Білім – адамдарды? белгілі бір ж?йедегі ??ымдарыны?, деректері мен пайымдауларыны? жиынты?ы. Білім адамзат м?дениетіні? е? ау?ымды ??ымдарыны? бірі болып табылады. Ежелгі м?дениетте білім адамны? ?лем ж?не ?ауымдасты? ішіндегі ?атынастарын реттейтін тыйым салулар пішімінде болды. М?нда білімді ??дайлар сый?а тарт?ан ?асиетті н?рсе деп т?сінген. Сонды?тан білім ?ауіппен байланысты деп, онымен тек адамдарды? ерекше тобы – діни ?ызметкерлер ?ана ш??ылдан?ан.
Адамзат баласыны? ?ол жеткізген ?лы игіліктеріні? бірі – білім ?азынасы. Ал білім сипаты алуан т?рлі. Ол ?рпа?тан – ?рпа??а ауызша, жазбаша т?рде немесе к?ркем ?дебиет ар?ылы жеткен. Кітап адам баласыны? сан ?асырлы? а?ыл – ойыны? жемісі, тарихы мен та?ылымыны? алтын санды?ы.
Тапсырмалар:
1. Берілген с?йлемдерге синтаксистік талдау жаса?ыздар.
І н?с?а. Адамзатты? ?лы игіліктеріні? бірі – білім.
ІІ н?с?а. Адамдарды? ерекше тобы айналыс?ан.
2. С?здерді ??рамына ?арай талда?ыздар.
І н?с?а санды?ы, ??ымдарыны?.
ІІ н?с?а ?асырлы?, та?лымыны?
Мазм?ндама «?аза? жері»
Отан с?зі - ?р адамны? жанына жа?ын, ж?регіне жылы тиер с?з.
Мені? ту?ан жерім – т?уелсіз ?аза? жері. Б?л – тарихы к?неге кеткен ?лы мемлекет. Бізді? елімізді? таби?аты ?те к?ркем. ?аза?стандай жері ш?райлы, ш?бі ш?йгін ?лкені мен ?р?ашан да ма?тан т?тамын. Биік шы?ды ас?ар таулар, м?лдір к?лдер, ну ормандар – осыны? барлы?ы мені? елімні? к?рінісі. Осы жерде бізді? ата-бабаларымыз, батырларымыз, а?ындарымыз, ?алымдарымыз туып ?сіп, елімізді жа?ан?а паш еткен.
Ал бізді? хал?ымызда атамекенді арда?тау сезімі ?те тере?. Хал?ымызды? басынан ?андай ?иын кезе?дер ?ткенде де ата-бабаларымыз елімізді сырт?ы жаудан ?ор?ай білген. ?з елі ?шін жанын да, барын да аяма?ан
Бізді? елбасымыз – Н.?.Назарбаев, дана адам, шебер саясатшы, на?ыз патриот. Ол – Ата За?ны? гаранты. Т?уелсіздік – б?л б?гінгі ?мір ?ана емес, сонымен ?атар, ерте?гі ?міріміз - ?аза?станны? болаша?ы, оны? м?мкіндіктері мен ма?саттары. Т?уелсіз болу – ?з та?дырына жауап беру деген с?з.
?рбір ?аза?стан азаматы мемлекеттік тіліді ме?геріп, барлы? халы?тарды? д?ст?рлерін ??рметтеп, ?з Отанды ?ор?ау керек. Себебі ?аза?стан – бізді? орта? ?йіміз, бізді? Отанымыз.
1991 ж. 16 желто?сан ?р ?аза?стан азаматы ?шін айры?ша к?н. Осы жылда бізді? т?уелсіздігімізге 14 жыл толады. С?з жо?, б?л ?аза?стан хал?ы ?шін ?лы к?н. «Отаны жо?ты? – на?ыз жо?ты?»- деп дана хал?ымыз бекер айтпа?ан. ?з Отанын с?ю, ?з ана тілін арда?тау - ?рбір азаматты? бірінші міндеті.
