?ріптер ??пиясы "с?здік ж?мыс" н?с?ауы

Әріптер құпиясы

Жетекші: Нұрсейітова Маржан Жұмағазықызы

Орыс мектебі оқушыларына

Сөздік нұсқау

Нурсейтов Нурисламбек

3 сынып оқушысы

Мақсатым:

Мемлекеттік

тілді жетік меңгеру

Міндетім:

• Қазақ тілінің фонемасын түсіну;
• Фонетика ғылымын зерттеу;
• Дыбыстарды өзгерту арқылы сөздерді түрлендіру.

Қазақ әліпбиі

• Ол қырық екі әріптен тұрады.
• Әріп – дыбысталады, жазылады.
• Қазақ тілінде он екі дауысты дыбыс бар. Дауыссыз дыбыстар жиырма бес болады. Олар өзара топтарға бөлінеді.

Фонетика

• Тіл туралы ғылымның бір саласы. Онда дыбыстар, екпін және буын, сондай-ақ үндестік заңы қарастырылады.
• Раздел науки о языке, который исследует звуки языка, ударение и слоги, а так же закон сингормонизма.

Қазақ тіліндегі бір әріп құпиясы

• У — орысшаға аударғанда «яд».
• Ә — біреудің әңгімесіне келісуде дыбыстадады.
• М — жауапсыз қалғанда айтылады.
• И — қарсылық білдіргенде айтамыз.

Бұлардың тек соңғы бөліктері ауызша қолданылады.

Орыс тілді достарыма сөздік нұсқау ұсындым

• Сөздерді алты әріпке дейін тізбектеп оқып беріп, олардың орысша мағынасын аштым.
• Достарыма қызықты болды.
• Олар жарыса оқыды.
• Әр айдың екінші сәрсенбісі тіл күніне достарыммен бірге толықтыратын болдым.

Тілді меңгерту жолында

• Жетекшіммен бірге осы жұмыстар бастауымен ғылыми — жұмыс қорғауға дайындық үстіндемін.
• Түбі бір тіл ғылымына үлес қосу арманым.
• Ыбырай атамды мақтан ете келе, жетекшімнің әріптестеріне ұсынамын

Екі әріп құпиясы

• Үн, ін, ен, ұн.
• Оң, аң, ең.
• Аз, өз, із, оз.
• Ас, ес, іс, ыс.
• Ақ, ұқ, ық, оқ.
• Аш, еш, ұш, өш.

Үш әріп құпиясы

• Күн, түн, жүн.
• Қас, бас, жас, тас, сас.
• Қой, той, бой, жой.
• Бал,қал, сал, жал, тал, зал, шал.
• Сан, жан, қан.
• Жар, тар, қар,бар,зар.
• Бақ, жақ, тақ, сақ, қақ, шақ.

Төрт әріп құпиясы

• Жара, тара, қара, сара, бара.
• Сана, дана, тана, қана.
• Қарт, сарт, тарт, шарт.
• Бала, дала, қала, жала, тала, сала, шала.
• Бақа, сақа, тақа, шақа, .
• Асық, ашық, арық, анық, азық.
• Бағы, шағы, жағы, тағы, сағы.
• Асыл, асыр, ақыр, ашыр, атыр.

Бес әріп құпиясы

• Батыр, жатыр, шатыр, қатыр.
• Бесік, тесік, кесік.
• Керек, терек, серек.
• Жария, қария, дария, Мария.
• Халқы, жалқы, талқы.
• Талақ, балақ, қалақ, салақ.
• Балық, жалық, халық.

Алты әріп құпиясы

• Қолдау, жолдау, молдау.
• Барлау, шарлау, тарлау, жарлау.
• Қаймақ, маймақ, таймақ, жаймақ.
• Маржан, Саржан, Қаржан.
• Қайрат, жайрат, сайрат.
• Жайлау, байлау, сайлау, тайлау.

Қорыта келе:

• Қазақ тіліндегі сөздердегі әріптер құпиясын зерттеу өте қызықты. Бірге оқитын оқушыларға тиімді материал. Ол үшін сөздік қолданып, алдағы уақытта пайдалы сөздік кітапшасын құрастыруды ойластырамын.