Shaxs va narsalarning harakatini bildirgan so'zlar

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI XALQ TA`LIMI VAZIRLIGI

UCHQO`RG`ON TUMANI

33 - UMUMIY O`RTA TA'LIM MAKTABI BOSHLANGICH SINF

O`QITUVCHISI

SULTONOVA ODINANING

ONATILI FANIDAN

1 SOATLIK

2-sinf uchun ona-tili fanidan yozilgan bir soatlik dars ishlanmasi

Mavzu: Shaxs va narsalarning harakatini bildirgan so`zlar.

Soatlar soni: 1 soat

Mavzuning qisqacha mazmuni: o`tilgan mavzuni mustahkamlagan holda yangi mavzu shaxs va narsaning harakatini bildirgan so`zlar haqida bilim berish.

O`quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi:

Darsning metod: Savol-javob, yangi tehnologik usullar

Darsning shakli: Jamoa, guruh va har bir o`quvchi bilan ishlash, qiziqarli o`yinlar.

Darsning jihozi: Darslik, mavzu asosida ko`rgazmali materiallar.

Nazorat shakli: Og`zaki nazorat, savol-javob , o`z-o`zini nazorat qilish, kuzatish.

Baholash usuli: O`quvchilar 5 ballik reyting tizimida baholanadi.

Darsning maqsadlari:

Ta’limiy maqsadi :

a) o`tilgan mavzu yuzasidan egallagan bilimlarini qiziqarli savol-javob, test savollari orqali mustahkamlash;

b) shaxs va narsaning harakatini bildirgan so`zlar haqida bilim berish.

Tarbiyaviy maqsadi:

a) ona tili fanini borliqdagi voqea, hodisa, narsalar bilan bog`lay olishga va shu narsalardan javob topishga o`rgatish;

b) o`tilgan, yangi mavzularni ahillik, birodarlik, hamjihatlik, hozirjavoblik bilan bajarish fazilatlarini tarbiyalash.

Rivojlantiruvchi maqsadi : Topshiriqlarni bajarish orqali mustaqil va mantiqiy fikrlash qobiliyatlarini shakllantirish.

Kasbga yo`naltirish: O`quvchilarni yoshlikdan kasb tanlashga undash. Bu hayot qpnuni ekanini ongiga singdirish.

Kuzatilayotgan natija:

O`quvchilar dars yakunida mustaqil ravishda ongli ravishda shaxs va narsaning harakatini bildirgan so`zlarni topa bilish va aytishni, savollarga javob berish orqali bilimga ega bo`ladilar.

Darsning shiori:

Maqsadimiz bittadir

Diqqat bilan quloq solish

Ustoz so`zin anglab olib

Kamolotga yetib borish

Darsning oltin qoidasi:

Ona tilim jon tilim

Bobolardan meros tilim

Shunday tildan tonar bo`lsam

Qiyma-qiyma bo`sin tilim

Dars jarayoni va texnologiyasi:

Ishning nomi	Bajariladigan ish mazmuni	Metod	Vaqt
1-bosqich. Tashkiliy qism	Darslikni tashkil etish. O`quvchilar davomatini aniqlash. Sinfning darsga tayyorligini tekshiriladi.	Suhbat	2-minut
2-bosqich. Ehtiyojlarni (refleksiya) aniqlash	O`quvchilarning ehtiyojlari aniqlanib, mavzuga oid savol-javob olib boriladi.	Savol-javob, mustaqil ish	2-minut
3-bosqich. O`tilgan mavzuni mustahkamlash	O`tilgan mavzuni mustahkamlash.	Test	6-minut
4-bosqich. Yangi mavzu bayoni	Yangi mavzu bayoni. Shaxs va narsaning harakatini bildirgan so`zlar haqida tushuncha berib tanishtirish.	Suhbat, savol-javob	8-minut
4-bosqich. Yangi mavzu bayoni	188-mashqni bajarish. 189-mashqni bajarish. 190-mashqni bajarish.	Muammoli izlanish, ko`chirib yozish. Muammoli izlanish.	18-minut
5-bosqich Yangi mavzuni mustahkamlash	Bo`sh kataklarni (doiralarni) to`ldir. So`z o`yini	Muammoli izlanish.	6-minut
	1.O`quvchilarning darsda ishtiroki hisobga olinib, reyting bali e’lon qilinadi. 2. Dars yakunlanadi.	Muammoli izlanish.	1-minut 1-minut
7-bosqich. Uyga vazifa.	191-mashq.	Og`zaki tushuntirish.	1-minut

Darsning borishi:

1.Tashkiliy qisim:

• Darsni tashkil etish

• O`quvchilar bilan salomlashish.

