Проектно-исследовательская работа на тему "Антонимы"

Ни өчен күнегүләр аз?

Антонимнар сүзлеге юк.

Актаныш 1нче урта гомуми белем бирү мәктәбе

4в класс укучыларының татар теленнән проект эше

Антонимнар

Проект эшенең җитәкчесе: Нуриева Л.М.

Проблеманың актуальлеге:

• укучыларны җәлеп итәрлек рәсемле сүзлек,китапчык,терәк-схема,таблица әзерләү.

Проектның максаты:

• антонимнар турында мәгълүмат эзләү, өйрәнү;
• антонимнар кергән кызыклы мисаллар җыю;
• рәсемле татарча сүзлек,китапчык,терәк- схема төзү.

Проектның бурычлары:

• антонимнар турында мәгълүмат эзләргә, өйрәнергә,терәк-схема төзергә;
• антонимнар кергән күнегүләр эзләргә, таблицага тупларга;
• татар халык мәкальләреннән, табышмакларыннан антонимнарны эзләргә,китапчык төзергә;
• рәсемле татарча сүзлек төзергә.

Беренче төркем:

Сираев Д.

Гатарахманова А.

Хәйретдинова Г.

Хөсәенов Р.

Икенче һәм өченче төркем:

Муллагалиев Д.

Ахтямов Р.

Мукимова Г.

Гаязова А.

Шамсегалиев А.

Мухаметдинова Л.

Галиев А.

Дүртенче һәм бишенче төркем: Бакирова Г.

Валиев Р.

Галлямов Р.

Фахразиев А.

Шайхеразиев Д.

Мокыймова Г.

Хакимов И.

Мансурова Т.

Алтынчы төркем:

Каримова К.

Харисов А.

Кашбразиева З.

Гафуров Р.

Антоним - грек сүзе: «анти» – капма – каршы, «онима» - исем.

Антонимнар –

капма-каршы мәгънәле сүзләр.

Антонимнар

төзелеше ягыннан

Антоним

Антонимнар

сүз төркеме ягыннан

көн-төн

исем

сыйфат

яхшы-яман

фигыль

ачыла-ябыла

рәвеш

иртән-кич

Көн дә кирәкле мәкальләр:

• Үсәр өчен артка түгел, алга карарга кирәк.
• Гыйлемлелек – нур, наданлык – хур.
• Тыйнакның кулы эшләр, мактанчыкның теле эшләр.
• Ата-ананы тыңлаган - адәм булган,
• Тыңламаган – әрәм булган.

Табышмак:

Сөйдергән дә шул,

Биздергән дә шул,

Иң татлы да шул,

Иң ачы да шул.

РӘСЕМЛЕ АНТОНИМНАР СҮЗЛЕГЕ

КҮНЕГҮЛӘР:

Антонимнарны тап.

1. Күпме җырлар оттым

һәм оныттым,

Тик арышлар җырын онытмам. (Ф.Шәфигуллин)

2. Үлгәннәрнең каберен бел,

Исәннәрнең кадерен бел! (Ш.Галиев)

Антонимнарның нинди сүз төркеменә керүен билгеләгез

чиста-пычрак, бай-ярлы, тәмле-тәмсез исем

яхшы-яман, таза-ябык, юмарт-саран, сыйфат

яз-көз, җир-су, яшәү-үлем, җәй-кыш фигыль

аз- күп, быел-былтыр, югары-түбән рәвеш

туа-үлә, ята-тора, арта-кими,

бара-кайта, чыга-керә, туңа-җылына

Проектның нәтиҗәсе:

• Антонимнар исем, сыйфат, фигыль, рәвеш сүз төркемнәренә карый;
• Сыйфат һәм рәвеш сүз төркемнәренә караганнары күп очрый,чөнки алар билге белдерә;
• Бөтен сүзләрнең дә антонимы булмый;
• Антонимнар мәкальләрдә, табышмакларда күп очрый;
• Антонимнар сөйләмгә серлелек өстиләр,уй-фикерне читләтеп әйтәләр,сөйләмнең көчен, сәнгатьлелеген арттыралар.

КУЛЛАНЫЛГАН ӘДӘБИЯТ:

• Балалар фольклоры. Төзүчесе:Л.И.Минһаҗева.Казан: “Хәтер”нәшрияте,2009;

• Табышмаклар, мәкальләр һәм әйтемнәр, сынамышлар. Төзүче-мөхәррире: Р.Галләмова.Казан:“Гыйлем нәшрияты,2014;
• Татарча-русча антонимнар сүзлеге.Ф.Сафиуллина.

Күңел күкләрегез аяз булсын!