

41-тапсырма:

«Жазғы ауа райы» деген тақырыпқа үстеулерді пайдалана отырып, диалог дайындаңдар. Өзара сөйлесіңдер.

Керекті сөздср мен сөз тіркестері: ауа райы, жылы, ыстық, ашық, демалыс, синоптиктердің хабарлауынша, өзгереді, күндіз, түнде, жарық, күн.

42-тапсырма:

Мәтіннен сын есімдерді теріп жазып, аудар.

Қазақ халқының киімдері төзімді де ыңғайлы, қарапайым да әсем болған. Мұндай киім киген дамға қыстың қаһарлы аязы, жаздың аптап ыстығы, күздің қара суығы, жауын-шашын ешбір қауіп-қатер төндіре алмаған.

................ -

............... -

............... -

............... –

43-тапсырма:

Мәтінге 4 сұрақ қой.

Шапан.

Шапан қазақ халқының сырт киіміне жатады. Қазақтар шапанды аса бағалайды. Адамға «шапан кигізу», «иығына шапан жабу» - үлкен құрмет. Бұрындары хандар батыр, билерге, дәреже бергенде соның белгісі ретінде арнайы тіктірткен шапанды олардың иығына жапқан, түрлі мемлекеттік қатынастарды бекіту белгісі ретінде де шапан беретін болған. Ханның өзі киген шапанын сыйға алу – қазақ халқында үлкен мәртебе. Қазақта ат мінгізіп, шапан жабу дәстүрі қазір де бар.

44-тапсырма:

Сөйлемдерді сәйкестендір.

Тақия Тақияны бір түсті матадан Қыздар киетін тақиялар Тақияға

Үкі тағылады. Дөңгелек, жеңіл бас киім. Дөңгелек төбелі етіп тігіледі. Моншақ, асыл тастармен безендіріледі.

45-тапсырма:

Мақалдың мағынасын сөзбен жаз.

А) Жылы киім тәнді жылытар

Жылы сөз жанды жылытар

Ә) Киім кірі жуса кетеді

Көңіл кірі айтса кетеді.

46-тапсырма:

Қазақтың музыкалық аспаптарын топтастыр.

ішекті	үрмелі	ұрмалы
Домбыра, жетіген, даңғара, дауылпаз, сырнай, сыбызғы, қамыс сырнай, асатаяқ, қобыз, үскірік, шертер

47-тапсырма:

Кестеде берілген сөздерді мағынасына қарай топтастыр.

ән	тартамын.
күй	сөзі керемет.
Халық әнін	қол соқты.
Терме	риза болды.
Қазақша әннің	айта аласың ба?
Көрермендер	жақсы көремін
Халық	әндер бар
Эстрадалық	тыңдаймын.

48-тапсырма:

Тиісті жалғауларды жалғап, сөйлемдерге сұрақ қой.

А) Қазақ халқы ән (...) бай.

Ә) Біздің әнші-композиторларымыз ұрпақ (...) ұрпақ(...) жалғасатын, құлақ(...) кіріп бойды алатын әсем әндер сыйлайды.

Б) Қазақ (...) ән мен жыры (...) ның ғажайып сыры, ғасырлық тарихы бар.

В) Сәби (...) бойына ән мен жыр ана сүті (... ) дариды.

Г) Жыр тыңдар өскен бала (...) қабылдау қабілетіғсана-сезімі, ақылы айрықша дамиды.

49-тапсырма:

Мәтінге бес сұрақ қойып, сын есімдерді теріп жаз.

Қазақстан - бай өлке. Табиғаты тамаша өзен көлге бай, елімізде бірнеше демалыс орындары бар. Көкшетаудың табиғаты өте көркем. Ол – «Қазақтың Швейцариясы» атанған өлке.

Көкшетау өңірі асқақ тауларымен, қалың орман-тоғай, ондаған көлдерімен, түрлі жабайы хайуанаттарымен белгілі. Әсіресе, Бурабай, Оқжетпес тауларының сұлулығын айтып жеткізу қиын. Ормандарда негізінен қайың мен терек өседі. Көкшетау ормандарында жабайы бұғы, елік, ал тауларында арқар мекендейді. Көлдері балық пен жабайы құстарға толы.

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

50-тапсырма:

Сәйкестендір.

Мен жазғы демалысымды...	қызықты өтті.
Соның ішінде ұнағаны...	түстім.
Лагерьге де...	қыдырды.
Мен бассейнге...	барып келдім.
Жазғы демалыс...	суға шомылағанымыз.
Достарым шетелге...	ата-анаммен өткіздім.
Мен ата-әжеме...	бардым.
Жазғы демалыста...	көп шаралар өтті.

51-тапсырма:

Мақал-мәтелдердің баламасын тауып жаз.

Сыйлап берсе, суын іш.	Праздничные блюда – самые изысканные блюда.
Асы бар аяқтан аттама.	Сытомуне понять цену куска хлеба.
Ас қадірін тоқ білмейді.	Не перешагивай через блюдо с едой.
Той тамағы тәтті.	Еда придает человеку силы.
Ас - адамның арқауы.	И вода - еда, если от души подана

Пайдаланған әдебиеттер:

1. Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы. 2010ж.

2. «Қазақстан-2050»стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты. Қазақстан Республикасының Президентінің  Қазақстан халқына жодауы 2012ж. 

3. Мұғалімге арналған нұсқаулық. «Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББҰ Педагогикалық шеберлік орталығы, Астана, 2015ж.

4. «Қазақ тілі дидактикалық материалдар». Алматы, Атамұра, 2012 ж. 

5. Қ.Сайлаубаева, «Қазақ тілінен оқу дидактикалық құрал», 2012 ж. 

6. Г.Х. Сейсекенова,. «Қазақ тілінен әдістемелік құрал», 2010 ж.

7. Ж. Кәрімқызы, «Қазақ тілінен дидактикалық жаттығулар», Алматы, 2013 ж.

8. Ж. Диханбаева «Сын тұрғысынан ойлау мен дамыта оқыту», «Дауыс және көрініс» №3, 2011 ж.

Дүйсембаева Г.Т, Садуева К.С., ИбраеваА.С., Ибраева М.Д.

5-7 сыныптарға арналған

" Оқушылардың оқу сауаттылығын дамытуға

арналған тапсырмалар жинағы"

Верстка: Винников А.Н.