ЖА?А ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ? БІЛІМ БЕРУДЕГІ ?ОЛДАНЫЛУ М?МКІНДІКТЕРІ
?азіргі білім беру ?рдісінде о?ытуды? озы? технологияларын ме?гермейінше сауатты, жан-жа?ты маман болу ж?не жа?сы н?тижелерге жету м?мкін емес. Жа?а технологияны ме?геру м??алімні? жан-жа?ты интеллектуалды?, к?сіптік, адамгершілік, рухани, азаматты? ж?не бас?а да к?птеген адами келбетіні? ?алыптасуына игі ?серін тигізеді, ?зін-?зі дамытып, о?у-т?рбие ?рдісін тиімді ?йымдастыруына к?мектеседі. Жа?а педагогикалы? технологиялар о?ушыны? шы?армашылы? ?абілеттерін арттыру?а ?з ?лесін ?осады. Жа?а технологияны ?олдану о?ып ?йрену, ме?геру, ?мірге ендіру, дамыту кезе?дері ар?ылы іске асады. Инновациялы? технологияларды? педагогикалы? негізгі ?а?идалары: -бала?а ізгілік т?р?ысынан ?арау; о?ыту мен т?рбиені? бірлігі; баланы? ?з бетімен ?рекеттену ?дістерін ме?герту; баланы? танымдылы? ж?не шы?армашылы? икемділігін дамыту; ?р о?ушыны оны? ?абілеті мен м?мкіндік де?гейіне орай о?ыту; барлы? о?ушыларды? дамуы ?шін ж?йелі ж?мыс істеу; о?у ?рдісін о?ушыны? сезінуі. Білім берудегі жа?алы? пен ?о?амда?ы жа?алы? бір ?ана ма?сатты к?здейді, олар даму мен ?ркендеуді? ?абілетін арттыруы ?ажет. О?ушылармен ж?мыс істеуді? жа?а ?лгілері мен т?сілдерін енгізу ж?не ?абылдау бізді? мектептерді? ?здіксіз м??тажды?тарынан туындайды. Сонды?тан біз білім беруді демократияландыру мен ізгілендіруді ?здіксіз ж?ріп, дамып отыратын ?о?амды? ?рдіс ретінде т?сінеміз. Білім беру ж?йесінде инновацияны енгізу, ?абылдау мен жетілдірудегі то?таусыз ?рдіс ретінде, к?нделікті білім беру ?ызметіні? б?лігі ретінде ?арауды талап етеді. "?аза?стан Республикасыны? білім беру дамыту туралы т?жырымдама-сыны?" басты м?нділігі - ол ?здіксіз білім ж?йесіні? негізгі иедеялары мен ?а?идаларын XXI ?асыр талаптарына с?йкестендіруді? ж?не оны ?лемдік білім ке?істігіні? даму за?дылы?тарына ?штастыруды? жолдарын к?рсетуге арналып отыр. Т?жырымдаманы? басты ерекшелігі мен арты?шылы?ы білім беруді? ?лтты? ж?йесін ?айта ??руды? принципті жа?а идеяларын ?сынуында болып отыр. Б?гінгі ?о?амда мектеп ?абыр?асында о?ып білім алып жат?ан жас ?рпа? алдында "?аза?стан - 2030" ба?дарламасында к?рсетілген "Барлы? ?аза?станды?тарды? ?сіп-?ркендеуі, ?ауіпсіздігі мен ?л-ау?атыны? артуы" сия?ты ?за? мерзімдік асыру стратегиясын ?шінші мы?жылды?та ж?зеге асыру міндеті т?р. Демек, б?л ?о?амды? салада?ы ?згерістерді сай жо?ары талаптар ?оя отырып, экономикалы? б?секелестік жа?дайында сапалы мамандар даярлау ?ажеттігін ал?а тартады.