«Экономика»
Экономика - грек тілінен аудар?анда — ?й шаруашылы?ын ж?ргізу ?нері. Материалды? игіліктерді ?ндіру, айырбастау, б?лу ж?не т?тыну ?рдісі кезінде адамдар арасында пайда болатын ?ндірістік ?атынастар.
Экономикалы? ?атынастар ?зге ?о?амды? ?атынастарды ай?ындайды, оларды? негізі болып табылады. Тауар ?ндірушілерді? ?ызметтерін ?йлестіру ?дістеріні? жиынты?ы экономикалы? ж?йені ??райды. Экономикалы? ж?йені? басты ма?саты — ?андай тауар ?ндіріп, ?ызметті? ?ай т?рін к?рсету керектігін; ?андай технологияны пайдаланып, ?алай ?ндіруді, кімге ?ызмет к?рсету ?ажет деген м?селелерді шешеді. Осы?ан с?йкес экономикалы? ж?йелер: д?ст?рлі, командалы? ж?не нары?ты? болып жіктеледі.
Командалы? экономикалы? ж?йе б?л м?селелерді жо?арыдан т?сіріліп жататын б?йры?тармен шешеді.
Нары?ты? экономикалы? ж?йеде шаруашылы?ты? ба?дары тауар ?ндірушілер мен ?ызмет к?рсетушілер арасында?ы б?секеге ??рылады.
І то?санды? ба?ылау ж?мысы.
Сарыар?а — ?аза?станны? таби?и-тарихи айма?ты? бірі. Сарыар?а – халы?ты? атау. Сарыар?а?а ?ара?анды, Астана облыстары, Тор?ай, Семей, Павлодар облысыны? біраз жері кіреді. ?ара?анды облысыны? территориясы Сарыар?аны? орта б?лігінде орналас?ан. Сонды?тан да жергілікті халы? б?л ??ірді ежелден Сарыар?а, Ар?а даласы деп ата?ан. Сарыар?а атауы «жер бетіндегі ?сімдіктері к?йгендіктен сар?айып жататын ке? дала» ??ымын білдіреді.
Сарыар?а – ?аза?ты? байлы?ыны? к?зі ?ана емес, сонымен ?атар ?нерді?, м?дениетті? ж?не тарихты? кеніші. Сарыар?аны? асыл тумалары, Б??ар жырау, ?аз дауысты ?азыбек, а?ындар Ш?же, Шашубай, Доскей, жазушы С.Сейфуллин ж?не а?ын ?.Аманжолов, композиторлар Т?ттімбет, М?ди, ?лы Отан со?ысыны? батыры Н.?бдіров ?алымдар А.Чижевский ж?не Е.Б?кетов, ?аза?ты? т???ыш ?арышкері Т.?уб?кіров сия?ты ата?ты адамдар Сарыар?аны? атын шы?ар?ан. К?мірлі ??ірді? хал?ы ?аза?станны? т???ыш Президенті Н.Назарбаевты да ?зіні? бел баласы деп есептейді.
?аламшар немесе Планета (к?не лат. planeta, грек. aster planetеs — кезбе ж?лдыздар) — ?з орбитасы бойынша К?нді не бас?а ж?лдызды айнала ?оз?алатын, гравитациялы? ?ріс жасау?а ?з салма?ы жеткілікті, соны? н?тижесінде шар т?різдес орбита?а ие аспан денесі.
?аламшар — ?здігінен жары? шы?армайтын, ж?лдызды айнала ?оз?алатын, орталы? жары? к?зімен салыстыр?анда?ы массасы ша?ын аспан денесі. К?н ж?йесінде 9 ?лкен планета, 43 планета серіктері, бірнеше онда?ан мы? кіші планеталар (астероидтар) белгілі. ?лкен планеталарды? пішіні сфера т?різді, со?ан жа?ыныра? болады. К?н ж?йесіндегі Планеталар К?н жары?ын ша?ылдыр?анды?тан к?рінеді. Кейбір жа?ын ж?лдызды? айналасында?ы Планета осы ж?йені? масса центріні? т?зу сызы?ты ?оз?алыс траектория ма?айында тербелуін ба?ылау ар?ылы аны?талады. ?азіргі космогон. теория бойынша планеталы? ж?йелер Галактикада ке?інен тара?ан ??былыс болып табылады.