• Davomadni aniqlash.

• Sinfning darsga tayyorgarligini tekshirish.

2-bosqich. Ehtiyojlarni aniqlash.

1. Ko`rgazmali qurollarni magnit doskaga yozish.

2. O`quvchilarni guruhlarga bo`lish.

3. Har bir guruhga test savollarini tarqatish.

4. Darsni tabiat tashqi olam atrof bilan bog`lash.

Mana aziz o`quvchilar dars uchun kerakli bo`lgan ehtiyojlardan kelib chiqib sharoitlarni yaratdik.

3-bosqich. O`tilgan mavzuni mustahkamlash:

O`tilgan mavzuni mustahkamlash maqsadida ikki guruhga “Donalar” va “Bilimdonlar” guruhiga test savollarni tarqataman va ularni baholashda o`z- o`zni baholash usulidan foydalanaman

1.Kishilarni nima deb ataymiz ?

A)Shaxs B)Narsa D) Hech narsa

2.Shaxs (kishilar)ga qanday so`roq beramiz ?

A)Nima ? B)Kim ? D)Qayerda ?

3.Narsalarga qanday so`roq beriladi ?

A)Kim ? B) Nima ? D)Kim ? Nima ?

4.Kishilarning ismi familiyasi va hayvonlarga qo`yilgan nom qanday harf bilan yoziladi ?

A)Bosh harf bilan B) Kichik harf bilan D)Ikkalasi ham to`g`ri

5.Shaharlarga qo`yilgan nom qanday harf bilan yoziladi ?

A) Bosh harf bilan B) Kichik harf bilan D) Ikkalasi ham to`g`ri

4-bosqich Yangi mavzu bayoni.

Mana o`quvchilar o`tilgan mavzuni mustahkamlash orqali shahs va narsa haqidagi tushunchaga yana bir bor ongli ravishda ega bo`ldik. Shundan kelib chiqqan holda yangi mavzuni bemalol o`tsak ham bo`ladi.

Biz bilamizki so`z shaxs va narsaning nomini, belgisini, harakatini, sanog`ini bildiradi deb o`tganmiz. Masalan daraxt so`zida buni birgalikda tadbiq qilamiz. Nomi-nima? – Daraxt

• Belgisi-qanday?

• Katta

• Harakati nima qiladi?

• O`sadi.

• Soni nechta?

• Bitta.

To`g`ri javob berdingiz bolajonlar.

Bugun biz shular ichidan harakatni o`rganamiz. Har bir shaxs yoki narsa bajarayotgan ishiga, holatiga qarab biror harakatni o`zida ifoda etadi.

- O`quvchilar nima qiladi?

- yozadi, chizadi, o`qiydi.

- eshik nima qildi?

- ochildi.

Quyidagi rasmga qarab avval narsalarni bildiruvchi so`zlarni topamiz.

Bolalar aytadi. Daraxt, quyosh, suv, o`tlar.

To`g`ri aytdingiz. Ana endi biz shu so`zlarni harakatni bildiruvchi so`zlar bilan birgalikda aytamiz.

- Daraxt nima qiladi?

- Daraxt o`sadi.

- Quyosh nima qiladi?

- Quyosh chiqadi.

- Suv nima qiladi?

- Suv oqadi.

- O`tlar nima qiladi?

- O`tlar o`sadi.

To`g`ri aytdingiz bolajonlar.

Endi 2-rasmda narsalarning nomlarini aytgan holda harakatlantiramiz. Rasmlarni ko`rsatgan holda. Ulardan javob olamiz.

Bolalar aytadi.

Baliq suzadi. Kapalak uchadi. Qaldirg`och uchadi. Ko`z ko`radi.

To`g`ri javob berdingiz bolalar. Bundan kelib chiqqan holda yangi mavzuni bemalol o`tsak bo`ladi.

Shaxs va narsaning harakatini bildirgan so`zlar Nima qildi ?Nima qiladi ? Nima qilayapdi ? kabi so`roqlarga javob bo`ladi. Nima qildi ?-uchdi, oqdi.Nima qiladi ?-uchadi, oqadi, Nima qilayapdi ?-uchyapdi, oqyapdi.

Mavzuni yana bir bor mustahkamlab mashqni bajarishga o`tamiz.

188-mashq.

Mashqni bajarishdan oldin, mashqdagi rasmga qarab oldin olgan bilimlaringizga tayanib bolalarga ism qo`ygan holda kim? va nima? So`rog`iga javob bo`ladigan so`zlarni topishni birinchi “Donolar” guruhiga topshiraman. Buni bajarishda klasser usulidan foydalanamiz. Qani boshladik bolajonlar.

Ular yozadilar.

Bolarga esa ism qo`ygan holda shaxs yoki narsalar harakatini bildiruvchi so`zlarni to`g`ri topishni ikkinchi guruh “Bilimdonlar” guruhiga topshiraman . Ular kelishgan holda “baliq skeleti” usulida narsa va shaxsning harakatini bildirgan so`zlarni gaplar orqali yozadilar.

Guruhlar topshiriqni bajarib bo`lgach. 188-mashqdagi qishda matnini darslikdan birgalikda o`qiymiz.

Qishda.

Qor ko`p yog`di. Kun sovidi. Yer muzladi. Bolalar sevindilar va tepalikka

yugurdilar.Ana,Vazira, Qorbobo yasayapdi. Latofat chana uchyapdi. Vahob konki uchyapdi.Qish ham maza !

- Bolalar qishda kun qanday bo`lishini, qish faslining nima uchun bolalarga yoqishini bildik-a?

- Ha.

Mana endi har bir o`quvchi o`tirgan holda ko`chirib yozish, chiroyli yozish, hat boshiga e’tibor bergan holda mashqni ko`chiramiz.

Bolalar mashqni ko`chiradilar.

189-mashq

Mashqni bajarishda o`quvchilarni uch guruhga bo`lib.

188-mashqdagi matndan harakatni bildiruvchi so`zlarni berilgan savollardan kelib chiqib o`z o`rniga topib yozishlarini aytaman. Qani boshladik.

1-guruh 2-guruh

3-guruh

Guruhlar o`z ishini bajargach bir-birlarining ishlarini to`g`ri yoki to`g`ri emasligini aytadilar. Bu orqali har bir guruh ishini o`zlashtiradi.

190-mashq.

Topishmoqni birgalikda o`qib javobini topamiz.

Loy bo`lib suyuladi.

Qolipda quyuladi.

Xumdon pechda pishadi.

Mashinaga tushadi.

Qurilishga ketadi.

Topishmoqni javobi nima ekan bolalar?

• G`isht

To`g`ri topdingiz.

Mashqni bajarishda topishmoqni o`qib, anglab nima qiladi? So`roqlariga javob bo`lib, harakatni bildiruvchi so`zlarni topib so`roqlari bilan birgalikda yozadilar. Buni har bir o`quvchi alohida mustaqil ravishda bajaradilar.

Nima qiladi ? Suyuladi, quyuladi, pishadi, tushadi, ketadi.

5-bosqich. Yangi mavzuni mustahkamlash:

Bo`sh doirachalarni to`ldir. So`z o`yini.

Birinchi guruh “Donolar” guruhi bo`sh doirachalarni uy hayvonlarining harakatini ifodalovchi gaplar orqali to`ldiradi.

Ikkinchi guruh esa kishilarning kasbi orqali harakatni bildiruvchi so`zlarni gaplarni orqali ifodalaydi.

6-bosqich. Baholash.

Dars davomida faol qatnashgan o`quvchilarni baholab, rag`batlantiraman.

7-bosqich. Uyga vazifa. 191-mashq.

Mashqni bajarishda nuqtalar o`rniga gapni va so`roqlarni o`qigan holda mos harakatni bildiruvchi so`zlarni qo`yishlarini aytaman.