Ал, биыл?ы 2014 жыл?ы елбасыны? Жолдауында білімге артар ж?к зор екенін та?ы да к?руге болады.Жолдауда :«2020 жыл?а ?арай ?аза?станда?ы орта білім ж?йесінде жалпы білім беретін мектептерді Назарбаев зияткерлік мектептеріндегі о?ыту де?гейіне жеткізу керек. Мектеп т?лектері ?аза?, орыс ж?не а?ылшын тілдерін білуге тиіс. Оларды о?ыту н?тижесі о?ушыларды? сындарлы ойлау, ?зіндік ізденіс пен а?паратты тере? талдау машы?ын игеру болу?а тиіс.» - делінген..[2] Ендеше болаша?та?ы берер білім ?ылым мен техниканы? дамуына сай ж?не жан-жа?ты болмаса, «М??гілік ел» ??ру ?иял?а айналуы тіптен м?мкін. Б?дан мектепке артыл?ан сенім мен міндетті? зор екенін м??алімдер ?ауымы жа?сы т?сінеді. Білім беру саласында?ы ?азіргі о?ды ?згерістер ?рбір м??алімнен ?з ісіне м??ияттылы?ты талап етеді. Білім беруді? ма?саты, оны? ?йымдастырушылы? ??рылымы, технологиялы? жа?ынан жабды?талуы, о?ыту ?дістемесі м?лде бас?аша. Б??ан дейін білім беру ?рдісіні? негізгі б?ліктері: Ма?сат —> мазм?н —> форма —> ?діс —> о?ыту к?рнекілігі болса, б?гінде жа?а технология бойынша о?ып ?йрену —> ме?геру —> ?мірге ендіру —> дамыту болып ?згерген. О?ыту ?рдісі кезінде саба?та?ы басты т?л?а білім беретін м??алім емес, осы білімді ?ызы?а ?абылдау?а дайын о?ушыны? болуы. Инновациялы? о?ыту білімді тере?детумен ?атар о?ушыны? о?у ?рекетіне жетелеп, оларды? о?у?а деген ынтасын оятады. М??алімдер ?дістемелік ізденістерді басшылы??а ала отырып, ?зіні? білім мен шеберлігін дамытып, ж?зеге асырып отыруы керек. Сонды?тан алдымен инновациялы? технологияларды о?ып ?йрену ?ажеттілігі туында?ан болатын.?азір о?ытуды? жа?а технологияларыны? бірнеше т?рі бар. Олар теориялы? жа?ынан ?алыптас?ан ж?не де практика?а енгізілуде. ?рбір жа?а технологияны ме?герген со? оны ?зіні? іс-т?жірибесіне енгізіп, жеткен жетістіктері мен ?иыншылы?тары туралы ?з ойын орта?а салып, тиімді пайдалана алса, білім сапасы артып, ал?а ?ой?ан міндеттерге жете алады.Мен ?зімні? т?жірибемде ?олданып ж?рген технологияларды? арты?шылы?тары жайлы то?талып отырмын. ?лы шы?ыс ойшылы ?бу-Насыр ?л- Фараби: « Адам ?уелі бала?а т?рбие, сосын білім беру керек. Егер б?л міндет т?рбиесіз адамны? ?олына т?ссе, онда з?лымды?ты?, апатты? бол?аны деп т?сіну керек»,- дейді.[5,204б]. Сонды?тан жас буын?а сапалы білім, саналы т?рбие берудегі ізетті де ізгі, білімді м??алім жа?аны игерсе, ма?ызды м?