2006 ж. тамызында Прага ?аласында 75 елден жинал?ан 2,5 мы?дай астроном Халы?аралы? астрономиялы? ода?маслихатында ресми т?рде ?аламшар м?ртебесін алу ?шін аспан денесіне ?ажетті к?рсеткіштерді бекітті.
1930 жылы ашыл?ан ж?не содан бері К?н ж?йесіндегі 9-шы ?аламшар саналып келген Плутон м?ртебесінен айырылды. Жа?а жіктелім бойынша Плутон енді ша?ын ?аламшарлар немесе планетоидтар санатына жатады.
Жартыжылды? ба?ылау ж?мысы
Республикамызда мемлекеттік билік бірт?тас. Еліміздегі билік ж?йесі мынадай тарма?тардан т?рады: Президент, ?кімет ж?не Парламент. ?кімет м?шелері ?аза?стан хал?ы мен Президентіне ант береді. Парламент екі палатадан т?рады: М?жіліс – т?менгі палата, Сенат – жо?ар?ы палата. ?кіметті? ?ызмет т?ртібі конституциялы? за?мен белгіленеді.
?аза?стан Республикасыны? ?кіметі — жо?ары ат?арушы билiк органы. ?кімет ?аза?стан Республикасыны? ат?арушы билігін ж?зеге асырады. Ат?арушы органдарды? ж?йесін бас?арады ж?не оларды? ?ызметіне басшылы? жасайды.
?кімет ал?алы орган болып табылады ж?не ?зіні? б?кіл ?ызметінде Республика Президентіні? алдында жауапты, ал Конституцияда к?зделген жа?дайлардаМ?жіліс пен Парламентті? алдында жауапты. ?аза?стан Республикасыны? Президенті ?кіметті Конституцияда к?зделген т?ртіппен ??рады.
?кімет м?ртебесі, ???ы?тары мен міндеттері ?аза?стан Республикасы Конституциясыны? V тарауы бойынша ж?не ?аза?стан Республикасыны? ?кімет туралы за?ы бойынша реттеледі.
Тапсырмалар:
1. Берілген с?зді септе?дер
І н?с?а – ?кімет туралы за? ІІ н?с?а – жо?ары ат?арушы
2. Асты сызыл?ан с?здерге морфологиялы? талдау жаса?ыздар.
І н?с?а. Еліміздегі билік ж?йесі мынадай тарма?тардан т?рады
ІІ н?с?а. Ат?арушы органдарды? ж?йесін бас?арады
Диктант: « Байланыс ж?йесі»
Б?гінгі к?ні Интернет немесе жа?анды? желі тек а?паратты жеткізу ??ралы ?ана емес, сондай-а? д?ние ?леміндегі адамны? ба?дарын ай?ындап отыратын ма?ызды ??ралдарды? бірі болып саналады. Со?ан с?йкес адам ?міріні? ?ар?ынды ыр?а?ына ?немі с?йкес болып отырады. Адам желі ар?ылы пайдалы а?параттарды аша алады, ?мірлік серігін, саяхат?а шы?атын жолсерігін табады, ?тымды сатып алу, сату, ж?мыс жасап пайда табады, ?скери келіміс-шарт жасайды, ?йгілі немесе танымал болады, ?ызы?ушылы? м?дделері орта? жандармен с?хбаттаса алады т.б. Адамны? осылайша желілер ?леміне еніп, ы?палдасуы, тікелей ?атыстылы?ы ?рт?рлі білім саласында?ы зерттеушілерді? ?ызы?ушылы?ын оятады. Интернет дегеніміз – компютерлік желілерді? а?парат алмасу?а арнал?ан б?кіл?лемдік ?ауымдасты?ы. Бір-бірімен телекомуникация арналары ар?ылы м?лімет алмасатын ?рт?рлі компьютерлік желілерді? біріктірілген тарабы и н т е р н е т деп аталады
Просмотр содержимого документа
«11 - сынып. Диктант м?тіндері. »
Кіріс бақылау жұмысы
Білім – адамдардың белгілі бір жүйедегі ұғымдарының, деректері мен пайымдауларының жиынтығы. Білім адамзат мәдениетінің ең ауқымды ұғымдарының бірі болып табылады. Ежелгі мәдениетте білім адамның әлем және қауымдастық ішіндегі қатынастарын реттейтін тыйым салулар пішімінде болды. Мұнда білімді құдайлар сыйға тартқан қасиетті нәрсе деп түсінген. Сондықтан білім қауіппен байланысты деп, онымен тек адамдардың ерекше тобы – діни қызметкерлер ғана шұғылданған.
