Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей
Тулепова Жадра Ускенбаевна
Тараз ?аласы
?.Жолдасбеков атында?ы №50 орта мектебіні?
бастауыш сынып м??алімі
?аза? ханды?ыны? 550 жылды? тойы!
«?аза?» деген атаумен тарих?а шы??ан ?аза? хал?ыны? ??рыл?ан кезінде шы??ан атау?а байланысты 465 жылды алып отыр. Шынды?ында ?аза? мемлекеті деген ??ым бар, ж?не ?аза? мемлекеттігі деген ??ым бар. ?аза? мемлекеті атайтын жері біріншіден, оны? т?тас териториясы болуы керек. Сол територияда белгілі бір халы? т?руы керек. Осы т?р?ыдан алса? ?аза? территориясы тек ?ана 465 жылдарда?ы аума?ты мекендеген халы?ты? ар?ы тарихын алатын болса? са?тарды?, ??ндарды? заманынан бастап одан кейін XI ?асырда?ы т?рік ?а?анатынан баста?ан аума?тарды? барлы?ы ?аза?ты? жері. Сол этностарды? ішінен «?аза?» деген атаумен белгілі болды. Тарихы бір, м?дениеті бір, арманы мен тілі бір териториясы бір жерді мекендеген ?аза?ты? ар?ы ата бабасы деп ?арайтын болса?, онда бізде берісінен ?ара?анда VI ?асырдан бастау керек. Кешегі батыс т?рік ?а?анатыны? териториясы б?л ?аза? мемлекетіні? ал?аш?ы ?алыптасу кезе?і. Б?гінгі жас ?рпа? ?шін, ?сіресе т?уелсіздікпен ?атар ту?ан жас ?рендер ?шін немесе сонау 85 жыл?ы ту?ан жас ?рпа? ?шін керек. ?йткені оны? алдында?ы ?рпа? ?аза? мемлекетіні? бол?анды?ын біледі. Батырлар жырын о?ып ?скен ?рпа?ты? санасында ?аза? мемлекетіні? бол?анды?ы туралы ма??лмат бар. Ал 80-ші жылды? ортасында ту?ан ?рпа?та м?ндай ма??лмат жо?. Бізді? мемлекеттігімізді? тарихын тере?нен білу ?шін «?аза?» деген атауды? пайда бол?ан кезінен бастап, тойла?анымызды? ?зі не ?шін керек? Бізді? елдігімізді к?рсету ?шін, жерімізді ?ор?айтын ?рпа?ты т?рбиелеу ?шін, д?ниеж?зілік ?ркениеттен алатын бізді? орнымызды к?рсету керек. Д?ниеж?зілік аренада «?аза?» деген халы?ты? субьектілік таныл?анды?ын білдіру керек. Т?л?алар ар?ылы тарихты таныту керек. Тарихты? ?оз?аушы к?ші халы? бол?анмен, тарихты? д??гелегін ал?а жылжытатын тарихи т?л?аларды? пендешілігін емес, жасампазды?ын, бас?арушылы?ын зерттей отырып б?гінгі ?рпа??а т?сіндіру керек. Сонды?тан да ?аза? ханды?ы деген с?зді ?аза? мемлекеті м??гілік ел. ?аза? хал?ыны? 550 жылды?ы дегеніміз ?аза? мемлекетіні? ??рылуыны? жа?а классикалы? д?уірі. О?ан дейін, ?алыптасу, есею, даму, г?лдену кезе?і болды. Т?уелсіз ?аза?стан деген мемлекет сол классикалы? д?уірден кейінгі ??лдырап, мы? ?ліп, мы? тірілген мемлекетті ?айтадан жа?а сатыда, жа?а сапада, жа?а д?уірде ?алпына келтірді.