селелерді о?ай шешеді.Бастауыш мектептерде о?у ?дерісіне енгізіліп, к?п таралып келе жат?ан жа?а технологияларды? бірі- «О?у мен Жазу ар?ылы сын т?р?ысынан ойлауды дамыту ». Б?л жобаны? ма?саты- о?ушыларды? кез-келген мазм?нды т?сінуге сын к?збен ?арап, бірнеше пікірден бір д?рыс пікір шы?арып, д?рыс шешім ?абылдау?а ?йрету. Сын т?р?ысынан ойлау- бір-бірін сынау, ?ателіктерін іздеу емес, бірін бірі толы?тыру.Сын т?р?ысынан ойлау жобасында 60-тан аса стратегиялар бар. Б?ларды орынды ж?не ?з м?нін жо?алтпайтындай етіп пайдалану ?р ?стазды? шеберлігіне байланысты. Басты ма?сат- ?тілетін та?ырыпты? мазм?нын толы? ашу, к?п а?параттан ?ажеттісін ала білуге ?йрету, досты??а,бірін бірі ты?дай білуге, ?жымда ж?мыс жасау?а т?рбиелеу. Мен ?з т?жірибемде осы технологияны пайдаланып ж?мыс жасаудамын. 1-сыныпты? екінші жарты жылды?ынан бастап «Бес жолды ?ле? », «Автор орынды?ы», «Венн диаграммасы», «Сезімнен шы??ан ?ле? », «Топтастыру» сия?ты баланы? жас ерекшелігіне сай стратегияларды ?тымды пайдалана алдым. Одан кейінгі сыныптарда бас?а да стратегияларды саба? ма?сатына сай орынды пайдаланып ж?рмін. ?сіресе б?л жоба о?ушыларды? шы?армашы-лы?ын дамыту?а к?п ы?пал етеді ж?не тіл, ?деби ж?не д?ниетану саба?тарына ?иынды?сыз ?олданау?а болады. Осыны ?стана отырып, мен о?ушыны? шы?армашылы?ын дамыту?а арнал?ан ж?мыстарды ж?ргіземін. Б?л ж?мыс ж?йелі бол?аны д?рыс. Алдымен, 1-сыныпта ма?ал-м?тел, жа?ылтпашты жат?а айтып, м?нін ашып, ауызша ??гіме ??рап, ертегілерді сахналап, тілін, с?здік ?орын дамыту?а ж?мыс жасалады. Содан со? т?мендегідей шы?армашылы?ты дамытатын тапсырмаларды ретпен ж?йелі ж?ргіземін. 1-сыныпта:
М?тін, ертегі, ??гімені ?з бетінше ая?тау, ?з ойын ?оса жеткізу;
Ауыстырылып берілген ?ле? жолдарын д?рыс ??рап жасау;
М?тінні? ауыстырылып берілген б?ліктерін тауып, д?рыстау;
Сурет бойынша ??гіме ??рау;
Сынып жо?арыла?ан сайын осы ж?мыстарды к?рделендіре отыра, та?ы мына ж?мыстарды ?осамын:
Дайын ?й?ас?а,?ле?ні? екінші,т?ртінші жолдарын тауып, берілген с?йлемдерді ?ле? жолдарына айналдырып ?ле? ??рау;
Тірек с?здер ар?ылы ж?не зат атауына ??гіме мен ж?мба? ??растыру;
??гімедегі, ?ле?дегі негізгі ойды аны?тап, д?лелдеп беруі;
??гімедегі кейіпкерлерге мінездеме беру, ?з к?з?арасын білдіру;
М?тінге жоспар, с?ра?тар ??ру, суреттер салу;
Кесте, сызба, с?зж?мба? ??растыру;
Эссе, ой тол?ау жазу.