Адамзат баласының қол жеткізген ұлы игіліктерінің бірі – білім қазынасы. Ал білім сипаты алуан түрлі. Ол ұрпақтан – ұрпаққа ауызша, жазбаша түрде немесе көркем әдебиет арқылы жеткен. Кітап адам баласының сан ғасырлық ақыл – ойының жемісі, тарихы мен тағылымының алтын сандығы.
Тапсырмалар:
1. Берілген сөйлемдерге синтаксистік талдау жасаңыздар.
І нұсқа. Адамзаттың ұлы игіліктерінің бірі – білім.
ІІ нұсқа. Адамдардың ерекше тобы айналысқан.
2. Сөздерді құрамына қарай талдаңыздар.
І нұсқа сандығы, ұғымдарының.
ІІ нұсқа ғасырлық, тағлымының
Мазмұндама «Қазақ жері»
Отан сөзі - әр адамның жанына жақын, жүрегіне жылы тиер сөз... Менің туған жерім – тәуелсіз қазақ жері. Бұл – тарихы көнеге кеткен ұлы мемлекет. Біздің еліміздің табиғаты өте көркем. Қазақстандай жері шұрайлы, шөбі шүйгін өлкені мен әрқашан да мақтан тұтамын. Биік шыңды асқар таулар, мөлдір көлдер, ну ормандар – осының барлығы менің елімнің көрінісі. Осы жерде біздің ата-бабаларымыз, батырларымыз, ақындарымыз, ғалымдарымыз туып өсіп, елімізді жаһанға паш еткен.
Ал біздің халқымызда атамекенді ардақтау сезімі өте терең. Халқымыздың басынан қандай қиын кезеңдер өткенде де ата-бабаларымыз елімізді сыртқы жаудан қорғай білген. Өз елі үшін жанын да, барын да аямаған
Біздің елбасымыз – Н.Ә.Назарбаев, дана адам, шебер саясатшы, нағыз патриот. Ол – Ата Заңның гаранты. Тәуелсіздік – бұл бүгінгі өмір ғана емес, сонымен қатар, ертеңгі өміріміз - Қазақстанның болашағы, оның мүмкіндіктері мен мақсаттары. Тәуелсіз болу – өз тағдырына жауап беру деген сөз.
Әрбір Қазақстан азаматы мемлекеттік тіліді меңгеріп, барлық халықтардың дәстүрлерін құрметтеп, өз Отанды қорғау керек. Себебі Қазақстан – біздің ортақ үйіміз, біздің Отанымыз.
1991 ж. 16 желтоқсан әр Қазақстан азаматы үшін айрықша күн. Осы жылда біздің тәуелсіздігімізге 14 жыл толады. Сөз жоқ, бұл Қазақстан халқы үшін ұлы күн. «Отаны жоқтық – нағыз жоқтық»- деп дана халқымыз бекер айтпаған. Өз Отанын сүю, өз ана тілін ардақтау - әрбір азаматтың бірінші міндеті.
