Son - so'z turkumi.

Bir soatlik dars ishlanma

• I. Tashkiliy qism : Salomlashish,o’quvchilar davomati, sinf xonaning darsga tayyorligi. 2-3 daqiqa
• II. Darsning borishi: -
• Sana. 02.02.2020 yil
• Mavzu : Son - soz turkumi.

• III. Darsning maqsadi :
• Talimiy maqsad : O’quvchilar ongida son so’z turkumi bo’yicha bilim va malakalar hosil qilish
• Tarbiyaviy maqsad : O’quvchilarni vatanga va fanga mehr-muhabbat qo’yish ruhida tarbiyalash
• Rivojlantiruvhi maqsad : Barcha o’quvchilarning olgan bilimini shakllantirish va samarali foydalana olish
• IV.Dars jihozi: Darslik, narsa va predmetlarning tasvirlari, mavzu yuzasida turli xil rasmlar, slaydlar, elektron doska
• Dars shakli: savol-javob tarzida

• VI. Dars bayoni: 15 daqiqa;

• Narsaning son sanog’i

va tartibini bildirib, qancha?, necha?, nechanchi? So’roqlariga javob bo’ladigan so’zlar son deyiladi. Sonlar ikki guruhga:

• Miqdor sonlar va
• Tartib sonlarga bo’linadi.

Miqdor sonlarning o’zi ham sanoq, dona, chama, taqsim, jamlovchi, kasr sonlarga bo’linadi. …

• V. Darsni mustahkamlash : 20 daqiqa.

• Dars jarayonida o’quvchilar dastlab “Boshqotirma” yordamida bilimlarini mustahkamlaydi. So’ng uch guruhga bo’linadi, shundan so’ng ularga turli xil sonlar taqdim etiladi. Guruhlar o’z sonlarini terib ularni ajratishadi va nomlaydi, har bir sonni nomlab ularga mavzu qo’yib MYBT4 moduli asosida matn yaratadi.

• VI. O’quvchilarni baholash: 3 daq.
• VII. Uyga vazifa berish: 2 daqiqa
• Guruhlarga turli fanlar bo’lib berilib, ularda son so’z turkumlari ishtirok etgan matn topish va shunga o’xshash tarzda o’zlari ham MYBT4 moduli asosida matn yaratish

• Son so’z turkumi haqida.

• Sonlarning ma’no guruhlari.
• Hisob so’zlar haqida.
• Tartib sonlar.

• Narsaning son – sanog’ini va tartibini bildirib, qancha?, necha?, nechanchi? So’roqlariga javob bo’ladigan so’zlar son deyiladi.

Qulupnaylarning mevasi naviga qarab uchtadan – saksontagacha ham bo’lishi mumkin.

Sonlar narsalar, belgi xususiyatlar, harakat holatlarining miqdori yoki tartibini bildiradi. Sunga ko’ra sonlar dastlab ikki guruhga bo’linadi:

• Miqdor sonlar
• Tartib sonlar

Ularning yana ichki tuzilishlarini quyida ko’ramiz:

Ch ама

sоn

Таqsiм

sоn

Каsr

sоn

- nchi (unli tovushdan so‘ng)

- inchi (undosh tovushdan so‘ng)

- ТАCHA

O‘N ТАCHА ,

YUZ ТАCHА

- ТА DAN

BESH TADAN

YUZ TADAN ,

Besh inchi

Yigirma nchi

M: Uchinchi qavatdagi yigirma to`rtinchi xonaga kiring

O’ttizinchi. Uchinchi. Ikkinchi. Oltinci…v.h .

-BESH DAN UCH

-IKKI DAN BIR

JAMLOVCHI SОN

DОNА SОN

- ТА , nafar

BESHТА

YUZТА

- ОV-АLА-LАB

B Е SH О V, YUZLAB,

B Е SH А L А , MINGLAB ,

M. BIZNING UCHTA QIZIMIZ BESHINCHI QAVATDA TURADI.

Son sanoqni bildiruvchi sonlar sanoq sonlar deyiladi.

Yetti o’lchab bir kes.

Narsaning miqdorini donalab ifodalaydigan sonlar dona son deyiladi. Ular –ta qo’shimchasi yordamida yasaladi. Dona so’zi ham ishlatiladi.

nafar

tup

shaxslarga

O’simliklarga

hayvonlarga

bosh

litr

suyuqlikka

Og’irlikka

gramm

Chama sonlar -narsaning miqdorini chamalab, taxminlab ko’rsatadi.

Jamlovchi sonlar – narsaning miqdorini jamlab ko’rsatadi.

-lab,

-larcha

-tacha

• ov,

-ala

-ovlon

• Ichkaridan yoshi yetmishlardan oshgan nuroniy bir chol chiqib keldi.
• Ikkovining orasida hech qanday sir yotmaydi.

• Narsalarning miqdorini taqsimlab ko’rsatadigan sonlar taqsim sonlar detiladi. Ular –tadan qo’shimchasi yordamida yasaladi.
• Butun miqdorning qismini ifodalovchi sonlar kasr son deyiladi. Butun miqdorni ifodalovchi qism ko’pincha chiqish kelishigida keladi.

• Laylak har yili uchtadan bola ochar ekan.
• Ularning to’rtdan uch qismi o’z ahamiyatini yo’qotdi.

Hisob so’zlar.

Sanoq son bilan sanaladigan narsalarni ifodalovchi so’z o’rtasida qollanib, bu narsaning o’lchovini bildiradigan so’zlar hisob so’zlari sanaladi.

Umri xola bir qo’li bilan uniqqan chit ko’ylagining etagini mahkam changallab olgan, etak ichida ikki hovuch pishgan – pishmagan aralash qulupnaylar ko’rinib turar edi.

Tartib sonlar.

Narsalarning ketma – ketlik tartibini bildiradigan sonlar tartib sonlar deyiladi. U – (i)nchi qo’shimchasi yordamida yasaladi.

Tartib sonlar arab raqami bilan yozilganda –(i)nchi qo’shimchasi o’rnida arab raqamidan so’ng chiziqcha yoziladi: 3- kurs, 1- sentyabr.

Shoikrom har kuni uni maktabdan olib kelar, ikkinchi smenada dars tugaguncha poylab turar edi.

Boshqotirma

1

2

4

3

6

5

Boshqotirma savollari:

• Uchinchi o’nlik
• Birinchi o’nlik
• To’rtinchi onlik
• To’qqizinchi o’nlik
• O’nlikning ikkinchi soni
• Yuzlik son

Aytilganlar asosida nutqiy gapning asosiy belgilari sifatida quyidagilarni ko’rsatish mumkin:

• Gap nisbiy tugal fikr anglatadi.
• Gap grammatik shakllangan bo’ladi.
• Tugal fikr va sintaktik shaklga muvofiq tugallangan ohangga ega bo’ladi.
• Axborot beruvchi eng kichik birlik sanaladi.