Шы?армашылы? ж?мыстар т?жірибелік т?р?ыдан пайдалы, ?мірмен байланысты, о?уды? ма?сатына сай, о?ушыны? ?ызы?ушылы?ы мен белсенділігін артnыратын болуы тиіс. Бастауыш сынып о?ушылары орта?а шы?ып с?йлегенді, ?з ж?мысын к?рсеткенді ?натады. СТО стратегиялары баланы? осы ерекшелігін пайдалана отырып, саба? ма?сатына жетуге м?мкіндік береді.К?шіру, бір сарынды ж?мыстар баланы? о?у?а деген ?ызы?у-шылы?ын т?мендетеді.Сонды?тан сыни т?р?ысынан ойлауды? стратегиялары ?немі ?згертіліп жа?алы? пен ізденушілікті ?ажет ететіндіктен к?п н?тиже береді деп ойлаймын. Б?л жоба бойынша к?тілетін н?тижелер « 12 жылды? орта білім беру мазм?ны Стандартпен аны?тал?ан проблемаларды? шешімін табу,а?паратты? ??зіреттілік, коммуникативтік ??зіреттіліктерге» ?ол жеткізуге ба?ыттал?ан. [6,35 б ]. Сыни т?р?ыдан ойлай алатын бала а?паратты жеткізуді? ?р т?рлі жолдарын біледі, м?тінні? ??рылымын аны?тайды, ?з к?з?арасын д?лелдейді, т?рлі а?параттармен ж?мыс істеуде ?зін еркін сезінеді, т?рлі ресурстарды ?олдана алады. Осы технологияны пайдалана отырып, м??алімні? ?зіні? де ??зіреттілігі жо?ары болып, ?згеруі тиіс. Баланы? айт?ан пікірін «жо?, д?рыс емес» дегеннен г?рі, «ойланып к?рші, м?мкін ойы?ды ?згертерсі?, бас?аша шы?ар» деген пікір оны? к??ілін ?алдырмайды, ?ателігін бас?а о?ушылар ар?ылы т?зетіп, орта? д?рыс шешімге келу ?шін ж?мыс жасаса? к?п н?тиже берері аны?.Саба??а дайынды? барысында о?ушылар ?р т?рлі газет-журналдарды, к?мекші ??ралдар мен аны?тама кітаптарды пайдаланады, я?ни бір с?збен айт?анда о?ушыларды? ?з бетінше шы?армашылы? ізденіспен ж?мыс жасау ?абілетін арттырады. Жа?а технология ж?йесінде проблемалы?, іскерлік ойын ар?ылы о?ытуды? ма?ызы зор. О?ушылар ?р т?рлі проблемаларды талдайды, оны? шешу жолдарын іздестіреді. М?ндай саба?тар о?ушыларды? логикалы? ойлау ?абілетін дамытады, п?нге деген ?ызы?ушылы?ын арттырады, ?мірде кездесетін т?рлі ?иынды?тарды же?уге т?рбиелейді. На?ыз ?з ісіні? шебері ?ана жо?ары жетістіктерге ие бола алады. Ал білікті маман болу ?шін к?п ізденіс керек екені даусыз. Мен ?з т?жірибемде жа?а ?діс - т?сілдерді пайдалана отырып, сонымен ?атар, баланы? білімге деген ?ызы?уын арттыратын ж?йелі іс-?рекеттер ?йымдастыру?а талпынамын :
Просмотр содержимого документа
«научно-практическая работа »
ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫҢ БІЛІМ БЕРУДЕГІ ҚОЛДАНЫЛУ МҮМКІНДІКТЕРІ
Сыздыкова Орынбасар Нурмашевна
Бастауыш сынып мұғалімі, Қабден Шыңғысов атындағы № 5 жалпы білім беретін орта мектебі, Жезқазған қаласы Жанасов көшесі 15 үй
Қазіргі заманғы ғылыми - техникалық үрдістің қарқыны білім беру жүйесінің алдына үлкен мақсаттар мен жаңа міндеттер жүктеп отыр. Егеменді еліміздің өсіп келе жатқан ұрпағын ойлы да іскер, өзіне - өзі сенімді функциональдық сауаттылығы жоғары азамат етіп тәрбиелеуде мектептің алатын орны ерекше. Мектептің міндеті – жеке тұлғаны дамытып, білімге деген сенімін нығайту, оқуға қызығушылығын оятып, ынтасын арттыру. Бұл әр мұғалімнің шығармашылық ізденіспен жаңаша істеуін қажет етеді.