?аза? хал?ыны? тарихы со?па?ты, со?ты?палы бол?анын білеміз. ?аза? хал?ын мы? ?ліп, мы? тірілген деп жатады. ?аза? ханды?ыны? 550 жыл толуын атап ?ту туралы Елбасыны? ?сынысы Т?уелсіз ?аза?стан тарихында?ы, рухани ке?істігіндегі ?лкен бір елеулі д?ние деп ба?алау?а болады. ?аза? хал?ыны? тарихы бар, ?аза? мемлекетіні? тарихы бар ?ой. Осыдан 550 жыл б?рын ?аза? ханды?ы ??рылып, оны Керей Ж?нібек хандарыны? бастауымен ??рыл?анды?ын тарихтан, ?дебиеттен а?ыз ??гімелерден білеміз. ?аза? хал?ыны? та?дырлы тарихы 550 жылды?пен шектелмейтіні ж?не белгілі. Жеке ханды? болып ??рылып, Орта Азияда т?ркі халы?тарыны? ортасында жеке ?зіні? еншісін алып, ?аза? ханды?ыны? ??рылуы ол да ?лкен тарихи о?и?а. ?азіргі кезде б?кіл БА? болсын ?о?амды? пікірлерді? арасында естіліп жатады. ?аза? хал?ыны? ?зіні? мемлекеті болма?ан, шекарасы, Астанасы болма?ан деген секілді с?здерге на?ыз тарихи жауап деп ойлаймын. ?йткені, осыншама ?лан?айыр аспанны? асты жерді? ?стін мекендеген адамзат тарихында «?аза?ия» елі «?аза?ия» мемлекеті жер к?лемі жа?ынан 9-шы орында т?руыны? ?зі к?п сырды а??артса керек. К?п д?иеге бармай-а? ?аза? хал?ыны? ежелден жауынгер, батыр, дана, бол?анды?ын тану?а болады. ?аза? мемлекетіні? 550 жылды?ында е? бірінші атап айтатын ?асым ж?не Ж?нібектер баста?ан ?лы м?ратты ?зіні? діттеген ма?сатына жеткізген ол – Абылай хан. Б?гінде т?уелсіздікке азатты??а жеткізген алаш хал?ына Алланы? мейрімі т?скен к?н деп ба?алаймын. Кешегі Абылай оны? ісін жал?астыр?ан Кенерасы Наурызбайларды? да е?бегін, ерлігін елі мен жері ?шін осы ?аза? сахарасында жоры??ан ?аза? ханды?ын са?тап ?алу жолында?ы е?бектерін айтпай кетуге болмайды. Сол м?рат ара?а ?асыр салмай-а? т?уелсіздікпен жал?асты.
Кешегі алаш зиялыларыны? к?зін к?рген бізді? зиялы ?айым оларды ?мыт?ан жо?. Б?гінгі т?уелсіз ?аза?станны? баянды ба?ытты болаша?ы алаш зиялыларыны? асыл арманыны? ?міт ?уатымен жанданып жасампаз болып келе жатыр деп айту?а болады. ?рине, ?ткенге еш?ашанда топыра? шашу?а болмайды. Барлы?ы да т?уелсіз алаш еліні? аспанында ая? астынан бола ?алды деу д?рыс емес, оларды? барлы?ы да ?асырлар ?ойнауында жат?ан кешегі ата-бабаларымызды? асыл м?раты а?сары осыны? барлы?ы ?збей саба?тасып отырып, б?гінгі т?уелсіз елді? санасына, жас ?рпа?ты? ж?регіне сі?іп дары?ан ?асиет деп ойлаймын. Сонды?тан да ?аза? мемлекетіні? 550 жылды?ын ресми т?рде атап ?ту бізді? іргемізді? беки т?суіне ба?ытты, баянды ынтыма?ымызды? одан ?рі ?ркендай т?суіне ?лкен себепкер болады. Шын м?нінде б?гінгі ?рпа? ?зіні? ?андай елде, ?андай жерде туып ?скендігін, ?з ата-бабалары ?андай д?режеде бол?анды?ын т?йсініп ?суі шарт. ?аза? ханды?ыны? 550 жылды?ын Елбасымыз Н.?.Назарбаев т?уелсіздікті? кемел ша?ында айт?ан жас ?рпа?ты? санасына сі?іруге ба?ытта?ан келелі ?сынысы деп ?абылдаймын.
Біреулерге 550 жылды? той аз болып к?рінуі м?мкін. Ал шын м?нінде б?л ?лкен ?лы тарих. Ресейді? де мемлекеттік тарихы 100 жылдан кейін басталады. Романовтарды? билікке келуі. Ресейді? бірт?тас мемлекет болуы. О?ан дейін олар князды? болды. Ал ?аза? олардан б?рын пайда болды. ?рине, ?аза? ханды?ыны? алдында біздерде бірнеше мемлекет болды. ?лы к?кт?ріктер империясыны? бол?аны, ??ндар мен ?арлы?тар д?уірі, о?ы, ?ыпша? д?уірі м?ны? бірі мемлекет болып естептеледі. Б?л мемлекеттерді? ?з орны болды. Сол ?лы бабаларымызды? орнат?ан мемлекеттері жер бетінде сайрап жатыр. ?рине, ?аза? ханды?ы со?ты?палы, со?палы жол кешті. ??ла?ан кезі мен боданды??а т?скен кезі болды. Біра?, міне Т??ірді? к?зі т?су болып біз т?уелсіздік алды?. Сол т?уелсіздік бізді ?лы ма?саттар мен армандар?а жетелеп отыр. ?аза? ханды?ыны? 550 жылды?ын тойлаймыз деген дуалы с?зі б?кіл халы?ты? ж?регінде ?лкен ?міт ?ялатты.
* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт