Саба? т?рбиешіні? жан-жануарлар ж?нінде ??гімесінен басталады. Т?рбиеші ??гімесіні? ба?ытын балаларды? т?рт т?лік туралы т?сініктеріне карай аударады.
— Т?рт т?лікке ?андай малдар жатады?
— Оларды? т?лдері ?алай аталады?
Балаларды? жауаптарын ?орытындылай келе, т?рбиеші "Ала б?зау'' (авт. Ерешова К.) атты ??гіме айтып беретіндігін хабарлайды.
"Ала б?зау".
Ескендір к?нде ала б?зауына с?т беріп, к?к орай ш?пке жайып, ?ам?орлы? жасап ж?рді. Бір к?ні ала б?зау то?айда ж?рген мал?а ?осылып кетгі. Ескендір б?зауын іздеп то?ай?а келді. Бір кезде ?атты жел со?ты.
— Жел со??анда ?андай дыбыс шы?ады?
— Жел уілдейді.
— У -У -У-
Желді? ?серінен а?аштарды? жапыра?ы шулайды.
— ?андай дыбыс естіледі?
— Ш -ш -ш -ш.
То?ай ішінде ж?ру ?те ?иын болды. Маса да ызындап, мазасын алды.
— Маса ?андай дыбыс шы?арады? -з-з-з-з.
Ескендір ?асында еріп келе жат?ан А?т?сті? ырылда?ан дыбысын естіді.
— Ит ?андай дыбыс шы?арады?
— р - р - р -р.
Ескендір айналасына ?арады. Ш?п арасында басын к?теріп, Акт?ске ?арап айбат шегіп т?р?ан жыланды бай?ады. Жылан А?т?ске ?арап ысылдап т?р екен.
Сабақтың мақсаты: а) Баланың сөз туралы түсініктерін қалыптасытыру сөздің ұзындығын қолмен өлшеп айыра білуге үйрету.
б) Есту қабілетін жетілдіру.
в) Танып-білуге деген қызығушылықтарын арттыру.
Сабақтың көрнекілігі: ойыншықтар, түстері әр түрлі, мөлшерлері бірдей екі машина, аю, қуыршақ, кубик, доп, (әдемі қорапша (себет)) мүмкіндігінше айқын болғаны жөн, қатты қағаздан ақ жалауша. "Үлестірмелі құралдар" ақжолақшалар (1,5 х 5) әр үстелде жеткілікті мөлшерде болуы керек.
Сабақтың барысы:
1. Тәрбиешінің кіріспе сөзі: —Балалар, сендер білесіндер, жер бетінде адамдар, жануарлар, андар, құстар, балықтар, өмір сүреді. Сол сияқты үйлер, машиналар бар. Кім үй салуды (машина жасауды) ойлап тапты? Неге? Сонымен бірге адамдар сөзді ойлап шығарған, себебі олар бір-бірімен сөз арқылы қатынас жасайды, жер бетіндегі заттардың бәрін өз атымен атап сөйлеседі.
- Қазір сендермен бір ойын ойнап көрейік. Сендер үндемей отырып қалыңдар (ситуациялық ойын ойналады).
Ұстаз қолмен ымдап көрсету арқылы балалардың бәріне орындарыңнан тұрындар деген белгі береді, енді кейбіреулеріне отырындар деп т.с.с үнсіз тапсырмалар береді. Одан кейін тәрбиеші әңгімесін әрі карай жалғастырады.
- Міне, балалар, көрдіндер ме сөзсіз өмір сүру қандай қиын, ал біз бәріміз өз ойымызды сөз арқылы айта аламыз. Ал сендер қандай сөз білесіндер?
Егер айтуға қиналса, тәрбиешінің өзі терезе, стол, жасыл, ыстық және т.б. сөздерді айтады.
- Мына бір ойыншыққа қарандар, ең әуелі оның атын атаймын: доп бір сөз. Енді сөздерді есептегенде жаңылып кетпеу үшін, әр сөзді мынадай жолақшамен белгілеп отырайық. Мен "доп" сөзін айттым, бір жолакша қоямын. Кім тағы да доп туралы айтады? (домалақ, көк, домалайды т.б.)
— Қане, санайык, біз қанша сөз айттық?
(Балалар әр сөзді қайталай отырып, қойған жолақшаларын санайды.) Дәл осы сияқты 1-2 ойыншықпен жұмыс жүргізіледі.
— Мына қорапшаға өзіміз білетін сөздерді айта отырып, жолақша арқылы жинап салайық. (Балалар жалғастырады).
— Мен мынадай сүйкімді, батыл, әдемі деген (балалар жалғастырады) жақсы сөздерді білемін. (Ең соңында қорапшадағы сөздерді санап қорытынды жасау).
— Міне, біз қандай көп сөз білеміз, айта берсек әлі де көп.
— Қане, "Кім көп сөз ойлайды?" ойынын ойнайық. Әрбір айтылған сөзге бір-бір жолакшадан қойып отырындар. Соңында кімде көп жолақша болса, соңында сол жеңімпаз болады. (Ойын ойналады. Жеңімпаз баланы мадақтайды.)
3. Музыкалық және қимыл-қозғалыс кідірісі. (Балалар музыка ырғағымен жаттығу жасайды).
4. Сөздің ұзақтығымен таныстыру және өлшеуіш жаттығуларын жасату.
— Сендер, байқадындар ма, кейбір сөз ұзақ дыбысталса, енді бір сөз қысқа дыбысталады. Сол себепті сөздер ұзын және қысқа болады деп айта аламыз.
— Мына 2 сөзді тыңдандар: доп, ғарышкерлер. Осы сөздердің қайсысы ұзақ, қысқа айтылады?
(Балалардың жауабы).
— Біз ол сөзді өлшеп көрейік: 2 қолдың алақандарын біріктіріндер. Сөзді дыбыстай бастаған кезде алақандарынды аша бастандар. Ал, дыбыстап болысымен, сол сәтте тоқтай қалыңдар. (Бұл жаттығу ең әуелі 2-3 баламен үстел жанында жекелеп жүргізіледі, қалған балалар қайталап отырады, осылай 6-8 сөз айтылып, балалар олардың ұзақтығын анықтайды).
Балалар хормен таныс тақпакты айтады, сосын бір бала тақпақты мәнерлеп айтады. (Әр сөзін анықтайды, балалар жолақшаларымен мәтіндегі әр сөзді белгілеп отырады).