Бүгінгі күні Қазақстанда білім берудің өзіндік ұлттық үлгісі қалыптасуда. Педагогика ғылымында баланың тұлғалық дамуына бағытталған жаңа оқыту технологияларын шығаруға ұмтылыс көбеюде. Келер ұрпаққа қоғам талабына сай тәрбие мен білім беруде мұғалімдердің инновациялық іс-әрекетінің ғылыми-педагогикалық негіздерін меңгеруі — маңызды мәселелердің бірі. Бүгінгі мақсат — әрбір оқушыларға түбегейлі білім мен мәдениеттің негіздерін беру және олардың жан-жақты дамуына қолайлы жағдай жасау. Инновациялық үрдістің негізі - жаңалықтарды қалыптастыру, қолдану, жүзеге асыратын біртұтас күрделі іс-әрекет. Инновациялық технологиялар білім деңгейінің көтерілуіне жағдай туғызады. Қазіргі білім беру үрдісінде оқытудың озық технологияларын меңгермейінше сауатты, жан-жақты маман болу және жақсы нәтижелерге жету мүмкін емес. Жаңа технологияны меңгеру мұғалімнің жан-жақты интеллектуалдық, кәсіптік, адамгершілік, рухани, азаматтық және басқа да көптеген адами келбетінің қалыптасуына игі әсерін тигізеді, өзін-өзі дамытып, оқу-тәрбие үрдісін тиімді ұйымдастыруына көмектеседі. Жаңа педагогикалық технологиялар оқушының шығармашылық қабілеттерін арттыруға өз үлесін қосады. Жаңа технологияны қолдану оқып үйрену, меңгеру, өмірге ендіру, дамыту кезеңдері арқылы іске асады. Инновациялық технологиялардың педагогикалық негізгі қағидалары: -балаға ізгілік тұрғысынан қарау; оқыту мен тәрбиенің бірлігі; баланың өз бетімен әрекеттену әдістерін меңгерту; баланың танымдылық және шығармашылық икемділігін дамыту; әр оқушыны оның қабілеті мен мүмкіндік деңгейіне орай оқыту; барлық оқушылардың дамуы үшін жүйелі жұмыс істеу; оқу үрдісін оқушының сезінуі. Білім берудегі жаңалық пен қоғамдағы жаңалық бір ғана мақсатты көздейді, олар даму мен өркендеудің қабілетін арттыруы қажет. Оқушылармен жұмыс істеудің жаңа үлгілері мен тәсілдерін енгізу және қабылдау біздің мектептердің үздіксіз мұқтаждықтарынан туындайды. Сондықтан біз білім беруді демократияландыру мен ізгілендіруді үздіксіз жүріп, дамып отыратын қоғамдық үрдіс ретінде түсінеміз . Білім беру жүйесінде инновацияны енгізу, қабылдау мен жетілдірудегі тоқтаусыз үрдіс ретінде, күнделікті білім беру қызметінің бөлігі ретінде қарауды талап етеді. "Қазақстан Республикасының білім беру дамыту туралы тұжырымдама-сының" басты мәнділігі - ол үздіксіз білім жүйесінің негізгі иедеялары мен қағидаларын XXI ғасыр талаптарына сәйкестендірудің және оны әлемдік білім кеңістігінің даму заңдылықтарына ұштастырудың жолдарын көрсетуге арналып отыр. Тұжырымдаманың басты ерекшелігі мен артықшылығы білім берудің ұлттық жүйесін қайта құрудың принципті жаңа идеяларын ұсынуында болып отыр. Бүгінгі қоғамда мектеп қабырғасында оқып білім алып жатқан жас ұрпақ алдында "Қазақстан - 2030" бағдарламасында көрсетілген "Барлық қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі мен әл-ауқатының артуы" сияқты ұзақ мерзімдік асыру стратегиясын үшінші мыңжылдықта жүзеге асыру міндеті тұр. Демек, бұл қоғамдық саладағы өзгерістерді сай жоғары талаптар қоя отырып, экономикалық бәсекелестік жағдайында сапалы мамандар даярлау қажеттігін алға тартады. Ал, биылғы 2014 жылғы елбасының Жолдауында білімге артар жүк зор екенін тағы да көруге болады.