«Экономика»
Экономика - грек тілінен аударғанда — үй шаруашылығын жүргізу өнері. Материалдық игіліктерді өндіру, айырбастау, бөлу және тұтыну үрдісі кезінде адамдар арасында пайда болатын өндірістік қатынастар.
Экономикалық қатынастар өзге қоғамдық қатынастарды айқындайды, олардың негізі болып табылады. Тауар өндірушілердің қызметтерін үйлестіру әдістерінің жиынтығы экономикалық жүйені құрайды. Экономикалық жүйенің басты мақсаты — қандай тауар өндіріп, қызметтің қай түрін көрсету керектігін; қандай технологияны пайдаланып, қалай өндіруді, кімге қызмет көрсету қажет деген мәселелерді шешеді. Осыған сәйкес экономикалық жүйелер: дәстүрлі, командалық және нарықтық болып жіктеледі.
Дәстүрлі экономикалық жүйеде өндіру, бөлу және тұтыну қалыптасқан дәстүрлер мен ғұрыптарға негізделеді.
Командалық экономикалық жүйе бұл мәселелерді жоғарыдан түсіріліп жататын бұйрықтармен шешеді.
Нарықтық экономикалық жүйеде шаруашылықтың бағдары тауар өндірушілер мен қызмет көрсетушілер арасындағы бәсекеге құрылады.
І тоқсандық бақылау жұмысы.
Сарыарқа — Қазақстанның табиғи-тарихи аймақтың бірі. Сарыарқа – халықтық атау. Сарыарқаға Қарағанды, Астана облыстары, Торғай, Семей, Павлодар облысының біраз жері кіреді. Қарағанды облысының территориясы Сарыарқаның орта бөлігінде орналасқан. Сондықтан да жергілікті халық бұл өңірді ежелден Сарыарқа, Арқа даласы деп атаған. Сарыарқа атауы «жер бетіндегі өсімдіктері күйгендіктен сарғайып жататын кең дала» ұғымын білдіреді.
Сарыарқа – қазақтың байлығының көзі ғана емес, сонымен қатар өнердің, мәдениеттің және тарихтың кеніші. Сарыарқаның асыл тумалары, Бұқар жырау, Қаз дауысты Қазыбек, ақындар Шөже, Шашубай, Доскей, жазушы С.Сейфуллин және ақын Қ.Аманжолов, композиторлар Тәттімбет, Мәди, Ұлы Отан соғысының батыры Н.Әбдіров ғалымдар А.Чижевский және Е.Бөкетов, қазақтың тұңғыш ғарышкері Т.Әубәкіров сияқты атақты адамдар Сарыарқаның атын шығарған. Көмірлі өңірдің халқы Қазақстанның тұңғыш Президенті Н.Назарбаевты да өзінің бел баласы деп есептейді.
1. «Өлке» сөзін тәуелдеп барып септеңіздер.
2.Берілген етістіктерді жіктеңіздер. Етіс түрін анықтаңыздар.
Жиналу, киіндіру.
Диктант «Ғаламшарлар»
Ғаламшар немесе Планета (көне лат. planeta, грек. aster planetеs — кезбе жұлдыздар) — өз орбитасы бойынша Күнді не басқа жұлдызды айнала қозғалатын, гравитациялық өріс жасауға өз салмағы жеткілікті, соның нәтижесінде шар тәріздес орбитаға ие аспан денесі.
Ғаламшар — өздігінен жарық шығармайтын, жұлдызды айнала қозғалатын, орталық жарық көзімен салыстырғандағы массасы шағын аспан денесі. Күн жүйесінде 9 үлкен планета, 43 планета серіктері, бірнеше ондаған мың кіші планеталар (астероидтар) белгілі. Үлкен планеталардың пішіні сфера тәрізді, соған жақынырақ болады. Күн жүйесіндегі Планеталар Күн жарығын шағылдырғандықтан көрінеді. Кейбір жақын жұлдыздың айналасындағы Планета осы жүйенің масса центрінің түзу сызықты қозғалыс траектория маңайында тербелуін бақылау арқылы анықталады. Қазіргі космогон. теория бойынша планеталық жүйелер Галактикада кеңінен тараған құбылыс болып табылады.
