Адамны? тіршілігі сырт?ы ортамен ты?ыз байланысты. ?орша?ан ортада болып жат?ан а?параттар а?ынын ж?йкелер сезімтал ?штары (рецепторлар) ар?ылы ?абылдайды.Тітіркендіргіш (т?ршіктіргіш, ?оздыр?ыш) ?р т?рлі заттарды? (ине, ысты?, суы?, ?атты дыбыс ж?не т. б.) денеге (а?за?а) ?сері. Рецептор сезім м?шелеріні? (анализаторларды?) шеткі б?лімдері, ол сырт?ы ж?не ішкі деп 2-ге б?лінеді. Сырт?ы рецептор (ж?йке ?штары) теріні? ?сті?гі (беткі) ?абатында болады, тітіркендіргіштерді сырт?ы ортадан ?абылдайды. Мысалы, ?олда?ы теріге инемен ?сер етсе, адам дереу ?олын тартып алады. Ішкі рецепторлар а?заны? ішінде, ішкі м?шелерде (ж?рек, ішек-?арын, ?антамырлары ж?не т.б.) болатын ??былыстарды хабарлайды.Адамда 5 т?рлі сезім м?шелері бар, олар: к?ру м?шесі - к?з; есту м?шесі - ??ла?; иіс сезу м?шесі - м?рын; сипап сезу (т?йсіну) м?шесі - тері; д?м сезу м?шесі — тіл. Сезім м?шелері ?орша?ан ортаны? белгілі бір тітіркендіргіштерін ?ана ?абылдайды. Мысалы, ??ла? - тек дыбысты, к?з - тек жары?ты ж?не т. б. Сезім м?шелері мимен ж?не ?зара бірімен-бірі ты?ыз байланысып, бірін-бірі толы?тырып т?рады.Сырт?ы ж?не ішкі тітіркенуді ?абылдап талдайтын сезімтал ж?йкелер жиынты?ын физиолог ?алым И.П.Павлов анализатор деп атады. Сезім м?шелерін кейде сенсорлы? ж?йе деп те атайды (латынша - сезу, т?йсіну).
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Ертеде білмейтіні жоқ бір данышпан өмір сүріпті. Күннің бір күнінде бір адам осы данышпанның да білмейтіні бар шығар деп:
- « Ал, данышпан болсаң менің қолымдағы көбелек тірі ме, әлде өлі ме? » дейді.
Ал өзі ішінен « егер тірі десе өлтіре саламын, өлі десе ұшырып жіберемін» деп ойлап тұрады. Данышпан ойланып барып: « Бәрі сенің қолыңда » деп жауап қайтарыпты
Адамның сезім мүшелері.
Бірге ойланайық
талдау
сахналау
Мәтінді оқу
Мәтінді түсініп оқу. Оқулықпен жұмыс жүргізу. Қорытынды шығару.
Көз
Көз – көру мүшесі. Адам көзбен затты көреді. Көру арқылы заттың түсін, мөлшерін, пішінін, түрін ажыратады.
Адамның көңіл күйін көзіне қарап байқауға болады.
Тіл
Біз тамақты ауызға салысымен, оның дәмін сеземіз. Тамақтың дәмін тіл арқылы ажыратамыз. Тіл – дәм сезу мүшесі. Тілмен ащы, тәтті, қышқыл және тұзды тамақтарды ажыратамыз.
Мұрын
Адам мұрнымен иісті ажыратады және тыныс алады. Мұрын иіс сезі мүшесі. Заттарды иісі бойынша да ажырата аламыз. Жұпар иістер адамға жағымды әсер қалдырады.
Құлақ
Бізді қоршаған орта алуан түрлі дыбыстарға толы. Құлақ арқылы біз адамның сөзін, малдардың дауысын, музыканы, сыбдыр мен сылдырды айыра аламыз. Құлақ – есту мүшесі.
Тіл
Көз
Сабақтың тақырыбы:
Құлақ
Мұрын
Сәйкестендір
КөзДәм сезу
ҚұлақИіс сезу
МұрынКөру
ТілЕсту
Сахналау
Сергіту сәті
Дәптермен жұмыс
Крестиктер-нөлдіктер
2
3
1
5
4
6
Ереже
18
Әрбір сезім мүшесіне байланысты мақал айту.
Адамның сезім мүшелерін
күту ережелерін құрастыру.
Есіңде сақта!
Құлақты қаламмен, шырпымен, үшкір, қатты заттармен тазалауға болмайды.
Көзіңді қолмен уқалама.
Үшкір заттан сақтан.
Мұрныңды күте біл.
Өзің білмейтін және лас заттарды ауызға салуға болмайды.
Ол үшін таза
орамалды пайдалан.
Басбармақ
Оқушылардың басбармақтарын көрсету арқылы сіз түсіндіргенді олардың ұғу деңгейін тексеріңіз .
Басбармақ жоғарыға қарай = Мен түсінемін.
Басбармақ көлденең = Мен түсінгендеймін.
Басбармақ төмен қарай = Мен түсінбедім.
18
Үй жұмысы
Мәтінді оқу, ережені жаттау. Дәптермен жұмыс.
Сұрақтары бар қорап
Кабинетте қорап қойылып, оған оқушылар сабақтың соңында өз сұрақтарын қалдыра алады. Бұл сұрақтар келесі сабақтың басында талқыланады.