Жолдауда :«2020 жылға қарай Қазақстандағы орта білім жүйесінде жалпы білім беретін мектептерді Назарбаев зияткерлік мектептеріндегі оқыту деңгейіне жеткізу керек. Мектеп түлектері қазақ, орыс және ағылшын тілдерін білуге тиіс. Оларды оқыту нәтижесі оқушылардың сындарлы ойлау, өзіндік ізденіс пен ақпаратты терең талдау машығын игеру болуға тиіс.» - делінген. .[2] Ендеше болашақтағы берер білім ғылым мен техниканың дамуына сай және жан-жақты болмаса, «Мәңгілік ел» құру қиялға айналуы тіптен мүмкін. Бұдан мектепке артылған сенім мен міндеттің зор екенін мұғалімдер қауымы жақсы түсінеді. Білім беру саласындағы қазіргі оңды өзгерістер әрбір мұғалімнен өз ісіне мұқияттылықты талап етеді. Білім берудің мақсаты, оның ұйымдастырушылық құрылымы, технологиялық жағынан жабдықталуы, оқыту әдістемесі мүлде басқаша. Бұған дейін білім беру үрдісінің негізгі бөліктері: Мақсат — мазмұн — форма — әдіс — оқыту көрнекілігі болса, бүгінде жаңа технология бойынша оқып үйрену — меңгеру — өмірге ендіру — дамыту болып өзгерген. Оқыту үрдісі кезінде сабақтағы басты тұлға білім беретін мұғалім емес, осы білімді қызыға қабылдауға дайын оқушының болуы. Инновациялық оқыту білімді тереңдетумен қатар оқушының оқу әрекетіне жетелеп, олардың оқуға деген ынтасын оятады. Мұғалімдер әдістемелік ізденістерді басшылыққа ала отырып, өзінің білім мен шеберлігін дамытып, жүзеге асырып отыруы керек. Сондықтан алдымен инновациялық технологияларды оқып үйрену қажеттілігі туындаған болатын .Қазір оқытудың жаңа технологияларының бірнеше түрі бар. Олар теориялық жағынан қалыптасқан және де практикаға енгізілуде. Әрбір жаңа технологияны меңгерген соң оны өзінің іс-тәжірибесіне енгізіп, жеткен жетістіктері мен қиыншылықтары туралы өз ойын ортаға салып, тиімді пайдалана алса, білім сапасы артып, алға қойған міндеттерге жете алады.Мен өзімнің тәжірибемде қолданып жүрген технологиялардың артықшылықтары жайлы тоқталып отырмын. Ұлы шығыс ойшылы Әбу-Насыр әл- Фараби: « Адам әуелі балаға тәрбие, сосын білім беру керек. Егер бұл міндет тәрбиесіз адамның қолына түссе, онда зұлымдықтың, апаттың болғаны деп түсіну керек»,- дейді.[5,204б]. Сондықтан жас буынға сапалы білім, саналы тәрбие берудегі ізетті де ізгі, білімді мұғалім жаңаны игерсе, маңызды мәселелерді оңай шешеді. Бастауыш мектептерде оқу үдерісіне енгізіліп, көп таралып келе жатқан жаңа технологиялардың бірі- «Оқу мен Жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту ». Бұл жобаның мақсаты- оқушылардың кез-келген мазмұнды түсінуге сын көзбен қарап, бірнеше пікірден бір дұрыс пікір шығарып, дұрыс шешім қабылдауға үйрету. Сын тұрғысынан ойлау- бір-бірін сынау, қателіктерін іздеу емес, бірін бірі толықтыру .