2006 ж. тамызында Прага қаласында 75 елден жиналған 2,5 мыңдай астроном Халықаралық астрономиялық одақмаслихатында ресми түрде ғаламшар мәртебесін алу үшін аспан денесіне қажетті көрсеткіштерді бекітті.
1930 жылы ашылған және содан бері Күн жүйесіндегі 9-шы ғаламшар саналып келген Плутон мәртебесінен айырылды. Жаңа жіктелім бойынша Плутон енді шағын ғаламшарлар немесе планетоидтар санатына жатады.
Жартыжылдық бақылау жұмысы
Республикамызда мемлекеттік билік біртұтас. Еліміздегі билік жүйесі мынадай тармақтардан тұрады: Президент, Үкімет және Парламент. Үкімет мүшелері Қазақстан халқы мен Президентіне ант береді. Парламент екі палатадан тұрады: Мәжіліс – төменгі палата, Сенат – жоғарғы палата. Үкіметтің қызмет тәртібі конституциялық заңмен белгіленеді.
Қазақстан Республикасының Үкіметі — жоғары атқарушы билiк органы. Үкімет Қазақстан Республикасының атқарушы билігін жүзеге асырады. Атқарушы органдардың жүйесін басқарады және олардың қызметіне басшылық жасайды.
Үкімет алқалы орган болып табылады және өзінің бүкіл қызметінде Республика Президентінің алдында жауапты, ал Конституцияда көзделген жағдайлардаМәжіліс пен Парламенттің алдында жауапты. Қазақстан Республикасының Президенті Үкіметті Конституцияда көзделген тәртіппен құрады.
Үкімет мәртебесі, құқықтары мен міндеттері Қазақстан Республикасы Конституциясының V тарауы бойынша және Қазақстан Республикасының Үкімет туралы заңы бойынша реттеледі.
Тапсырмалар:
1. Берілген сөзді септеңдер
І нұсқа – үкімет туралы заң ІІ нұсқа – жоғары атқарушы
2. Асты сызылған сөздерге морфологиялық талдау жасаңыздар.
І нұсқа. Еліміздегі билік жүйесі мынадай тармақтардан тұрады
ІІ нұсқа. Атқарушы органдардың жүйесін басқарады
Диктант: « Біздің қаламыздағы байланыс жүйесі»
Бүгінгі күні Интернет немесе жаһандық желі тек ақпаратты жеткізу құралы ғана емес, сондай-ақ дүние әлеміндегі адамның бағдарын айқындап отыратын маңызды құралдардың бірі болып саналады. Соған сәйкес адам өмірінің қарқынды ырғағына үнемі сәйкес болып отырады. Адам желі арқылы пайдалы ақпараттарды аша алады, өмірлік серігін, саяхатқа шығатын жолсерігін табады, ұтымды сатып алу, сату , жұмыс жасап пайда табады, әскери келіміс-шарт жасайды, әйгілі немесе танымал болады, қызығушылық мүдделері ортақ жандармен сұхбаттаса алады т.б. Адамның осылайша желілер әлеміне еніп, ықпалдасуы, тікелей қатыстылығы әртүрлі білім саласындағы зерттеушілердің қызығушылығын оятады. Интернет дегеніміз – компютерлік желілердің ақпарат алмасуға арналған бүкіләлемдік қауымдастығы. Бір-бірімен телекомуникация арналары арқылы мәлімет алмасатын әртүрлі компьютерлік желілердің біріктірілген тарабы и н т е р н е т деп аталады
Бақылау жұмысы.
1. Төмендегі сөйлемдердің бастауышын қаратпа сөзге айналдырып, қайта құраңыздар.
Мұғалім ертең маған қызық кітап әкеледі
Балалар сабақты жақсы оқиды. Студенттер жақсы білім алып жатыр.