Сын тұрғысынан ойлау жобасында 60-тан аса стратегиялар бар. Бұларды орынды және өз мәнін жоғалтпайтындай етіп пайдалану әр ұстаздың шеберлігіне байланысты. Басты мақсат- өтілетін тақырыптың мазмұнын толық ашу, көп ақпараттан қажеттісін ала білуге үйрету, достыққа,бірін бірі тыңдай білуге, ұжымда жұмыс жасауға тәрбиелеу. Мен өз тәжірибемде осы технологияны пайдаланып жұмыс жасаудамын.. 1-сыныптың екінші жарты жылдығынан бастап «Бес жолды өлең », «Автор орындығы», «Венн диаграммасы», «Сезімнен шыққан өлең » , «Топтастыру» сияқты баланың жас ерекшелігіне сай стратегияларды ұтымды пайдалана алдым. Одан кейінгі сыныптарда басқа да стратегияларды сабақ мақсатына сай орынды пайдаланып жүрмін. Әсіресе бұл жоба оқушылардың шығармашы-лығын дамытуға көп ықпал етеді және тіл, әдеби және дүниетану сабақтарына қиындықсыз қолданауға болады. Осыны ұстана отырып, мен оқушының шығармашылығын дамытуға арналған жұмыстарды жүргіземін. Бұл жұмыс жүйелі болғаны дұрыс. Алдымен, 1-сыныпта мақал-мәтел, жаңылтпашты жатқа айтып, мәнін ашып, ауызша әңгіме құрап , ертегілерді сахналап, тілін, сөздік қорын дамытуға жұмыс жасалады. Содан соң төмендегідей шығармашылықты дамытатын тапсырмаларды ретпен жүйелі жүргіземін. 1-сыныпта:
Мәтін, ертегі, әңгімені өз бетінше аяқтау, өз ойын қоса жеткізу;
Өлеңдегі сұрақ орнына сөз қойып өлең құрастыру; өлеңнің әр жолының соңғы сөзін қойып аяқтау:
Ауыстырылып берілген өлең жолдарын дұрыс құрап жасау;
Мәтіннің ауыстырылып берілген бөліктерін тауып, дұрыстау;
Сурет бойынша әңгіме құрау;
Сынып жоғарылаған сайын осы жұмыстарды күрделендіре отыра, тағы мына жұмыстарды қосамын:
Дайын ұйқасқа ,өлеңнің екінші,төртінші жолдарын тауып, берілген сөйлемдерді өлең жолдарына айналдырып өлең құрау;
Тірек сөздер арқылы және зат атауына әңгіме мен жұмбақ құрастыру;
Әңгімедегі, өлеңдегі негізгі ойды анықтап, дәлелдеп беруі;
Әңгімедегі кейіпкерлерге мінездеме беру, өз көзқарасын білдіру;
Мәтінге жоспар , сұрақтар құру, суреттер салу;
Кесте , сызба , сөзжұмбақ құрастыру;
Эссе, ой толғау жазу.
Шығармашылық жұмыстар тәжірибелік тұрғыдан пайдалы, өмірмен байланысты, оқудың мақсатына сай, оқушының қызығушылығы мен белсенділігін артnыратын болуы тиіс. Бастауыш сынып оқушылары ортаға шығып сөйлегенді, өз жұмысын көрсеткенді ұнатады. СТО стратегиялары баланың осы ерекшелігін пайдалана отырып, сабақ мақсатына жетуге мүмкіндік береді.Көшіру, бір сарынды жұмыстар баланың оқуға деген қызығу-шылығын төмендетеді.Сондықтан сыни тұрғысынан ойлаудың стратегиялары үнемі өзгертіліп жаңалық пен ізденушілікті қажет ететіндіктен көп нәтиже береді деп ойлаймын. Бұл жоба бойынша күтілетін нәтижелер « 12 жылдық орта білім беру мазмұны Стандартпен анықталған проблемалардың шешімін табу,ақпараттық құзіреттілік, коммуникативтік құзіреттіліктерге» қол жеткізуге бағытталған. [6,35 б ]. Сыни тұрғыдан ойлай алатын бала ақпаратты жеткізудің әр түрлі жолдарын біледі, мәтіннің құрылымын анықтайды, өз көзқарасын дәлелдейді, түрлі ақпараттармен жұмыс істеуде өзін еркін сезінеді, түрлі ресурстарды қолдана алады. Осы технологияны пайдалана отырып, мұғалімнің өзінің де құзіреттілігі жоғары болып, өзгеруі тиіс. Баланың айтқан пікірін «жоқ, дұрыс емес» дегеннен гөрі, «ойланып көрші, мүмкін ойыңды өзгертерсің, басқаша шығар» деген пікір оның көңілін қалдырмайды, қателігін басқа оқушылар арқылы түзетіп, ортақ дұрыс шешімге келу үшін жұмыс жасасаң көп нәтиже берері анық.Сабаққа дайындық барысында оқушылар әр түрлі газет-журналдарды, көмекші құралдар мен анықтама кітаптарды пайдаланады, яғни бір сөзбен айтқанда оқушылардың өз бетінше шығармашылық ізденіспен жұмыс жасау қабілетін арттырады. Жаңа технология жүйесінде проблемалық, іскерлік ойын арқылы оқытудың маңызы зор. Оқушылар әр түрлі проблемаларды талдайды, оның шешу жолдарын іздестіреді. Мұндай сабақтар оқушылардың логикалық ойлау қабілетін дамытады, пәнге деген қызығушылығын арттырады, өмірде кездесетін түрлі қиындықтарды жеңуге тәрбиелейді. Нағыз өз ісінің шебері ғана жоғары жетістіктерге ие бола алады. Ал білікті маман болу үшін көп ізденіс керек екені даусыз. Мен өз тәжірибемде жаңа әдіс - тәсілдерді пайдалана отырып, сонымен қатар , баланың білімге деген қызығуын арттыратын жүйелі іс-әрекеттер ұйымдастыруға талпынамын :
Шығармашылықпен жұмыс істеуге арналған тапсырмалар.
Әр түрлі анықтамалықтармен жұмыс істеуге дағдыландыру.
Қосымша әдебиеттерді оқуға баулу.
Жарыстар, сайыстар, әр түрлі танымдық ойындар ұйымдастыру.
Айшықты, өмірден, практикадан алынған дәйектерді сабақта қолдану.
Оқушы өз бетімен қажет білімді ұғынуға бағытталған тапсырмалар
Осы жаңа әдістерді сабақта қолдана отырып оқушының ойлау тәсілдерін бақылауға болады. Берілген материалдан оқушы ең маңыздысын, ең бастысын бөліп алады, басқа нәрселермен салыстырады, оны жүйелеп, қорытындылайды, нақтылайды, анықтайды және ұғымға түсінік береді, оны дәлелдейді немесе жоққа шығарады, модельдейді. Жаңағы тәсілдерді қолданғанын оқушының сөзінен, тұжырымынан байқауға болады. Жаңа технологияны қолдану оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттырып қана қоймай, үлкен ізденіс пен шығармашылыққа жетелеуге де болады. Нәтижесінде оқушы:
Оқу үрдісіне, білім алуға деген қызығушылығы артады;
Оқушы өзін еркін ұстай алады және топта жұмыс жасайды;
Функциональдық сауаттылығы қалыптасады , алған білімдерін өз іс-әрекетінде қолдана отырып, білімін шыңдайды;
Оқушы өз көзқарасын дәлелдеуге үйреніп талдайды , тіл байлығы артады.
Өздігінен ізденімпаздық қабілеті артады; көп алдына еркін сөйлеуге үйренеді.
Шығармашылық әрекетін жоғары деңгейге көтеруге әсер етеді.
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстан-
2030 » бағдарламасы
2. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың халыққа
жолдауы 2014 жыл.
3. Қазақстан Республикасының « Білім туралы» Заңы 2007 жыл
4. Білім берудегі менеджмент №2 , 2010ж.
5. Білім берудегі менеджмент №3, 2010 ж. 6. «Дауыс пен көрініс » журналы № 4 (36) 2008ж., №4 (32) 2009ж.
